archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Beschouwingen > Het leven zelf delen printen terug
Sara en Eva Thomas van der Steen

2016BS Sara en EvaMet lichte huiver buig ik voorover. Vijf nieuwe struikelstenen glimmen tussen de grijze tegels, ze zijn net gelegd. In alle vijf is de achternaam Querido geslagen. Vader Daniël, moeder Betje, hun zoon Leo en twee dochters, Clara en Louise. Vijf stenen, vijf namen, vijf mensen, één gezin. Vanaf hier, de Reestraat in Hilversum, werden ze naar het getto in Amsterdam gestuurd, daarna naar de kampen Vught en Westerbork en van daaruit gedeporteerd naar Sobibor. Drie dagen na aankomst werden zij vermoord, vergast. Je kunt hun namen lezen, de data en bestemming. Hun lot blijft niet te bevatten.

Het is 3 mei, de dag voor Dodenherdenking. Vandaag worden in Hilversum en omstreken 34 struikelstenen gelegd. Voor de huizen waar Joden voor het laatst in vrijheid hebben gewoond. Als voorzitter van Stichting Instandhouding Joods Erfgoed Gooi en Vechtstreek is Hans Roos de drijvende kracht hierachter. Samen met zijn assistent en de stratenmaker rijdt hij vandaag door Hilversum.
Na de plaatsing van stenen neemt hij het woord en haalt de Thora aan: een mens is pas echt vergeten als men zijn naam is vergeten.
Hij citeert ook Abel Herzberg, die woorden ontroeren mij iedere keer weer: ‘Er zijn in de Tweede Wereldoorlog geen zes miljoen joden uitgeroeid, er is maar één jood vermoord en dat zes miljoen keer.’
Die zin benadrukt niet de lotsbestemming van een getal, een statistiek maar die van het individu. Vandaar ook het belang van de stenen, je leest de naam en ziet daardoor de mens.

Voetballers

Vandaag worden ook voor drie leden van Voetbalclub SC ‘t Gooi stenen gelegd. Jozef ‘Joop’ Schaap, Maurits Frank en Nathan Cohen voetbalden voor en tijdens de oorlog voor de Hilversumse club.
Nathan was spits bij de club en een goeie, hij speelde tegen Ajax en Feyenoord. Nadat zijn steen op de stoep voor de Zinniastraat 52 is geplaatst neemt Maurice Ramaekers namens de club het woord. Er zijn veel belangstellenden, sommigen dragen het geel-zwarte shirt van ‘t Gooi. Maurice vertelt dat Nathan opviel door zijn goede spel, dat hij tweebenig was en een sterke kopper. Tijdens de bezetting kwamen ook Duitse soldaten naar het voetbal kijken en vonden hem eine fabelhafte Spieler. Die soldaten dienden het duivelse regime dat hem op 9 april 1943 in Sobibor vermoordde.

Sara en Eva

In de Mussenstraat woonden vader Israël en moeder Betje en hun dochters, de  tweeling Sara en Eva Frank. Na het leggen van hun struikelstenen volgen de woorden van Hans Roos en het plechtig neerleggen van kiezelsteentjes uit Israël. Dan legt een vroeger buurmeisje een boeketje op de stenen. Zij was te jong om zich Sara en Eva te herinneren. Maar zij vertelt over haar oudere zussen, ook een tweeling, die veel met Sara en Eva speelden. In de zomer van 1942, toen Hilversum Jodenvrij werd gemaakt, moest het gezin verhuizen naar het getto in Amsterdam. Met hun koffertjes in de hand namen ze huilend afscheid. Ze gingen op vakantie en mochten alles wat ze maar wilden meenemen. Ik word geroerd door het verhaal, het raakt alle omstanders.
Op 16 maart 1943 worden ze ingeschreven in kamp Westerbork en ruim een jaar later op transport naar Theresienstadt gezet. Op 4 oktober 1944 vertrekken moeder Betje en haar dochters samen met 1500 anderen naar Auschwitz-Birkenau. Daar worden ze twee dagen later vermoord. Sara en Eva waren toen 15 jaar oud. Ik zal hun namen nooit vergeten.

----------

De foto is van de auteur.



© 2023 Thomas van der Steen meer Thomas van der Steen - meer "Het leven zelf" -
Beschouwingen > Het leven zelf
Sara en Eva Thomas van der Steen
2016BS Sara en EvaMet lichte huiver buig ik voorover. Vijf nieuwe struikelstenen glimmen tussen de grijze tegels, ze zijn net gelegd. In alle vijf is de achternaam Querido geslagen. Vader Daniël, moeder Betje, hun zoon Leo en twee dochters, Clara en Louise. Vijf stenen, vijf namen, vijf mensen, één gezin. Vanaf hier, de Reestraat in Hilversum, werden ze naar het getto in Amsterdam gestuurd, daarna naar de kampen Vught en Westerbork en van daaruit gedeporteerd naar Sobibor. Drie dagen na aankomst werden zij vermoord, vergast. Je kunt hun namen lezen, de data en bestemming. Hun lot blijft niet te bevatten.

Het is 3 mei, de dag voor Dodenherdenking. Vandaag worden in Hilversum en omstreken 34 struikelstenen gelegd. Voor de huizen waar Joden voor het laatst in vrijheid hebben gewoond. Als voorzitter van Stichting Instandhouding Joods Erfgoed Gooi en Vechtstreek is Hans Roos de drijvende kracht hierachter. Samen met zijn assistent en de stratenmaker rijdt hij vandaag door Hilversum.
Na de plaatsing van stenen neemt hij het woord en haalt de Thora aan: een mens is pas echt vergeten als men zijn naam is vergeten.
Hij citeert ook Abel Herzberg, die woorden ontroeren mij iedere keer weer: ‘Er zijn in de Tweede Wereldoorlog geen zes miljoen joden uitgeroeid, er is maar één jood vermoord en dat zes miljoen keer.’
Die zin benadrukt niet de lotsbestemming van een getal, een statistiek maar die van het individu. Vandaar ook het belang van de stenen, je leest de naam en ziet daardoor de mens.

Voetballers

Vandaag worden ook voor drie leden van Voetbalclub SC ‘t Gooi stenen gelegd. Jozef ‘Joop’ Schaap, Maurits Frank en Nathan Cohen voetbalden voor en tijdens de oorlog voor de Hilversumse club.
Nathan was spits bij de club en een goeie, hij speelde tegen Ajax en Feyenoord. Nadat zijn steen op de stoep voor de Zinniastraat 52 is geplaatst neemt Maurice Ramaekers namens de club het woord. Er zijn veel belangstellenden, sommigen dragen het geel-zwarte shirt van ‘t Gooi. Maurice vertelt dat Nathan opviel door zijn goede spel, dat hij tweebenig was en een sterke kopper. Tijdens de bezetting kwamen ook Duitse soldaten naar het voetbal kijken en vonden hem eine fabelhafte Spieler. Die soldaten dienden het duivelse regime dat hem op 9 april 1943 in Sobibor vermoordde.

Sara en Eva

In de Mussenstraat woonden vader Israël en moeder Betje en hun dochters, de  tweeling Sara en Eva Frank. Na het leggen van hun struikelstenen volgen de woorden van Hans Roos en het plechtig neerleggen van kiezelsteentjes uit Israël. Dan legt een vroeger buurmeisje een boeketje op de stenen. Zij was te jong om zich Sara en Eva te herinneren. Maar zij vertelt over haar oudere zussen, ook een tweeling, die veel met Sara en Eva speelden. In de zomer van 1942, toen Hilversum Jodenvrij werd gemaakt, moest het gezin verhuizen naar het getto in Amsterdam. Met hun koffertjes in de hand namen ze huilend afscheid. Ze gingen op vakantie en mochten alles wat ze maar wilden meenemen. Ik word geroerd door het verhaal, het raakt alle omstanders.
Op 16 maart 1943 worden ze ingeschreven in kamp Westerbork en ruim een jaar later op transport naar Theresienstadt gezet. Op 4 oktober 1944 vertrekken moeder Betje en haar dochters samen met 1500 anderen naar Auschwitz-Birkenau. Daar worden ze twee dagen later vermoord. Sara en Eva waren toen 15 jaar oud. Ik zal hun namen nooit vergeten.

----------

De foto is van de auteur.

© 2023 Thomas van der Steen
powered by CJ2