 |
|
|
|
|
 |
 |
archiefvorig nr.lopend nr. |
 |
 |
 |
Nummer 18
Jaargang 22
26 juni 2025
Nummer 20 verschijnt op
14 augustus 2025 |  |
|
| Vermaak en Genot > Luister! |
delen printen 
terug 
|
|
|
|
|
|
|
De sociale betekenis van muziek* |
Arie de Jong |
|
|
 Kiezen mensen een bepaalde levensstijl en krijgen ze dan de bijbehorende muziek cadeau of houden ze van bepaalde muziek en doen dan de levensstijl er ook maar bij? (Ik ga uit van een min of meer sterke samenhang tussen muzikale voorkeuren en identiteit; uiteraard zijn er altijd mensen die niet in een dergelijk patroon passen.) Hoe dan ook kun je het onderscheidende vermogen van muzikale voorkeur bij de meeste mensen herkennen. Wat niet betekent dat ze maar één soort muziek waarderen. Meestal is het een optelsom van een paar muzikale domeinen (en dus van gestapelde identiteiten). Hangt er natuurlijk ook vanaf welke muzikale domeinen je onderscheidt. Ik ben geneigd daar niet al te zuinig mee te zijn.
Voorbeeld. De categorie ‘klassiek’ is veel te grof. Sommigen dwepen met de romantische periode, en genieten vooral van alles waar een piano bij komt kijken, anderen kunnen zich vinden in de polyfone muziek uit 15de en 16de eeuw. Zo is ook de categorie ‘rock’ veel te grof. Je hebt lui die van ‘metal’ houden, maar anderen verafschuwen dat, terwijl ze weglopen met Bruce Springsteen. Dan blijkt ook dat niet alle rockmuziek zich keurig in een hokje laat duwen. Niet alleen dat sommige artiesten een ontwikkeling doorlopen, maar hun muziek hoeft ook niet altijd netjes in een bepaald hokje te passen. Waar had je de Beatles willen plaatsen?
Ook bij artiesten die klassieke muziek ten gehore brengen, zijn de hokjes niet altijd passend. Zie bijvoorbeeld de rijke muzikale loopbaan van Jordi Savall. Die omspant zoveel verschillende hokjes, dat het zicht je welhaast ontnomen wordt. Balkanmuziek uit vroeger eeuwen, achttiende-eeuwse muziek, maar evengoed produceerde hij een historie van ‘slavenmuziek’, heel bijzonder. Idem dito het Kronos Quartet, dat zulke uiteenlopende zijpaden heeft ontwikkeld dat ik daar ook het zicht bijna op ben kwijtgeraakt.
Terug naar de sociale functie.
Het is een verkozen of gevoelde identiteit
Er is een groep mensen die ‘death metal’ waardeert. Het is mij niet mogelijk mij te verplaatsen in deze mensen, want lelijker dan death metal is nauwelijks mogelijk. Waar het echter om gaat, is dat deze groep zich ook onderscheidt (niet iedereen vermoed ik) door kleding en tatoeages. Zoals je ook een groep hebt die graag naar opera’s luistert. Meer nog, een abonnement neemt om die in de zaal te zien, of die lekker lui thuis naar een televisiescherm zit te kijken waar een opera op wordt uitgezonden. Het schijnt dat in Amsterdam-Zuid een verhoogde concentratie is van liefhebbers. Uiterlijk zijn ze minder goed herkenbaar, maar mijn indruk is dat het merendeel ‘hoog’ opgeleid is en beschaafd in gedrag is. Toch zie je in deze liefhebberij een grappige samensmelting van half-intellectuelen en oudere lieden die hun brood verdienen op de Zuidas.
Een bijzondere categorie vind ik de Toppers in Nederland. In mijn ogen/oren gaat het om afschuwelijke muziek, maar een menigte betaalt grif voor een bezoek aan een stel concerten in de Gelredome of het Johan Cruyff-stadion, sterker nog: is bereid om zich dan alleen in het rood of een andere keer in het wit te hullen. Ik kon ook een keer mee, maar zag kans mijn kaartje over te laten aan iemand die er van heeft genoten. Ten opzichte van de liefhebbers van dit soort muziek bevind ik mij bij een minderheid.
Hoe zit het nou echt?
Zo kan ik nog tientallen groepen langslopen. Veel mensen behoren bij meer dan één groep. De vraag is echter: komt de muzikale voorkeur voort uit een (onbewuste) wens tot een bepaalde groep te willen behoren, of neemt men de muzikale voorkeur op de koop toe als je tot een groep hoort? Dat je graag bij een motorbende hoort, stoer en fijn op motoren met een hoog stuur rijdend, en dan die death metal op de koop toe neemt?
Het lijkt me, zoals een oude baas van mij altijd zei bij dergelijke paradoxale vragen, een proefschrift waard.
----------
De illustratie is een crop uit een plaatje van Wikimedia Commons.
|
|
|
|
|
 |
|
 |
| Vermaak en Genot > Luister! |
| De sociale betekenis van muziek* |
Arie de Jong |
Kiezen mensen een bepaalde levensstijl en krijgen ze dan de bijbehorende muziek cadeau of houden ze van bepaalde muziek en doen dan de levensstijl er ook maar bij? (Ik ga uit van een min of meer sterke samenhang tussen muzikale voorkeuren en identiteit; uiteraard zijn er altijd mensen die niet in een dergelijk patroon passen.) Hoe dan ook kun je het onderscheidende vermogen van muzikale voorkeur bij de meeste mensen herkennen. Wat niet betekent dat ze maar één soort muziek waarderen. Meestal is het een optelsom van een paar muzikale domeinen (en dus van gestapelde identiteiten). Hangt er natuurlijk ook vanaf welke muzikale domeinen je onderscheidt. Ik ben geneigd daar niet al te zuinig mee te zijn.
Voorbeeld. De categorie ‘klassiek’ is veel te grof. Sommigen dwepen met de romantische periode, en genieten vooral van alles waar een piano bij komt kijken, anderen kunnen zich vinden in de polyfone muziek uit 15de en 16de eeuw. Zo is ook de categorie ‘rock’ veel te grof. Je hebt lui die van ‘metal’ houden, maar anderen verafschuwen dat, terwijl ze weglopen met Bruce Springsteen. Dan blijkt ook dat niet alle rockmuziek zich keurig in een hokje laat duwen. Niet alleen dat sommige artiesten een ontwikkeling doorlopen, maar hun muziek hoeft ook niet altijd netjes in een bepaald hokje te passen. Waar had je de Beatles willen plaatsen?
Ook bij artiesten die klassieke muziek ten gehore brengen, zijn de hokjes niet altijd passend. Zie bijvoorbeeld de rijke muzikale loopbaan van Jordi Savall. Die omspant zoveel verschillende hokjes, dat het zicht je welhaast ontnomen wordt. Balkanmuziek uit vroeger eeuwen, achttiende-eeuwse muziek, maar evengoed produceerde hij een historie van ‘slavenmuziek’, heel bijzonder. Idem dito het Kronos Quartet, dat zulke uiteenlopende zijpaden heeft ontwikkeld dat ik daar ook het zicht bijna op ben kwijtgeraakt.
Terug naar de sociale functie.
Het is een verkozen of gevoelde identiteit
Er is een groep mensen die ‘death metal’ waardeert. Het is mij niet mogelijk mij te verplaatsen in deze mensen, want lelijker dan death metal is nauwelijks mogelijk. Waar het echter om gaat, is dat deze groep zich ook onderscheidt (niet iedereen vermoed ik) door kleding en tatoeages. Zoals je ook een groep hebt die graag naar opera’s luistert. Meer nog, een abonnement neemt om die in de zaal te zien, of die lekker lui thuis naar een televisiescherm zit te kijken waar een opera op wordt uitgezonden. Het schijnt dat in Amsterdam-Zuid een verhoogde concentratie is van liefhebbers. Uiterlijk zijn ze minder goed herkenbaar, maar mijn indruk is dat het merendeel ‘hoog’ opgeleid is en beschaafd in gedrag is. Toch zie je in deze liefhebberij een grappige samensmelting van half-intellectuelen en oudere lieden die hun brood verdienen op de Zuidas.
Een bijzondere categorie vind ik de Toppers in Nederland. In mijn ogen/oren gaat het om afschuwelijke muziek, maar een menigte betaalt grif voor een bezoek aan een stel concerten in de Gelredome of het Johan Cruyff-stadion, sterker nog: is bereid om zich dan alleen in het rood of een andere keer in het wit te hullen. Ik kon ook een keer mee, maar zag kans mijn kaartje over te laten aan iemand die er van heeft genoten. Ten opzichte van de liefhebbers van dit soort muziek bevind ik mij bij een minderheid.
Hoe zit het nou echt?
Zo kan ik nog tientallen groepen langslopen. Veel mensen behoren bij meer dan één groep. De vraag is echter: komt de muzikale voorkeur voort uit een (onbewuste) wens tot een bepaalde groep te willen behoren, of neemt men de muzikale voorkeur op de koop toe als je tot een groep hoort? Dat je graag bij een motorbende hoort, stoer en fijn op motoren met een hoog stuur rijdend, en dan die death metal op de koop toe neemt?
Het lijkt me, zoals een oude baas van mij altijd zei bij dergelijke paradoxale vragen, een proefschrift waard.
----------
De illustratie is een crop uit een plaatje van Wikimedia Commons.
|
| © 2025 Arie de Jong |
|
|
|
|
powered by CJ2 |
|