 |
|
|
|
|
 |
 |
archiefvorig nr.lopend nr. |
 |
 |
 |
Nummer 16
Jaargang 22
22 mei 2025
Nummer 17 verschijnt op
5 juni 2025 |  |
|
| Beschouwingen > In de polder |
delen printen 
terug 
|
|
|
|
|
|
|
Hoofdpijndossier: eigen risico zorgverzekering |
Arie de Jong |
|
|
 Al weer tijden geleden kenden we in Nederland een stelsel van ziektekostenverzekering dat tegenwoordig moeilijk valt uit te leggen. De bedoeling was wel dat iedereen verzekerd was tegen ziektekosten, maar boven de zogenaamde ziekenfondsgrens was dat niet verplicht. Beneden die grens, een inkomensgrens, althans voor iedereen die niet zelfstandig ondernemer was, want daar lag de grens op de winst uit onderneming, was iemand verzekerd via het ‘Ziekenfonds’, een regionaal georganiseerd vangnet voor iedereen beneden die inkomensgrens. Wie een inkomen had boven die grens moest zich particulier verzekeren, dus waren er met elkaar concurrerende verzekeraars die naar jouw contract hengelden. In dat ondoorzichtige marktspel kon je zelf bepalen hoe hoog een eigen risico was: een bedrag van ziektekosten dat je uit eigen portemonnee betaalde voordat je een beroep kon doen op de verzekering. Je kon er zelfs voor kiezen niet verzekerd te zijn, maar dan kon je op onverwachte momenten uiteraard voor zeer hoge uitgaven komen te staan. Zo’n hoog eigen risico was gunstig voor jonge mensen die weinig ziektekosten maakten, want je betaalde natuurlijk een veel lagere premie dan iemand met geen of een heel laag eigen risico. Dan had je ook nog tussenvormen, collectieve arrangementen voor werknemers op grond van een cao. Hoe ver dat ging weet ik niet, maar mijn vader werkte bij een gemeente en was verzekerd via de IZA. Alle mensen in gemeentelijke dienst waren verplicht verzekerd via dat IZA en via de cao was geregeld dat een deel van de premie door de werkgever en de rest door de werknemer moest worden betaald. Zo’n IZA-klant werd behandeld als een particulier verzekerde. Wat, vraagt de lezer die niet beter weet: zat er dan verschil tussen de behandeling van een particulier verzekerde en een deelnemer aan het Ziekenfonds? Reken maar.
Verschil
Zo kenden ziekenhuizen verschil in klassen, ik meen dat die liepen van de eerste klasse (eigen kamer, goede verzorging) via de tweede klasse (ook prima, daar zaten de verzekerden via de IZA in) tot aan de derde klasse (voor de mensen uit het Ziekenfonds, lag je op een zaaltje met zes of acht patiënten).
Het zal duidelijk zijn: sociaaldemocraten pikten dat klassenverschil niet en probeerden telkens, vaak vergeefs, om dit te doorbreken. Zo deed Hans Simons in het kabinet Lubbers III een manmoedige poging om dit systeem te doorbreken. Het mislukte, want VVD en CDA zagen het niet zitten. Het was allemaal zo ingewikkeld en onwerkbaar dat het uiteindelijk een VVD-minister was, Hans Hoogervorst, die de verantwoordelijkheid nam om het systeem te doorbreken. Architect was zijn topambtenaar Martin van Rijn, jawel, een bestuurlijk-technocratisch briljante sociaaldemocraat.
De VVD maakte wel dat er symbolisch een kostenbewustzijn in het nieuwe systeem werd ingebakken: het eigen risico.
Eigen risico
Dat eigen risico is sindsdien een twistpunt. Sommige partijen willen dat helemaal weg, andere vinden dat het moet blijven en vinden het belangrijk dat mensen kunnen kiezen voor een veel hoger eigen risico en dan een lagere premie betalen. Bij het vormen van het kabinet van VVD en PvdA in 2012 was er grote ruzie over het inkomensafhankelijk maken van de ziektekostenpremie. De PvdA had dat in het regeerakkoord gekregen en ondersteund door De Telegraaf ontstond er opstand in de VVD. De coalitie met de PvdA stond op het spel. De oplossing was om de premie voor iedereen gelijk te trekken, maar met een toeslagenstelsel te zorgen voor dezelfde effecten voor mensen voor wie de premie onbetaalbaar was. Het betekende dat de overheid moest bijspringen, uit de belasting. Zelf vind ik dat eigenlijk een prima oplossing, al worden mensen met lagere inkomens wel horendol van de overmaat aan inkomensafhankelijke regelingen en toeslagen.
Uit de afgelopen kabinetsformatie van 2024 kwam de afspraak dat het eigen risico gehalveerd gaat worden. Ik laat nu de onverkwikkelijke discussie terzijde, die begon met de aantijging van Geert Wilders in een tv-debat vlak voor de verkiezingen richting Frans Timmermans, dat die zich niet sterk maakte om het eigen risico ogenblikkelijk af te schaffen. De met veel vertoon beloofde maatregel kon echter ook door Wilders na zijn overwinning niet worden waargemaakt. En dat lag niet alleen aan weerstand bij coalitiepartner VVD, maar vooral aan de onmogelijkheid om zoiets eventjes te regelen. Hoe dan ook, de afspraak bleek serieus en dus moest de nieuwe minister Agema aan de slag om dat te regelen. En toen bleek dat het halveren van het eigen risico grotendeels een vestzak/broekzak maatregel te zijn. De kosten worden immers niet lager, mogelijk zelfs ietsje hoger als zorgvermijders minder mijden, en moeten gewoon via de premies worden betaald. Het toonde helaas weer eens aan dat het oppervlakkig effectbejag in de Nederlandse politiek zich verder heeft ontwikkeld en het doordenken van populistische impulsen onderontwikkeld is.
----------
Het vangnet is verbeeld door Petra Busstra.
|
|
|
|
|
 |
|
 |
| Beschouwingen > In de polder |
| Hoofdpijndossier: eigen risico zorgverzekering |
Arie de Jong |
Al weer tijden geleden kenden we in Nederland een stelsel van ziektekostenverzekering dat tegenwoordig moeilijk valt uit te leggen. De bedoeling was wel dat iedereen verzekerd was tegen ziektekosten, maar boven de zogenaamde ziekenfondsgrens was dat niet verplicht. Beneden die grens, een inkomensgrens, althans voor iedereen die niet zelfstandig ondernemer was, want daar lag de grens op de winst uit onderneming, was iemand verzekerd via het ‘Ziekenfonds’, een regionaal georganiseerd vangnet voor iedereen beneden die inkomensgrens. Wie een inkomen had boven die grens moest zich particulier verzekeren, dus waren er met elkaar concurrerende verzekeraars die naar jouw contract hengelden. In dat ondoorzichtige marktspel kon je zelf bepalen hoe hoog een eigen risico was: een bedrag van ziektekosten dat je uit eigen portemonnee betaalde voordat je een beroep kon doen op de verzekering. Je kon er zelfs voor kiezen niet verzekerd te zijn, maar dan kon je op onverwachte momenten uiteraard voor zeer hoge uitgaven komen te staan. Zo’n hoog eigen risico was gunstig voor jonge mensen die weinig ziektekosten maakten, want je betaalde natuurlijk een veel lagere premie dan iemand met geen of een heel laag eigen risico. Dan had je ook nog tussenvormen, collectieve arrangementen voor werknemers op grond van een cao. Hoe ver dat ging weet ik niet, maar mijn vader werkte bij een gemeente en was verzekerd via de IZA. Alle mensen in gemeentelijke dienst waren verplicht verzekerd via dat IZA en via de cao was geregeld dat een deel van de premie door de werkgever en de rest door de werknemer moest worden betaald. Zo’n IZA-klant werd behandeld als een particulier verzekerde. Wat, vraagt de lezer die niet beter weet: zat er dan verschil tussen de behandeling van een particulier verzekerde en een deelnemer aan het Ziekenfonds? Reken maar.
Verschil
Zo kenden ziekenhuizen verschil in klassen, ik meen dat die liepen van de eerste klasse (eigen kamer, goede verzorging) via de tweede klasse (ook prima, daar zaten de verzekerden via de IZA in) tot aan de derde klasse (voor de mensen uit het Ziekenfonds, lag je op een zaaltje met zes of acht patiënten).
Het zal duidelijk zijn: sociaaldemocraten pikten dat klassenverschil niet en probeerden telkens, vaak vergeefs, om dit te doorbreken. Zo deed Hans Simons in het kabinet Lubbers III een manmoedige poging om dit systeem te doorbreken. Het mislukte, want VVD en CDA zagen het niet zitten. Het was allemaal zo ingewikkeld en onwerkbaar dat het uiteindelijk een VVD-minister was, Hans Hoogervorst, die de verantwoordelijkheid nam om het systeem te doorbreken. Architect was zijn topambtenaar Martin van Rijn, jawel, een bestuurlijk-technocratisch briljante sociaaldemocraat.
De VVD maakte wel dat er symbolisch een kostenbewustzijn in het nieuwe systeem werd ingebakken: het eigen risico.
Eigen risico
Dat eigen risico is sindsdien een twistpunt. Sommige partijen willen dat helemaal weg, andere vinden dat het moet blijven en vinden het belangrijk dat mensen kunnen kiezen voor een veel hoger eigen risico en dan een lagere premie betalen. Bij het vormen van het kabinet van VVD en PvdA in 2012 was er grote ruzie over het inkomensafhankelijk maken van de ziektekostenpremie. De PvdA had dat in het regeerakkoord gekregen en ondersteund door De Telegraaf ontstond er opstand in de VVD. De coalitie met de PvdA stond op het spel. De oplossing was om de premie voor iedereen gelijk te trekken, maar met een toeslagenstelsel te zorgen voor dezelfde effecten voor mensen voor wie de premie onbetaalbaar was. Het betekende dat de overheid moest bijspringen, uit de belasting. Zelf vind ik dat eigenlijk een prima oplossing, al worden mensen met lagere inkomens wel horendol van de overmaat aan inkomensafhankelijke regelingen en toeslagen.
Uit de afgelopen kabinetsformatie van 2024 kwam de afspraak dat het eigen risico gehalveerd gaat worden. Ik laat nu de onverkwikkelijke discussie terzijde, die begon met de aantijging van Geert Wilders in een tv-debat vlak voor de verkiezingen richting Frans Timmermans, dat die zich niet sterk maakte om het eigen risico ogenblikkelijk af te schaffen. De met veel vertoon beloofde maatregel kon echter ook door Wilders na zijn overwinning niet worden waargemaakt. En dat lag niet alleen aan weerstand bij coalitiepartner VVD, maar vooral aan de onmogelijkheid om zoiets eventjes te regelen. Hoe dan ook, de afspraak bleek serieus en dus moest de nieuwe minister Agema aan de slag om dat te regelen. En toen bleek dat het halveren van het eigen risico grotendeels een vestzak/broekzak maatregel te zijn. De kosten worden immers niet lager, mogelijk zelfs ietsje hoger als zorgvermijders minder mijden, en moeten gewoon via de premies worden betaald. Het toonde helaas weer eens aan dat het oppervlakkig effectbejag in de Nederlandse politiek zich verder heeft ontwikkeld en het doordenken van populistische impulsen onderontwikkeld is.
----------
Het vangnet is verbeeld door Petra Busstra.
|
| © 2025 Arie de Jong |
|
|
|
|
powered by CJ2 |
|