Het boek ‘De Bourgondiërs’ van Bart van Loo heb ik nadat het in 2019 het licht zag in één ruk uitgelezen. Het inspireerde tot historisch toerisme. We bezochten Belgische steden die al heel lang op mijn wenslijst stonden als Mechelen, het juridische centrum van het Bourgondische rijk en Lier, waar Philips de Schone en Johanna ’de Waanzinnige’ van Castilië met elkaar trouwden. We zagen het huis in Nancy waar het op het slagveld door de wolven aangevreten lijk van Karel de Stoute was opgebaard. We vonden de ‘Puits de Moïse’, het prachtige kunstwerk van Sluter en Maelwael dat als een van de weinige restanten van Champmol, het mausoleum van de Bourgondische hertogen in Dijon verborgen op een binnenterrein van een psychiatrisch ziekenhuis ligt.

Ik ontdekte echter een opmerkelijke leemte in ‘De Bourgondiërs’ toen we de stad Beauvais bezochten. Een leemte die ook in ‘Stoute Schoenen’ niet wordt gevuld. Op een plein in Beauvais troffen we namelijk een enorm standbeeld van een krijgshaftige vrouw aan. Het bleek een verbeelding van Jeanne Hachette (Janneke Bijl) te zijn. Op twitter vind ik deze tweet van 4 augustus 2023 terug: ‘Jeanne Hachette (Janneke Bijl) blijkt de Kenau van Beauvais te zijn geweest. In 1472 speelde ze een belangrijke rol bij de verdediging van haar stad tegen Karel de Stoute. Helaas komt deze passage niet voor in ‘De Bourgondiers’ van Bart van Loo.’

Van Loo beschrijft wel de moordpartijen die de troepen van Karel de Stoute in die tijd in Luik en Gent aanrichtten. Karel deed zijn lijfspreuk ‘ik word liever gehaat dan veracht’ eer aan. Ook komt de wrede brandschatting van het Noord-Franse stadje Nesle ter sprake die rond die tijd plaatsvond. De bewoners werden na de val van die plaats opgehangen of de handen werden afgehakt. Ja, die Bourgondiërs waren echte levensgenieters.

Wellicht dat het lot van Nesle de inwoners van Beauvais wel inspireerde om zich met hand en tand te verzetten tegen de Bourgondische legers. Jeanne Laisné, beter bekend als Hachette, de vrouw met de bijl, werd de verzinnebeelding van die standvastigheid. Anders dan het Haarlem van Kenau Hasselaar, dat door de Spanjaarden veroverd werd, was het verzet van de burgers van Beauvais succesvol! Ze wisten de stad een maand lang te verdedigen totdat de troepen van de Franse koning Lodewijk XI de Bourgondiërs verdreven.

Net als over Kenau blijken er over Jeanne verhitte discussies tussen historici te zijn geweest over wat feit of fictie is. Zelfs aan Jeanne haar bestaan werd getwijfeld. Feit is echter dat Lodewijk XI de stad Beauvais erg dankbaar was voor het getoonde verzet. Hij gaf de stad belastingvrijdom. Een speciaal eerbetoon gaf hij aan de vrouwen van Beauvais: zij mochten zich kleden zoals ze wilden, ongeacht hun rang of stand en gingen vooraf in de processies om het doorstane beleg te vieren. Lodewijk noemde Jeanne ook persoonlijk.

In de recente geschiedenis van Frankrijk ontwikkelde Jeanne zich zelfs tot de seculiere tegenhanger van de heilige Jeanne d’Arc. In Beauvais wordt er nog jaarlijks een festival aan haar gewijd. De markies De Sade blijkt een toneelstuk over haar geschreven te hebben. Ik hoop dat ik die tekst ergens kan vinden.

Ik wens iedereen veel reisplezier door de Bourgondische geschiedenis toe met ‘Stoute Schoenen’ van Bart van Loo, maar sla Beauvais niet over. En houd je ogen open. Laatst wandelde ik door de Maastunnel van Rotterdam Noord naar Rotterdam Zuid en ineens bleek ik me op het Karel de Stouteplein te bevinden. Ik heb geen idee of deze koene hertog ook daar een bloedbad heeft aangericht, maar het zou zo maar kunnen.