 |
|
|
|
|
 |
 |
archiefvorig nr.lopend nr. |
 |
 |
 |
Nummer 17
Jaargang 22
5 juni 2025
Nummer 18 verschijnt op
26 juni 2025 |  |
|
| Bezigheden > In de tuin |
delen printen 
terug 
|
|
|
|
|
|
|
Vlierverhalen |
Marcia Meerum Terwogt |
|
|
 De Vlierstruik (Sambucus Nigra) kom je overal tegen in Nederland. Ze dankt haar naam Nigra aan haar zwartpaarse bessen. In juni valt ze vooral op door de roomwitte schermbloemen. Ze verlichten het, al niet meer zo lentegroene, blad van parken en struweel. Vooral 's avonds geuren de bloemetjes met een typische, intrigerende geur. Beetje weeïg, beetje onrijp groen, met een vleugje bitterzoete honing. Nou ja, zelf ruiken, raad ik aan. De geur is het best te vatten, in de vorm van siroop. Vlierbloesemlimonade heeft zijn weg gevonden naar het grote publiek en de supermarkt, maar is makkelijk zelf te maken. Laat de bloemschermen met wat citroen en suiker een etmaal in water staan en je hebt heerlijk frisse limonade. Ik leerde het van de moeder van een vriendinnetje. Zij hadden een enorme tuin en een Vlier, terwijl wij op driehoog woonden, met een balkon zonder planten. Dat je limonade kon maken van een plant, vond ik een wonder. Nog zie ik de korrelige witte vlierbloemetjes zweven in de glazen kan. Zo kwam ik er ook achter dat die grote schermen bestaan uit tientallen aparte bloemetjes. Met hele kleine, lichtgele meeldraadjes. En daarop minuscule stuifmeel-bolletjes. Voor een stuifmeelzoekend insectje super handig. Scheelt heel wat ritjes, als je al die bloempjes bij elkaar vindt. De Vlier is dus een echte insekten-trekker. Wanneer ik mijn eigen Vlier goed bekijk, zie ik niet alleen nectarzoekers, maar ook veel luizen en lieve luis-eet-beestjes. En piepkleine gele eitjes van ik-weet-niet-zeker-wie.*
Vrouw Holle
Het blad van Vlier geurt ook. Scherp en gevaarlijk. Vlier is behoorlijk giftig. De bloesem kan je wel eten (bijvoorbeeld gefrituurd in beslag), maar al het andere wordt je naar van. Zelfs rijpe bessen moet je koken, wil je er veel van willen eten. Vogels trekken zich daar niets van aan. Voor trekvogels zijn vlierbessen juist een uitkomst. Vlier draagt haar bessen precies als het tijd is om weer eens te gaan. Een volle vlierbessenbuik helpt ze op weg. In mijn tuin zijn het vooral stuntelige plofduiven, die op de bessen afkomen. Acrobatisch schuifelen ze naar het einde van een vervaarlijk doorbuigende tak, om bij de bessen te komen. Misschien weten ze dat de bessen super gezond zijn. Vóór de antibiotica, had iedereen Vlier in zijn medicijnkastje. Een geneeskrachtige en magische boom dus, waar de mens al eeuwen mee verbonden is. Verhalen genoeg over Vrouw Holle in de Vlier. Ze waakt over leven en dood en kan je beschermen tegen heksen, maar is ook de poort naar de onderwereld. Omdat Vlier niet zo hoog wordt, groeit ze vaak aan de rand van het bos. Tegenwoordig is een bos een soort park met overal paden en bordjes, maar vroeger  niet. De overgang van open veld naar duister woud was wel iets om bij stil te staan. De Witte Vliervrouw was grensbewaker tussen het veilige thuis en de wilde natuur.
Magisch
Wat de Vlier ook magisch maakt, is dat ze uit de dood kan opstaan. Zo heb ik een Vlier op mijn volkstuin staan, die ik moest weghalen omdat ze dood was. Gelukkig was ik dat vergeten. Vol met gaatjes van houtwormen, die ook denken dat ze dood is, liep ze na een paar jaar weer uit, en bloeit ze vrolijk mee. Altijd laten staan dus.
In de winter, niet gesierd door blad, valt het skeletachtig grijs van haar takken extra op. De takken zijn gepokt en gemazeld, oudere takken diep gegroefd. Nog ouder en de stam verliest haar bast en wordt zo glad als bot. Zo schijndood als een Vlier. Want dood is ze allerminst. Vroeg in het voorjaar spruiten donkerpaarse punten uit het skelet en niet veel later schieten dikke lentegroene stengels recht omhoog de zon tegemoet. Stijf van levenslust. De nieuwe takken groeien makkelijk twee meter in één seizoen. Die snelle groei is mogelijk doordat ze niet zoveel hout hoeft te maken. De kern is eigenlijk hol. Gevuld met een soort piepschuim. Niet handig voor planken, maar wel voor toverstafjes en natuurlijk uitermate geschikt om fluitjes van te maken. Mocht je niets nuttigers te doen hebben dan Vlier te fluiten. Verplicht voor alle kinderen zou ik zeggen.
De holle kern maakt vlierhout ook tot een zeer goede overwinterplek of broedkamer. Het Hilton onder de bijenhotels. En naast Vrouw Holle zelve, verblijven ook vogels graag in een holle vlier. Want met haar jonge blaadjes trekt ze zeker luizen aan. Precies op het moment dat vermoeide mezenouders hun jongen luizenpap moeten voeren. Hotel mét ontbijt.
Eigenlijk behoeft elke tuin een Vlier. Als je nú een Vliertak in de aarde zet, heb je grote kans dat hij uitloopt en heb je volgend jaar al een struikje. Je doet er een heleboel beestjes een plezier mee. En jezelf ook. Ze bloeien tot in juli, dus nog voldoende tijd om van de geur te genieten en limonade te maken. Veel vlierplezier!
* waarschijnlijk lieveheersbeestjes
----------
Alle illustraties komen van de schrijfster.
|
|
|
|
|
 |
|
 |
| Bezigheden > In de tuin |
| Vlierverhalen |
Marcia Meerum Terwogt |
De Vlierstruik (Sambucus Nigra) kom je overal tegen in Nederland. Ze dankt haar naam Nigra aan haar zwartpaarse bessen. In juni valt ze vooral op door de roomwitte schermbloemen. Ze verlichten het, al niet meer zo lentegroene, blad van parken en struweel. Vooral 's avonds geuren de bloemetjes met een typische, intrigerende geur. Beetje weeïg, beetje onrijp groen, met een vleugje bitterzoete honing. Nou ja, zelf ruiken, raad ik aan. De geur is het best te vatten, in de vorm van siroop. Vlierbloesemlimonade heeft zijn weg gevonden naar het grote publiek en de supermarkt, maar is makkelijk zelf te maken. Laat de bloemschermen met wat citroen en suiker een etmaal in water staan en je hebt heerlijk frisse limonade. Ik leerde het van de moeder van een vriendinnetje. Zij hadden een enorme tuin en een Vlier, terwijl wij op driehoog woonden, met een balkon zonder planten. Dat je limonade kon maken van een plant, vond ik een wonder. Nog zie ik de korrelige witte vlierbloemetjes zweven in de glazen kan. Zo kwam ik er ook achter dat die grote schermen bestaan uit tientallen aparte bloemetjes. Met hele kleine, lichtgele meeldraadjes. En daarop minuscule stuifmeel-bolletjes. Voor een stuifmeelzoekend insectje super handig. Scheelt heel wat ritjes, als je al die bloempjes bij elkaar vindt. De Vlier is dus een echte insekten-trekker. Wanneer ik mijn eigen Vlier goed bekijk, zie ik niet alleen nectarzoekers, maar ook veel luizen en lieve luis-eet-beestjes. En piepkleine gele eitjes van ik-weet-niet-zeker-wie.*
Vrouw Holle
Het blad van Vlier geurt ook. Scherp en gevaarlijk. Vlier is behoorlijk giftig. De bloesem kan je wel eten (bijvoorbeeld gefrituurd in beslag), maar al het andere wordt je naar van. Zelfs rijpe bessen moet je koken, wil je er veel van willen eten. Vogels trekken zich daar niets van aan. Voor trekvogels zijn vlierbessen juist een uitkomst. Vlier draagt haar bessen precies als het tijd is om weer eens te gaan. Een volle vlierbessenbuik helpt ze op weg. In mijn tuin zijn het vooral stuntelige plofduiven, die op de bessen afkomen. Acrobatisch schuifelen ze naar het einde van een vervaarlijk doorbuigende tak, om bij de bessen te komen. Misschien weten ze dat de bessen super gezond zijn. Vóór de antibiotica, had iedereen Vlier in zijn medicijnkastje. Een geneeskrachtige en magische boom dus, waar de mens al eeuwen mee verbonden is. Verhalen genoeg over Vrouw Holle in de Vlier. Ze waakt over leven en dood en kan je beschermen tegen heksen, maar is ook de poort naar de onderwereld. Omdat Vlier niet zo hoog wordt, groeit ze vaak aan de rand van het bos. Tegenwoordig is een bos een soort park met overal paden en bordjes, maar vroeger niet. De overgang van open veld naar duister woud was wel iets om bij stil te staan. De Witte Vliervrouw was grensbewaker tussen het veilige thuis en de wilde natuur.
Magisch
Wat de Vlier ook magisch maakt, is dat ze uit de dood kan opstaan. Zo heb ik een Vlier op mijn volkstuin staan, die ik moest weghalen omdat ze dood was. Gelukkig was ik dat vergeten. Vol met gaatjes van houtwormen, die ook denken dat ze dood is, liep ze na een paar jaar weer uit, en bloeit ze vrolijk mee. Altijd laten staan dus.
In de winter, niet gesierd door blad, valt het skeletachtig grijs van haar takken extra op. De takken zijn gepokt en gemazeld, oudere takken diep gegroefd. Nog ouder en de stam verliest haar bast en wordt zo glad als bot. Zo schijndood als een Vlier. Want dood is ze allerminst. Vroeg in het voorjaar spruiten donkerpaarse punten uit het skelet en niet veel later schieten dikke lentegroene stengels recht omhoog de zon tegemoet. Stijf van levenslust. De nieuwe takken groeien makkelijk twee meter in één seizoen. Die snelle groei is mogelijk doordat ze niet zoveel hout hoeft te maken. De kern is eigenlijk hol. Gevuld met een soort piepschuim. Niet handig voor planken, maar wel voor toverstafjes en natuurlijk uitermate geschikt om fluitjes van te maken. Mocht je niets nuttigers te doen hebben dan Vlier te fluiten. Verplicht voor alle kinderen zou ik zeggen.
De holle kern maakt vlierhout ook tot een zeer goede overwinterplek of broedkamer. Het Hilton onder de bijenhotels. En naast Vrouw Holle zelve, verblijven ook vogels graag in een holle vlier. Want met haar jonge blaadjes trekt ze zeker luizen aan. Precies op het moment dat vermoeide mezenouders hun jongen luizenpap moeten voeren. Hotel mét ontbijt.
Eigenlijk behoeft elke tuin een Vlier. Als je nú een Vliertak in de aarde zet, heb je grote kans dat hij uitloopt en heb je volgend jaar al een struikje. Je doet er een heleboel beestjes een plezier mee. En jezelf ook. Ze bloeien tot in juli, dus nog voldoende tijd om van de geur te genieten en limonade te maken. Veel vlierplezier!
* waarschijnlijk lieveheersbeestjes
----------
Alle illustraties komen van de schrijfster. |
| © 2025 Marcia Meerum Terwogt |
|
|
|
|
powered by CJ2 |
|