 Als je ineens een baksteeninteresse oploopt zoals mij de afgelopen maanden overkwam dan kijk je ook heel anders naar de gebouwde omgeving om je heen. Nederland staat vol met baksteen en er is een oneindige verscheidenheid in kleur. De ‘echte’ ouderwets rode baksteen heeft veel terrein verloren in de nieuwbouw met name aan donkerrode varianten en honderd jaar geleden – ons huis is ongeveer zo oud – gebruikten ze veel vaalroodgrijsbruine baksteen: ik vind het niet mooi. Even gezocht op een website van een verkoper en misschien is het antigoon paarsblauw gesinterd. Dat klinkt in elk geval wel beter.
Oud Oost
Wij wonen in de wijk Zamenhof van Oud-Oost Leeuwarden. Vlak achter ons ligt een blok huizen dat omstreeks 1920 is gebouwd door het Woningbedrijf van de Gemeente Leeuwarden en volgens de bouwvergunning is voor de buitenmuren Groningersteen gebruikt, een mooie rode baksteen die ook mooi rood gebleven is. ‘Het werk in dit bestek omschreven omvat den bouw van 49 ééngezinswoningen , 8 hoekgebouwen elk bevattende 2 woningen voor kleine gezinnen en 1 winkelhuis…’. Aldus de bouwvergunning, waarin verder in artikel 13: ‘Al de buitenmuren te metselen van Groningersteen. Voor- en zijgevels aan de straat van 2e soort rood in de voorlagen en 1e gare in de achterlagen.’ De aloude ENSIE (Eerste Nederlandse Systematisch Ingerichte Encyclopedie) geeft op internet hiervoor: Groningse stenen zijn bakstenen gemaakt van Groningse steenklei met een kenmerkelijk hoog ijzeroxide gehalte. Bakt helrood tot zwartpaars. Afmetingen komen sterk overeen met die van het Waalformaat.
Siermetselwerk
Waarom deze details? Toen ik door deze wijk liep, viel me weer op dat de grote zijmuren van de hoge hoekhuizen allemaal ‘versierd’ zijn  met apart gemetselde randjes of blokjes, vaak in de vorm van een staand vierkant waarvan de onderkant ontbreekt. En op één zijwand staat in dat vierkant in bakstenen letters: WBGL 1921.
Een spoor dat ik nog niet echt gevolgd heb en dat misschien ook iets op kan leveren is de architect. Dat was Justus Zuidema, die in 1918 in dienst kwam van de gemeente Leeuwarden en gemeentearchitect was van 1920 tot 1955. Het was dus een van zijn eerste werken in Leeuwarden en hij heeft later veel belangrijke en opvallende dingen gedaan zodat dit huizenblok nooit een vermelding krijgt. Wikipedia schrijft dat zijn stijl verwant was aan de Amsterdamse School en Zakelijk Expressionisme en van daaruit zou je best kunnen denken aan wat extra’s hier.
Website
Tenslotte: op internet kom je met baksteen gewoon op een website joostdevree.nl die over zichzelf zegt: Joostdevree.nl is een niet-commerciële encyclopedie met onderwerpen uit architectuur, bouwkunde en andere bouwgerelateerde zaken. Heel veel leuke informatie en de website ziet er uit of hij ongeveer even oud is als de website van De Leunstoel.
----------
De plaatjes komen van de schrijver.
|
