archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
De keizer van de rivierkreeften Willem Minderhout

2004VG Kasteel Hardegg
Twee Leunstoelen geleden schreef ik over de ecologische schade die de Amerikaanse rivierkreeft in Nederland aanricht. Ik dacht dat de afkeer van rivierkreeften een vrij recent verschijnsel was. Ik lees echter in het schitterende boek ‘De laatste keizer van Mexico’ dat Carlota, de vrouw van aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk, de Mexicaan Guttiérez de Estrada omschreef als een ‘achterlijke rivierkreeft’.  Dat gebeurde in 1863,
dus blijkbaar hadden rivierkreeften toen al een
slechte naam.

Karl May

Ik zag het boek dat Edward Shawcross schreef over de keizer van Mexico enige tijd geleden liggen bij de boekhandel en ik moest het kopen. Dat komt doordat ik me het verhaal vaag herinnerde uit een boek van Karl May, de onlangs in opspraak gekomen negentiende-eeuwse schrijver van de Old Shatterhand-boeken. Als tiener heb ik veel van die boeken gelezen, waaronder ‘Juarez van Mexico’, waarin hij de strijd tussen de Habsburger Maximiliaan, de broer van keizer Frans Jozef, en Benito Juarez, de liberale president van Mexico, beschrijft. Dat is echter al zo’n halve eeuw geleden en ik herinner me er niet veel van. 

En Karl Marx

Het toeval wil dat ik deze zomer ook al aan Maximiliaan herinnerd werd. We waren in het plaatsje Hardegg terechtgekomen aan de Oostenrijks-Tsjechische grens. Hardegg beroemt zich erop de kleinste gemeente te zijn van Oostenrijk. Het beschikt over een kijkdozenmuseum, een natuurcentrum waar je twee levende wilde katten kunt bewonderen en een indrukwekkend kasteel dat boven het stadje uittorent.  In dat kasteel bevindt zich, zo werd met een bordje bij de poort duidelijk gemaakt, een museum dat gewijd is aan keizer Maximiliaan van Mexico. Tot mijn grote spijt was het museum echter gesloten.
Ik kan nu mijn schade inhalen en ik geniet van dit fantastische verhaal. In de inleiding vermeldt Shawcross dat Karl Marx de avonturen van Maximiliaan in Mexico ‘een van de meest bizarre ondernemingen uit de internationale geschiedenis’ noemde en daarin heeft hij zich volgens mij niet vergist. Zowel Karl May als Karl Marx waren dus al gefascineerd door deze Habsburger.  

Maximiliaan

Maximiliaan en Carlota, een dochter van de Belgische koning Leopold, komen in dit verhaal naar voren als goedwillende maar lichtelijk naïeve pionnen in de machtspolitiek van Napoleon III, die van de Amerikaanse burgeroorlog gebruik wil maken om zijn invloed in Amerika te vergroten. Napoleon III is wijs genoeg om dat niet direct te doen, maar via de ambitieuze Habsburger die maar al te graag zijn nieuwe Mexicaanse volk wil dienen.

Het tragische is dat Maximiliaan, in tegenstelling tot zijn keizerlijke broer, een verlicht en liberaal man is die daadwerkelijk denkt iets voor de gewone Mexicanen te kunnen betekenen. De Mexicanen die hem het keizerschap aanbieden zijn juist op zoek naar een reactionaire vorst om de liberale democraten in Mexico de voet dwars te zetten. Hij is dus de keizer van die Mexicanen die zijn vrouw Carlota als ‘rivierkreeften’ bestempelt. 

Het loopt allemaal heel slecht af. Maximiliaan wordt gevangen genomen door de troepen van Juarez en ter dood veroordeeld. Hij kan het niet bevatten. Tegen een bediende die hij ontwaarde tijdens zijn gang naar zijn executieplaats zei hij: ‘Ze gaan me doodschieten. Dat geloof je toch niet?’

Hij geloofde het zelf niet. Het was hem echter nooit gelukt om keizer van heel Mexico te worden. Hij was keizer van de rivierkreeften gebleven.

Edward Shawcross, ‘De laatste keizer van Mexico’, Athenaeum Polak en Van Gennep, Amsterdam, 2022

----------

De auteur heeft de illustratie bedacht.



© 2022 Willem Minderhout meer Willem Minderhout - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
De keizer van de rivierkreeften Willem Minderhout
2004VG Kasteel Hardegg
Twee Leunstoelen geleden schreef ik over de ecologische schade die de Amerikaanse rivierkreeft in Nederland aanricht. Ik dacht dat de afkeer van rivierkreeften een vrij recent verschijnsel was. Ik lees echter in het schitterende boek ‘De laatste keizer van Mexico’ dat Carlota, de vrouw van aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk, de Mexicaan Guttiérez de Estrada omschreef als een ‘achterlijke rivierkreeft’.  Dat gebeurde in 1863,
dus blijkbaar hadden rivierkreeften toen al een
slechte naam.

Karl May

Ik zag het boek dat Edward Shawcross schreef over de keizer van Mexico enige tijd geleden liggen bij de boekhandel en ik moest het kopen. Dat komt doordat ik me het verhaal vaag herinnerde uit een boek van Karl May, de onlangs in opspraak gekomen negentiende-eeuwse schrijver van de Old Shatterhand-boeken. Als tiener heb ik veel van die boeken gelezen, waaronder ‘Juarez van Mexico’, waarin hij de strijd tussen de Habsburger Maximiliaan, de broer van keizer Frans Jozef, en Benito Juarez, de liberale president van Mexico, beschrijft. Dat is echter al zo’n halve eeuw geleden en ik herinner me er niet veel van. 

En Karl Marx

Het toeval wil dat ik deze zomer ook al aan Maximiliaan herinnerd werd. We waren in het plaatsje Hardegg terechtgekomen aan de Oostenrijks-Tsjechische grens. Hardegg beroemt zich erop de kleinste gemeente te zijn van Oostenrijk. Het beschikt over een kijkdozenmuseum, een natuurcentrum waar je twee levende wilde katten kunt bewonderen en een indrukwekkend kasteel dat boven het stadje uittorent.  In dat kasteel bevindt zich, zo werd met een bordje bij de poort duidelijk gemaakt, een museum dat gewijd is aan keizer Maximiliaan van Mexico. Tot mijn grote spijt was het museum echter gesloten.
Ik kan nu mijn schade inhalen en ik geniet van dit fantastische verhaal. In de inleiding vermeldt Shawcross dat Karl Marx de avonturen van Maximiliaan in Mexico ‘een van de meest bizarre ondernemingen uit de internationale geschiedenis’ noemde en daarin heeft hij zich volgens mij niet vergist. Zowel Karl May als Karl Marx waren dus al gefascineerd door deze Habsburger.  

Maximiliaan

Maximiliaan en Carlota, een dochter van de Belgische koning Leopold, komen in dit verhaal naar voren als goedwillende maar lichtelijk naïeve pionnen in de machtspolitiek van Napoleon III, die van de Amerikaanse burgeroorlog gebruik wil maken om zijn invloed in Amerika te vergroten. Napoleon III is wijs genoeg om dat niet direct te doen, maar via de ambitieuze Habsburger die maar al te graag zijn nieuwe Mexicaanse volk wil dienen.

Het tragische is dat Maximiliaan, in tegenstelling tot zijn keizerlijke broer, een verlicht en liberaal man is die daadwerkelijk denkt iets voor de gewone Mexicanen te kunnen betekenen. De Mexicanen die hem het keizerschap aanbieden zijn juist op zoek naar een reactionaire vorst om de liberale democraten in Mexico de voet dwars te zetten. Hij is dus de keizer van die Mexicanen die zijn vrouw Carlota als ‘rivierkreeften’ bestempelt. 

Het loopt allemaal heel slecht af. Maximiliaan wordt gevangen genomen door de troepen van Juarez en ter dood veroordeeld. Hij kan het niet bevatten. Tegen een bediende die hij ontwaarde tijdens zijn gang naar zijn executieplaats zei hij: ‘Ze gaan me doodschieten. Dat geloof je toch niet?’

Hij geloofde het zelf niet. Het was hem echter nooit gelukt om keizer van heel Mexico te worden. Hij was keizer van de rivierkreeften gebleven.

Edward Shawcross, ‘De laatste keizer van Mexico’, Athenaeum Polak en Van Gennep, Amsterdam, 2022

----------

De auteur heeft de illustratie bedacht.

© 2022 Willem Minderhout
powered by CJ2