 |
|
|
|
|
 |
 |
archiefvorig nr.lopend nr. |
 |
 |
 |
Nummer 17
Jaargang 22
5 juni 2025
Nummer 18 verschijnt op
26 juni 2025 |  |
|
| Bezigheden > Ergernissen |
delen printen 
terug 
|
|
|
|
|
|
|
De wet van de eenvoud |
Arie de Jong |
|
|
 Van tijd tot tijd biedt iemand een verhelderend inzicht. Dan denk je: logisch, maar waarom had men dat niet eerder door?Een voorbeeld: Charles Darwin met de evolutietheorie. Tot dat moment meende iedereen dat de wereld onveranderlijk was en dat alle dieren en planten er altijd waren geweest en niet veranderden. Er waren er wel die twijfelden: ze vonden fossielen die niet overeenstemden met dieren en planten die leefden. Dat moesten voorgangers geweest zijn! Uiteraard waren er zeloten die meenden dat God in zijn schepping die fossielen er direct bij had gefabriceerd, maar erg overtuigend was dat niet. Hoe dan ook, Darwin kwam met zijn theorie, die hij overigens al meer dan twintig jaar eerder had ontwikkeld, maar naar zeggen door de christelijke natuur van zijn vrouw niet durfde te publiceren. Zijn collega Alfred Russel Wallace dreigde echter met de theorie aan de haal te gaan, want die had het inzicht inmiddels ook gekregen. En zo besloot Darwin alsnog te publiceren, wat een storm ontketende in de Britse wetenschapswereld van halverwege de negentiende eeuw. Hoogtepunt is gevat in een prent van een geagiteerde bebaarde professor die op een conferentie de theorie en Darwin belachelijk probeerde te maken door te smalen dat de mens toch niet van de aap kon afstammen.
Een ander beroemd voorbeeld was het inzicht van Nicolaus Copernicus dat de aarde om de zon draait en niet andersom. Met de kanttekening dat in het oude Griekenland wijsgeren dit inzicht al eerder hadden, maar dat was in vergetelheid geraakt. In strijd met de Bijbel immers. Of wat te denken van Ivan Pavlov die experimenteerde met honden: na een belsignaal kregen ze telkens iets te eten. Na verloop van tijd liep het water ze in de bek na het horen van de bel, maar zonder dat er eten aan te pas kwam.
Het scheermes van Ockham
Die flitsende eenvoud is verwant aan de kennistheoretische stelling van Willem van Ockham, een monnik uit de veertiende eeuw. Die nam de stelling in dat, als je verschillende verklaringen voor iets kunt geven, dat dan de simpelste de beste is, het meest waarschijnlijk dat die klopt. Hoe meer stappen je moet zetten of hoe meer aannames je moet doen maakt een theorie of een verklaring minder goed. Ockham ergerde zich aan allerlei omslachtige verklaringen in de filosofie, al is mij niet bekend welk effect zijn inzicht had op zijn Godsgeloof.
Het denken van Donald Trump en vergelijkbare dwaalgeesten
Wat mij bracht om te mijmeren over deze kwestie, was de nu al maandenlange poging van allerlei analisten om een rationalisatie te vinden voor het gedrag, de uitlatingen, opvattingen en daden van Donald Trump en zijn entourage. Waarom is hij zo fanatiek aan de slag gegaan om importheffingen flink en snel te verhogen? En waarom heeft hij die bij een beetje tegenwind weer 90 dagen geschorst? Waarom heeft hij Volodomyr Zelensky uitgekafferd, maar ging later toch overstag na het tekenen van een akkoord over grondstoffen (dat weinig hard is)? Waarom bruuskeert hij de rechterlijke macht, zelfs bij uitspraken van het hoogste gerechtshof waarin hij zelf al eerder geestverwanten kon benoemen? Waarom heeft hij Elon Musk binnengehaald en die het mandaat gegeven als een olifant door de porseleinkast van de Amerikaanse staat te banjeren? Waarom heeft hij zich teruggetrokken uit allerlei internationale organisaties, zelfs die door de VS zelf waren opgericht?
Zulk onverklaarbaar gedoe treffen we ook aan bij verwanten zoals Geert Wilders.
De eenvoudigste verklaring is tot nu toe: er zit geen rationeel gedrag onder, ze doen maar wat. Bij gebrek aan diepgang, kennis van zaken en luisterend vermogen. En waarom krijgen zulke lui zo veel steun van kiezers: omdat het die geen snars interesseert of zulke lui competent zijn om te besturen of zelfs samenhangende en realistische ideeën hebben.
Wie een beter, en dus simpeler antwoord heeft: laat het me weten!
----------
De tekening is van Petra Busstra.
|
|
|
|
|
 |
|
 |
| Bezigheden > Ergernissen |
| De wet van de eenvoud |
Arie de Jong |
| Van tijd tot tijd biedt iemand een verhelderend inzicht. Dan denk je: logisch, maar waarom had men dat niet eerder door? Een voorbeeld: Charles Darwin met de evolutietheorie. Tot dat moment meende iedereen dat de wereld onveranderlijk was en dat alle dieren en planten er altijd waren geweest en niet veranderden. Er waren er wel die twijfelden: ze vonden fossielen die niet overeenstemden met dieren en planten die leefden. Dat moesten voorgangers geweest zijn! Uiteraard waren er zeloten die meenden dat God in zijn schepping die fossielen er direct bij had gefabriceerd, maar erg overtuigend was dat niet. Hoe dan ook, Darwin kwam met zijn theorie, die hij overigens al meer dan twintig jaar eerder had ontwikkeld, maar naar zeggen door de christelijke natuur van zijn vrouw niet durfde te publiceren. Zijn collega Alfred Russel Wallace dreigde echter met de theorie aan de haal te gaan, want die had het inzicht inmiddels ook gekregen. En zo besloot Darwin alsnog te publiceren, wat een storm ontketende in de Britse wetenschapswereld van halverwege de negentiende eeuw. Hoogtepunt is gevat in een prent van een geagiteerde bebaarde professor die op een conferentie de theorie en Darwin belachelijk probeerde te maken door te smalen dat de mens toch niet van de aap kon afstammen.
Een ander beroemd voorbeeld was het inzicht van Nicolaus Copernicus dat de aarde om de zon draait en niet andersom. Met de kanttekening dat in het oude Griekenland wijsgeren dit inzicht al eerder hadden, maar dat was in vergetelheid geraakt. In strijd met de Bijbel immers. Of wat te denken van Ivan Pavlov die experimenteerde met honden: na een belsignaal kregen ze telkens iets te eten. Na verloop van tijd liep het water ze in de bek na het horen van de bel, maar zonder dat er eten aan te pas kwam.
Het scheermes van Ockham
Die flitsende eenvoud is verwant aan de kennistheoretische stelling van Willem van Ockham, een monnik uit de veertiende eeuw. Die nam de stelling in dat, als je verschillende verklaringen voor iets kunt geven, dat dan de simpelste de beste is, het meest waarschijnlijk dat die klopt. Hoe meer stappen je moet zetten of hoe meer aannames je moet doen maakt een theorie of een verklaring minder goed. Ockham ergerde zich aan allerlei omslachtige verklaringen in de filosofie, al is mij niet bekend welk effect zijn inzicht had op zijn Godsgeloof.
Het denken van Donald Trump en vergelijkbare dwaalgeesten
Wat mij bracht om te mijmeren over deze kwestie, was de nu al maandenlange poging van allerlei analisten om een rationalisatie te vinden voor het gedrag, de uitlatingen, opvattingen en daden van Donald Trump en zijn entourage. Waarom is hij zo fanatiek aan de slag gegaan om importheffingen flink en snel te verhogen? En waarom heeft hij die bij een beetje tegenwind weer 90 dagen geschorst? Waarom heeft hij Volodomyr Zelensky uitgekafferd, maar ging later toch overstag na het tekenen van een akkoord over grondstoffen (dat weinig hard is)? Waarom bruuskeert hij de rechterlijke macht, zelfs bij uitspraken van het hoogste gerechtshof waarin hij zelf al eerder geestverwanten kon benoemen? Waarom heeft hij Elon Musk binnengehaald en die het mandaat gegeven als een olifant door de porseleinkast van de Amerikaanse staat te banjeren? Waarom heeft hij zich teruggetrokken uit allerlei internationale organisaties, zelfs die door de VS zelf waren opgericht?
Zulk onverklaarbaar gedoe treffen we ook aan bij verwanten zoals Geert Wilders.
De eenvoudigste verklaring is tot nu toe: er zit geen rationeel gedrag onder, ze doen maar wat. Bij gebrek aan diepgang, kennis van zaken en luisterend vermogen. En waarom krijgen zulke lui zo veel steun van kiezers: omdat het die geen snars interesseert of zulke lui competent zijn om te besturen of zelfs samenhangende en realistische ideeën hebben.
Wie een beter, en dus simpeler antwoord heeft: laat het me weten!
----------
De tekening is van Petra Busstra. |
| © 2025 Arie de Jong |
|
|
|
|
powered by CJ2 |
|