Tachtig jaar geleden werd Leeuwarden op 15 april 1945 bevrijd door de Royal Canadian Dragoons. Voor dit onderdeel van de  Canadese legeronderdeel is 15 april nog steeds een herdenkingsdag: Leeuwarden Day. Het is een van de bijzondere dagen uit de geschiedenis van de Dragoons die van Italië tot Noord Duitsland getrokken zijn voordat op 5 mei de uiteindelijke capitulatie plaats vond.

Uit de Engelse Wikipedia: ….The RCD was the first Allied unit to advance through Holland to the North Sea, famously liberated the city of Leeuwarden and ……. 

De Dragoons kwamen van Groningen naar Leeuwarden, want Friesland was eigenlijk maar een minder belangrijk uithoekje van het bezette Nederland, zeker nadat in september 1944 de Fliegerhorst Leeuwarden door bombardementen buiten bedrijf was gesteld. Enige zorg was er nog over de Duitsers op de Waddeneilanden, daarom liep de route van Groningen naar Lauwersoog en daar is nog gevochten met Duitsers die van de eilanden kwamen. Overigens zijn de laatste Duitsers pas in juni van Ameland gehaald.

Nieuw monument

De Dragoons kwamen dus over de Groningerstraatweg naar Leeuwarden en dat is ook de straat waaraan ik woon. En twee jaar geleden is vijf huizen verder een nieuw monument geplaatst dat herinnert aan de eerste voertuigen van het C Squadron van de Royal Canadian Dragoons die hier de stad in kwamen.Voor de mensen die alles zelf nagaan: op het monument wordt de liberationroute genoemd. Daar is ook een website van maar op die website staat de route verkeerd. Volgens overgeleverde getuigenissen kwamen ze echt van rechts over de Groningerstraatweg langs ons huis en de foto van het voertuig wijst daar ook op.

Er was natuurlijk al veel bekend over die bevrijding maar er is onlangs een nieuw boek over verschenen: Canadezen in Friesland, van Edwin Meinsma waarin veel details, bij voorbeeld uit de logboeken van de Dragoons, zijn opgenomen. Ook wordt duidelijk dat de rol van het verzet groot is geweest bij de bevrijding van Friesland: ze zorgden al vroeg voor gedetailleerde informatie over waar de Duitsers zaten en zorgden ervoor dat een aantal belangrijke bruggen niet opgeblazen werden. De leider van het verzet loodste de Canadezen langs een veilige route naar Dokkum om een groep Duitsers te stoppen die een poging deden om van de eilanden te komen. Toen ze daar vandaan kwamen zijn ze van de oostkant Leeuwarden binnengereden, dat net door de laatste Duitsers verlaten was. Die vertrokken richting Franeker en Harlingen om over de Afsluitdijk naar Holland te gaan. Daar is ook nog wel gevochten.

Twadde Thûs

Een andere kant van het laatste oorlogsjaar wordt getoond in Tresoar, het centrum voor de Friese geschiedenis. Hier is een mooie kleine tentoonstelling over de kinderen die in het laatste oorlogsjaar een tweede tehuis vonden in Friesland als bescherming tegen honger – kinderen uit het westen – of strijd: kinderen uit Limburg of Gelderland, Roermond of Oosterbeek. Zij vonden onderdak in Friese dorpen of op het platteland. Vaak heeft dat geleid tot jarenlange vriendschappen. Het is mooi in beeld gebracht.

----------

De auteur heeft de plaatjes geleverd