archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
Stadsmuseum Harderwijk Dik Kruithof

2016VGMuseumHard

De Ridders van Gelderland zijn Bas Steman en René Arendsen. Ze zijn verbonden aan Omroep Gelderland en vragen daar aandacht voor de geschiedenis van hun provincie. Ze vinden dat de Nederlandse geschiedenis te veel vanuit het Westen wordt verteld en dat Gelderland daar ook een belangrijke rol in speelt. Volgens hen is de geschiedenis van Gelderland bloedstollend spannend maar is er nergens een plek waar die verhalen samenkomen: er is geen Gelders Museum.

Er zijn wel musea in Gelderland, ook die zich bezighouden met geschiedenis zoals in Nijmegen, Zutphen en Harderwijk, maar dat is dan vaak plaatselijk gericht en dan gaat het niet over Gelderland, of Gelre zoals het vroeger heette.

Hertogdom Gelre

Stadsmuseum Harderwijk had de ruimte gegeven aan de Ridders om het verhaal te vertellen van 'Het Verloren Hertogdom'. Want het is er wel geweest, die gezamenlijke geschiedenis van wat nu de provincie Gelderland is: van 1096 tot 1339 waren er Graven van Gelre die grondgebied hadden rond het stadje Geldern, nu vlak over de grens in Duitsland. Door huwelijk werden ze ook graaf van Zutphen, door handige bondgenootschappen kregen ze Nijmegen en weer later door huwelijk Limburg. Na weer een goed huwelijk, nu met de dochter van de koning van Engeland werd Gelre tot hertogdom verheven. Het bestond toen uit de Veluwe met Arnhem, Zutphen met de Achterhoek, Nijmegen, Limburg en een gebied rond Geldern in wat nu Duitsland is. De eerste drie vormden later samen een gewest van de Zeven Verenigde Nederlanden.

Maarten van Rossum

Het Hertogdom bloeide van 1339 tot 1492, er was op de tentoonstelling dus veel middeleeuws2016VG MuseumHard2 moois te zien. Alles werd enthousiast besproken door de Ridders die gekozen hadden voor veel gepraat en weinig tekst, wat mij persoonlijk niet zo erg aansprak.
De ondergang van het hertogdom werd breed uitgesmeerd over drie eeuwen tot 1795. Toch zaten daar nog wel wat hoogtepuntjes in die eigenlijk meer dieptepunten waren zoals het optreden van Maarten van Rossum, een gevreesd en zeer wreed veldheer van de Gelderse Hertogen Karel en Willem V in hun strijd tegen de Habsburgse Nederlanden. Maarten plunderde onder meer Den Haag.

Harderwijk eerste Hanzestad

Naast deze tentoonstelling heeft het Stadsmuseum natuurlijk veel over Harderwijk zelf, een plaats waar ik nog nooit de binnenstad van had gezien. Die fraaie binnenstad bleek echt wel een reis waard. In 1231 kreeg het stadsrechten en omstreeks 1280 werd het als één van de eerste Nederlandse steden lid van de Hanze. De handel bloeide en Harderwijk werd zeer welvarend. De stad verdiende onder meer goed aan het stapelrecht op alle vis die tussen Muiden en Kampen gevangen werd. Na een grote stadsbrand in 1503 gaat het bergafwaarts.

Na 1800 Gootgat

Drie eeuwen later is er tussen 1815 en 1909 het koloniaal werfdepot gevestigd waar mannen uit heel Europa zich aan moesten melden om dienst te nemen in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger. Het leverde Harderwijk toen de bijnaam ‘het gootgat van Europa’ op. Vanaf 1909 is Harderwijk garnizoensstad en in de eerste wereldoorlog zitten er ongeveer 13.000 Belgische militairen in het Belgenkamp. Een stad met een bewogen geschiedenis.

----------

Dik heeft zelf de illustraties aangeleverd.


© 2023 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
Stadsmuseum Harderwijk Dik Kruithof
2016VGMuseumHard

De Ridders van Gelderland zijn Bas Steman en René Arendsen. Ze zijn verbonden aan Omroep Gelderland en vragen daar aandacht voor de geschiedenis van hun provincie. Ze vinden dat de Nederlandse geschiedenis te veel vanuit het Westen wordt verteld en dat Gelderland daar ook een belangrijke rol in speelt. Volgens hen is de geschiedenis van Gelderland bloedstollend spannend maar is er nergens een plek waar die verhalen samenkomen: er is geen Gelders Museum.

Er zijn wel musea in Gelderland, ook die zich bezighouden met geschiedenis zoals in Nijmegen, Zutphen en Harderwijk, maar dat is dan vaak plaatselijk gericht en dan gaat het niet over Gelderland, of Gelre zoals het vroeger heette.

Hertogdom Gelre

Stadsmuseum Harderwijk had de ruimte gegeven aan de Ridders om het verhaal te vertellen van 'Het Verloren Hertogdom'. Want het is er wel geweest, die gezamenlijke geschiedenis van wat nu de provincie Gelderland is: van 1096 tot 1339 waren er Graven van Gelre die grondgebied hadden rond het stadje Geldern, nu vlak over de grens in Duitsland. Door huwelijk werden ze ook graaf van Zutphen, door handige bondgenootschappen kregen ze Nijmegen en weer later door huwelijk Limburg. Na weer een goed huwelijk, nu met de dochter van de koning van Engeland werd Gelre tot hertogdom verheven. Het bestond toen uit de Veluwe met Arnhem, Zutphen met de Achterhoek, Nijmegen, Limburg en een gebied rond Geldern in wat nu Duitsland is. De eerste drie vormden later samen een gewest van de Zeven Verenigde Nederlanden.

Maarten van Rossum

Het Hertogdom bloeide van 1339 tot 1492, er was op de tentoonstelling dus veel middeleeuws2016VG MuseumHard2 moois te zien. Alles werd enthousiast besproken door de Ridders die gekozen hadden voor veel gepraat en weinig tekst, wat mij persoonlijk niet zo erg aansprak.
De ondergang van het hertogdom werd breed uitgesmeerd over drie eeuwen tot 1795. Toch zaten daar nog wel wat hoogtepuntjes in die eigenlijk meer dieptepunten waren zoals het optreden van Maarten van Rossum, een gevreesd en zeer wreed veldheer van de Gelderse Hertogen Karel en Willem V in hun strijd tegen de Habsburgse Nederlanden. Maarten plunderde onder meer Den Haag.

Harderwijk eerste Hanzestad

Naast deze tentoonstelling heeft het Stadsmuseum natuurlijk veel over Harderwijk zelf, een plaats waar ik nog nooit de binnenstad van had gezien. Die fraaie binnenstad bleek echt wel een reis waard. In 1231 kreeg het stadsrechten en omstreeks 1280 werd het als één van de eerste Nederlandse steden lid van de Hanze. De handel bloeide en Harderwijk werd zeer welvarend. De stad verdiende onder meer goed aan het stapelrecht op alle vis die tussen Muiden en Kampen gevangen werd. Na een grote stadsbrand in 1503 gaat het bergafwaarts.

Na 1800 Gootgat

Drie eeuwen later is er tussen 1815 en 1909 het koloniaal werfdepot gevestigd waar mannen uit heel Europa zich aan moesten melden om dienst te nemen in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger. Het leverde Harderwijk toen de bijnaam ‘het gootgat van Europa’ op. Vanaf 1909 is Harderwijk garnizoensstad en in de eerste wereldoorlog zitten er ongeveer 13.000 Belgische militairen in het Belgenkamp. Een stad met een bewogen geschiedenis.

----------

Dik heeft zelf de illustraties aangeleverd.
© 2023 Dik Kruithof
powered by CJ2