archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 10
Jaargang 22
13 februari 2025
Nummer 11 verschijnt op
27 februari 2025
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
De rode boekenclub* Arie de Jong

2209BS Rode boekenclubHet thema boeken in de Leunstoel is een goede reden aandacht te geven aan een gezelschap waarvan ik al meer dan tien jaar deel uitmaak: de rode boekenclub. Het gezelschap telt nu twaalf deelnemers, eigenlijk iets te veel, want het kost veel moeite om een avond te vinden dat we er allemaal bij kunnen zijn, of liever: dat lukt zelden of nooit.
In Nederland zullen er duizenden groepen mensen zijn die met elkaar boeken lezen en bespreken, soms aangeduid als boekenclub, maar ook wel als leeskring, en er zullen wel meer namen voor zijn. Ik vermoed dat de meeste fictie bespreken, veelal Nederlandse literatuur. Ook veel animo zal er zijn om met elkaar Engelstalige literatuur te bespreken, of Frans, Duits, Spaans. Een boekenclub waar poëzie besproken wordt, ook goed mogelijk. Ongetwijfeld heb je ook veel kringen die aan non-fictie doen. Vrouwenbewustwording, geschiedenis, theologie, filosofie, kunstgeschiedenis, sociologie, thema’s genoeg.

Maar of er veel boekenclubs bestaan die meer politiek getinte boeken bespreken, het lijkt me sterk. Op de website senia.nl trof ik een kaart van Nederland aan met 1832 aldaar bekende boekenclubs. Het thema politiek, evenals het thema bestuur, tref je er niet aan. Daar wordt wel verteld over gezelschappen waar het om muziek gaat, maar dat zijn uiteraard geen boekenclubs. Wel aardig. Uit de geschriften van Maarten ’t Hart kun je opmaken dat hij jarenlang lid was van een groep, nog in de tijd van de langspeelplaat, waarbij iemand een stuk muziek liet horen, waarna erover werd gesproken van welke componist het was, of wie de uitvoerenden waren, en wat men er van vond.

Terug naar de rode boekenclub in Leiden

De Leidse rode boekenclub kwam voor het eerst bijeen op 30 januari 2013 en besprak een boek van Paul Kalma, Makke schapen. Paul Kalma had in de Tweede Kamer gezeten voor de PvdA, van 2006 tot 2010, en was daarvoor lang verbonden geweest aan de Wiardi Beckman Stichting. Zijn boek had als ondertitel ‘over volgzame burgers en vluchtige politiek’ en de analyse van hoe het er in Nederland politiek en bestuurlijk bij stond werd daarna nog in vele andere boeken herhaald. De discussie in de gespreksgroep herinner ik me niet meer, te lang geleden. En nimmer heeft iemand aantekeningen gemaakt. Ik vermoed dat het boek van Kalma er in ging als Gods woord in een ouderling. Dat gebeurde nadien nog met veel meer boeken waarbij het betoog van de schrijver nabij de progressieve en sociaaldemocratische opvattingen van de deelnemers kon worden geplaatst. Slechts zelden werd een boek besproken dat inhoudelijk weerstand opriep. Wel was er van tijd tot tijd sprake van teleurstelling in een boek. Te wijdlopig, slecht geschreven, maar de scherpste kritiek was mogelijk een groeiende weerzin tegen veel boeken van auteurs uit de Verenigde Staten. Veel Amerikaanse boeken kenmerken zich door een zelfde stijl en opzet. Schrijvers en schrijfsters produceren daar te vaak ronkende teksten, met veel herhalingen en zelfingenomenheid over eigen expertise en oordeelsvermogen.
Tot en met 2024 kwam de rode boekenclub 69 maal bijeen. Nagenoeg altijd werd een boek besproken, telkens ingeleid door een van de leden. Eenmaal werd geen boek besproken, maar ging het gesprek over de verkiezing van Donald Trump in 2016. Daar waren we niet blij mee.
Een paar keer werd de schrijver van een boek uitgenodigd, omdat we die kenden, en ook was een keer een boek aan de beurt dat een deelnemer had geschreven.

We komen op een avond bijeen, bij een van de deelnemers thuis. Bij sommigen zijn we nog nooit geweest, die willen blijkbaar geen gastheer of gastvrouw zijn. Heel lang was er ook een wisselend iemand gespreksleider. Het is niet gemakkelijk een gesprek te leiden, vooral als de gespreksleider zelf gegrepen wordt door de discussie en de controle verliest. De laatste tijd wordt het gesprek meestal geleid door een lid dat niet veel meer doet dan het woord geven aan de inleider en op onverwachte momenten in het gesprek over het boek zelf gaat deelnemen aan de discussie. Van een echte gespreksleiding kun je niet spreken.
Maar na twee uur over het boek, zo rond tien uur in de avond, is het welletjes en neemt de secretaris het woord, Paul Bordewijk, die de lezer kent van zijn stukken in De Leunstoel. Die zegt dan dat het mooi is geweest en dat het tijd wordt een boek af te spreken voor de volgende keer, alsmede wie als inleider optreedt en bij wie het gehouden wordt. Kortom, tijd voor wijn en nootjes.

----------

Het veilige onderkomen is geschetst door Han Busstra.



© 2025 Arie de Jong meer Arie de Jong - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
De rode boekenclub* Arie de Jong
2209BS Rode boekenclubHet thema boeken in de Leunstoel is een goede reden aandacht te geven aan een gezelschap waarvan ik al meer dan tien jaar deel uitmaak: de rode boekenclub. Het gezelschap telt nu twaalf deelnemers, eigenlijk iets te veel, want het kost veel moeite om een avond te vinden dat we er allemaal bij kunnen zijn, of liever: dat lukt zelden of nooit.
In Nederland zullen er duizenden groepen mensen zijn die met elkaar boeken lezen en bespreken, soms aangeduid als boekenclub, maar ook wel als leeskring, en er zullen wel meer namen voor zijn. Ik vermoed dat de meeste fictie bespreken, veelal Nederlandse literatuur. Ook veel animo zal er zijn om met elkaar Engelstalige literatuur te bespreken, of Frans, Duits, Spaans. Een boekenclub waar poëzie besproken wordt, ook goed mogelijk. Ongetwijfeld heb je ook veel kringen die aan non-fictie doen. Vrouwenbewustwording, geschiedenis, theologie, filosofie, kunstgeschiedenis, sociologie, thema’s genoeg.

Maar of er veel boekenclubs bestaan die meer politiek getinte boeken bespreken, het lijkt me sterk. Op de website senia.nl trof ik een kaart van Nederland aan met 1832 aldaar bekende boekenclubs. Het thema politiek, evenals het thema bestuur, tref je er niet aan. Daar wordt wel verteld over gezelschappen waar het om muziek gaat, maar dat zijn uiteraard geen boekenclubs. Wel aardig. Uit de geschriften van Maarten ’t Hart kun je opmaken dat hij jarenlang lid was van een groep, nog in de tijd van de langspeelplaat, waarbij iemand een stuk muziek liet horen, waarna erover werd gesproken van welke componist het was, of wie de uitvoerenden waren, en wat men er van vond.

Terug naar de rode boekenclub in Leiden

De Leidse rode boekenclub kwam voor het eerst bijeen op 30 januari 2013 en besprak een boek van Paul Kalma, Makke schapen. Paul Kalma had in de Tweede Kamer gezeten voor de PvdA, van 2006 tot 2010, en was daarvoor lang verbonden geweest aan de Wiardi Beckman Stichting. Zijn boek had als ondertitel ‘over volgzame burgers en vluchtige politiek’ en de analyse van hoe het er in Nederland politiek en bestuurlijk bij stond werd daarna nog in vele andere boeken herhaald. De discussie in de gespreksgroep herinner ik me niet meer, te lang geleden. En nimmer heeft iemand aantekeningen gemaakt. Ik vermoed dat het boek van Kalma er in ging als Gods woord in een ouderling. Dat gebeurde nadien nog met veel meer boeken waarbij het betoog van de schrijver nabij de progressieve en sociaaldemocratische opvattingen van de deelnemers kon worden geplaatst. Slechts zelden werd een boek besproken dat inhoudelijk weerstand opriep. Wel was er van tijd tot tijd sprake van teleurstelling in een boek. Te wijdlopig, slecht geschreven, maar de scherpste kritiek was mogelijk een groeiende weerzin tegen veel boeken van auteurs uit de Verenigde Staten. Veel Amerikaanse boeken kenmerken zich door een zelfde stijl en opzet. Schrijvers en schrijfsters produceren daar te vaak ronkende teksten, met veel herhalingen en zelfingenomenheid over eigen expertise en oordeelsvermogen.
Tot en met 2024 kwam de rode boekenclub 69 maal bijeen. Nagenoeg altijd werd een boek besproken, telkens ingeleid door een van de leden. Eenmaal werd geen boek besproken, maar ging het gesprek over de verkiezing van Donald Trump in 2016. Daar waren we niet blij mee.
Een paar keer werd de schrijver van een boek uitgenodigd, omdat we die kenden, en ook was een keer een boek aan de beurt dat een deelnemer had geschreven.

We komen op een avond bijeen, bij een van de deelnemers thuis. Bij sommigen zijn we nog nooit geweest, die willen blijkbaar geen gastheer of gastvrouw zijn. Heel lang was er ook een wisselend iemand gespreksleider. Het is niet gemakkelijk een gesprek te leiden, vooral als de gespreksleider zelf gegrepen wordt door de discussie en de controle verliest. De laatste tijd wordt het gesprek meestal geleid door een lid dat niet veel meer doet dan het woord geven aan de inleider en op onverwachte momenten in het gesprek over het boek zelf gaat deelnemen aan de discussie. Van een echte gespreksleiding kun je niet spreken.
Maar na twee uur over het boek, zo rond tien uur in de avond, is het welletjes en neemt de secretaris het woord, Paul Bordewijk, die de lezer kent van zijn stukken in De Leunstoel. Die zegt dan dat het mooi is geweest en dat het tijd wordt een boek af te spreken voor de volgende keer, alsmede wie als inleider optreedt en bij wie het gehouden wordt. Kortom, tijd voor wijn en nootjes.

----------

Het veilige onderkomen is geschetst door Han Busstra.

© 2025 Arie de Jong
powered by CJ2