 Leeuwarden heeft een Gerechtshof. Met Arnhem vormt het de hoogste rechtsinstantie van Noord en Midden-Nederland. Alle beroepszaken uit zeven provincies worden er behandeld. Het gerechtshof is gevestigd in het Paleis van Justitie op het Zaailand en heeft een lange voorgeschiedenis: eerst als een van de drie rechtbanken in Friesland, naast Sneek en Heerenveen. In 1838 werd Leeuwarden het provinciaal gerechtshof van Friesland bij de wet op de rechterlijke organisatie. Op 1 januari 1876 werden de provinciale hoven afgeschaft en ontstonden de vijf ressorten. Leeuwarden wordt dan gekozen als vestigingsplaats van het hof voor het ressort bestaande uit de drie noordelijke provincies. In 2013 werd het ressort samengevoegd met het ressort Arnhem.
Door die lange voorgeschiedenis was er een grote boekencollectie ontstaan. Bij een brand in het Paleis van Justitie in 1919 werden boeken gered door ze uit het raam van het brandende gebouw te gooien. De boeken die het overleefden werden liefdevol opgevangen en bewaard in het Rijksarchief, dat in 2022 opging in Tresoar. De bibliotheek van het Hof bestond uit ongeveer 2.000 banden met verschillende onderwerpen. Daar zaten uiteraard veel boeken over recht tussen, maar ook naslagwerken en zelfs prachtige atlassen. Op 5 maart 2025 zijn de boeken officieel overgedragen aan Tresoar.
Feestje
Er was dus een klein feestje in het Hof, tegenwoordig noem je dat al gauw een symposium, in dit geval een mini-symposium, met lezingen door Anne Tjerk Popkema, specialist Oudfries en boekgeschiedenis bij Tresoar, en Hylkje de Jong, hoogleraar Rechtsgeschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU). Maar het begon met de overdracht en ter gelegenheid daarvan was de directeur van Tresoar nog eens de kelder ingedoken waar in de afdeling met de beste klimaatbeheersing die oude boeken bewaard worden. En ze vonden er iets speciaals.
Wiegedruk
Ze vonden een bijzonder boek, namelijk een ‘wiegedruk’, een boek uit de vijftiende eeuw toen de boekdrukkunst nog maar net begonnen  was. De titel is, in het Nederlands: ‘Interpretaties of verklaringen van de titels van beide rechten’ en het is geschreven door de uit het Friese Heeg afkomstige hoogleraar Haring Sjoerds Sinnama, die in 1491 in Keulen is gepromoveerd. In hetzelfde jaar is het boek gedrukt door de Keulse drukker Johan Koelhoff de oudere. Sinnama’s loopbaan neemt een vlucht en het boek gaat op reis. Kort na 1500 is het in bezit van bisschop en pauselijk gezant Leonellus Chiericatus, die er intensief gebruik van maakt. Na 1506 reist het boek weer noordwaarts waar het in slot Mörsburg bij Zürich lange tijd verblijft en pas in 1816 eigendom wordt van de Kieler hoogleraar Andreas Wilhelm Cramer. Het wisselt dan in korte tijd verscheidene malen van eigenaar: Güstrow en Meerane bij Leipzig zijn te achterhalen. Dan is het eigendom van de boekhandelaar Paul Schulz. De hele reis van het boek is terug te vinden in aantekeningen die voorin het boek zijn gemaakt en alleen leesbaar zijn voor de ervaren onderzoeker. Het hele verhaal staat in een speciale uitgave van Tresoar. Anne Tjerk Popma maakte er een spannende detective van. Iets minder spannend maar wel boeiend was het verhaal van Hylkje de Jong over een man die uit woede een meisje dat hem plaagde in een sloot had gegooid. Het ging alleen maar om een nat pak maar het werd tot hoger beroep uitgevochten. Het gebeurde in 1714 en is allemaal terug te vinden!
Wiki: Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden is een Nederlands gerechtshof dat zaken van de rechtbank Midden-Nederland, Noord- Nederland, Gelderland en Overijssel in hoger beroep behandelt. Het ressort omvat de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Utrecht, Overijssel, Flevoland en Gelderland en een deel van Noord-Holland (het Gooi), en is daarmee verreweg het grootste ressort sinds de herziening van de gerechtelijke kaart op 1 januari 2013.
Het hof heeft zijn hoofdlocaties in het Paleis van Justitie van Arnhem en Leeuwarden. Het gerechtsbestuur zetelt in Arnhem.
----------
De auteur heeft de illustraties geleverd.
|
