archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 7
Jaargang 22
19 december 2024
Nummer 8 verschijnt op
16 september 2025
Beschouwingen > Een rustig mens delen printen terug
Adri Duivesteijn en de privatisering van Schiphol Willem Minderhout

2202BS Adri met WillemIn mijn oude whatsapp berichten lees ik dat ik op 13 oktober 2022 bij Adri Duivesteijn, voormalig Tweede Kamerlid en wethouder in Den Haag en Almere namens de PvdA, langs zou gaan om bij een kop koffie weer eens bij te praten. Het volgende bericht dat ik naar Adri stuurde was een foto van een Covid-test. Positief. Ondanks alle vaccinaties had Corona me toch te pakken gekregen. Onze afspraak werd uitgesteld. ‘Wij zoeken een ander mooi moment’, appte Adri. Dat moment is er nooit gekomen. Adri overleed op 17 maart 2023.

Ouafa en Schiphol

Onlangs kwam onze alumna Ouafa Oualhadj een gastcollege geven aan de verse eerstejaarsstudenten bestuurskunde aan de Haagse Hogeschool. Ouafa en ik waren destijds tezelfdertijd begonnen. Zij als studente en ik als docent. Ik had het geluk dat zij in mijn ‘mentorklasje’ terecht kwam. Ik viel so wie so met mijn neus in de boter wat de studenten betreft. Ze waren allemaal enthousiast, supergemotiveerd  en geïnteresseerd. Op eentje na. Die zit tegenwoordig in het Europees Parlement, maar daar maak ik verder geen woorden aan vuil.

Ouafa stak, ondanks haar geringe lengte, overal bovenuit. Samen met haar vriendin Malika was ze naast haar studie ook nog actief als jongerenambassadeur bij de gemeente Den Haag, maakte ze radio bij FunX en maakte ze naam als twitterfenomeen. ‘Die komt er wel’, daar was ik van overtuigd.

Ze kwam onze nieuwbakken studenten iets vertellen over ‘adviseren bij de overheid’.  Ik wist dat ze als beleidsadviseur bij het ministerie van Financiën werkt, maar waar ze zich precies mee bezig houdt wist ik niet. Ze bleek ‘beleidsadviseur staatsdeelnemingen’  te zijn. ‘Zoals Schiphol?’, vroeg ik. Ze beaamde dat. Ik vroeg of er nog wordt overwogen om aandelen Schiphol te verkopen. Dat bleek niet het geval te zijn.

De privatisering

Onwillekeurig dwaalden mijn gedachten af naar de periode dat ik voor Adri werkte. Destijds was de privatisering van Schiphol een voornemen van het kabinet Balkenende II. Vooral VVD-minister van Financiën Zalm had zich daarin vastgebeten. De verkoop van Schiphol leek wel een speerpunt van zijn beleid.

Wouter Bos, de toenmalige fractievoorzitter van de PvdA en ‘gekozen partijleider’ kon het eigenlijk niet zoveel schelen, maar Adri was woordvoerder luchtvaart en hij was mordicus tegen.  Hij kreeg de fractie achter zich om de privatiseringsplannen van Zalm te dwarsbomen.

Het was vlak na de afronding van de ‘Commissie Duivesteijn’, de Tijdelijke Commissie Infrastructuurprojecten die een parlementair onderzoek naar de Betuwelijn en de HSL had gedaan. Adri was op zoek naar een nieuwe uitdaging. Toen de privatisering van Schiphol op zijn pad kwam, zag ik zijn vuur oplaaien.  Adri zag Schiphol niet als een stuk asfalt waar vliegtuigen stijgen en landen, maar als een ‘werkstad’, een knooppunt met ongekende economische potentie. Zoiets moest je niet weggeven aan private belangen.

Ambities

‘De PvdA heeft zich al eerder, en bij herhaling, afgevraagd hoe het mogelijk is dat de Tweede Kamer een wetsvoorstel dat de privatisering van NV Luchthaven Schiphol mogelijk maakt behandelt zonder dat er inzicht is in de ambities van de toekomstige private partijen met de luchthaven als onderneming en met de exploitatie van het grondgebied van Schiphol (groter dan de Gemeente Leiden)’, schreven we in een persbericht. De strijd was begonnen.

In een ‘initiatiefnota ‘De verkoop van een Luchthaven, de privatisering van een werkstad’, waarvan ik de penvoerder mocht zijn, concludeerde Adri dat privatisering alles behalve in het belang van de overheid zou zijn. Zalm had zich er echter in vastgebeten. Alle hoorzittingen en debatten deden daar niets aan af. Ook Amsterdam, mede-aandeelhouder van Schiphol met als verantwoordelijk wethouder Geert Dales, leek enthousiast te zijn om aandelen te vervreemden.

Asscher

Deze strijd leek Adri verloren te hebben. Echter edoch. In 2006 won de PvdA, door het ‘Kontje van Bos’, de gemeenteraadsverkiezingen. Dat leverde mijzelf een zetel in de Haagse Raad op, maar veel belangrijker: Lodewijk Asscher werd wethouder in Amsterdam. Anders dan het vorige college, wilde het nieuwe college de Schiphol-aandelen niet verkopen. Amsterdam sprak zelfs een veto uit tegen de verkoop van aandelen aan particulieren.

Zalm liet dat niet op zich zitten. Wat dacht dat wethoudertje wel? Maar Balkenende II viel en Balkenende III trad aan. Wouter Bos volgde Zalm op als minister van Financiën en de privatisering van Schiphol verdween van de politieke agenda.     

De VVD blijkt het onderwerp helemaal vergeten te zijn. Ook met behulp van dit ‘meest rechtse kabinet ooit’ is deze oude wens niet uit de mottenballen gehaald. De privatiseringsdwang van Schiphol was blijkbaar een typisch staaltje ‘waan van de dag’. Hopelijk maakt dit stukkie geen slapende honden wakker.Maar mocht dat zo zijn, dan praat Ouafa het vast uit hun hoofd.

In De Leunstoel haal ik een aantal herinneringen op aan mijn ervaringen met Adri. Ik ga hierbij vooral af op mijn eigen herinneringen, ondersteund door 'Vanzelfsprekend maar niet normaal', het uitstekende boek over Adri van Winfred en Annelies Haase (2019), Adri's website die nog steeds in de lucht is https://www.adriduivesteijn.nl/, Adri's boek 'Het Haagse stadhuis, bouwen in een slangenkuil' (SUN, 1994) en de documenten die ik nog op een harde schijf heb staan uit de periode dat ik voor hem werkte toen hij Tweede Kamerlid was (januari 2005 - mei 2006).

----------

FOTO: Willem en Adri tijdens het afscheid van Wim Derksen als hoogleraar bestuurskunde, november 2015. Foto: Aukje van Roessel.



© 2024 Willem Minderhout meer Willem Minderhout - meer "Een rustig mens" -
Beschouwingen > Een rustig mens
Adri Duivesteijn en de privatisering van Schiphol Willem Minderhout
2202BS Adri met WillemIn mijn oude whatsapp berichten lees ik dat ik op 13 oktober 2022 bij Adri Duivesteijn, voormalig Tweede Kamerlid en wethouder in Den Haag en Almere namens de PvdA, langs zou gaan om bij een kop koffie weer eens bij te praten. Het volgende bericht dat ik naar Adri stuurde was een foto van een Covid-test. Positief. Ondanks alle vaccinaties had Corona me toch te pakken gekregen. Onze afspraak werd uitgesteld. ‘Wij zoeken een ander mooi moment’, appte Adri. Dat moment is er nooit gekomen. Adri overleed op 17 maart 2023.

Ouafa en Schiphol

Onlangs kwam onze alumna Ouafa Oualhadj een gastcollege geven aan de verse eerstejaarsstudenten bestuurskunde aan de Haagse Hogeschool. Ouafa en ik waren destijds tezelfdertijd begonnen. Zij als studente en ik als docent. Ik had het geluk dat zij in mijn ‘mentorklasje’ terecht kwam. Ik viel so wie so met mijn neus in de boter wat de studenten betreft. Ze waren allemaal enthousiast, supergemotiveerd  en geïnteresseerd. Op eentje na. Die zit tegenwoordig in het Europees Parlement, maar daar maak ik verder geen woorden aan vuil.

Ouafa stak, ondanks haar geringe lengte, overal bovenuit. Samen met haar vriendin Malika was ze naast haar studie ook nog actief als jongerenambassadeur bij de gemeente Den Haag, maakte ze radio bij FunX en maakte ze naam als twitterfenomeen. ‘Die komt er wel’, daar was ik van overtuigd.

Ze kwam onze nieuwbakken studenten iets vertellen over ‘adviseren bij de overheid’.  Ik wist dat ze als beleidsadviseur bij het ministerie van Financiën werkt, maar waar ze zich precies mee bezig houdt wist ik niet. Ze bleek ‘beleidsadviseur staatsdeelnemingen’  te zijn. ‘Zoals Schiphol?’, vroeg ik. Ze beaamde dat. Ik vroeg of er nog wordt overwogen om aandelen Schiphol te verkopen. Dat bleek niet het geval te zijn.

De privatisering

Onwillekeurig dwaalden mijn gedachten af naar de periode dat ik voor Adri werkte. Destijds was de privatisering van Schiphol een voornemen van het kabinet Balkenende II. Vooral VVD-minister van Financiën Zalm had zich daarin vastgebeten. De verkoop van Schiphol leek wel een speerpunt van zijn beleid.

Wouter Bos, de toenmalige fractievoorzitter van de PvdA en ‘gekozen partijleider’ kon het eigenlijk niet zoveel schelen, maar Adri was woordvoerder luchtvaart en hij was mordicus tegen.  Hij kreeg de fractie achter zich om de privatiseringsplannen van Zalm te dwarsbomen.

Het was vlak na de afronding van de ‘Commissie Duivesteijn’, de Tijdelijke Commissie Infrastructuurprojecten die een parlementair onderzoek naar de Betuwelijn en de HSL had gedaan. Adri was op zoek naar een nieuwe uitdaging. Toen de privatisering van Schiphol op zijn pad kwam, zag ik zijn vuur oplaaien.  Adri zag Schiphol niet als een stuk asfalt waar vliegtuigen stijgen en landen, maar als een ‘werkstad’, een knooppunt met ongekende economische potentie. Zoiets moest je niet weggeven aan private belangen.

Ambities

‘De PvdA heeft zich al eerder, en bij herhaling, afgevraagd hoe het mogelijk is dat de Tweede Kamer een wetsvoorstel dat de privatisering van NV Luchthaven Schiphol mogelijk maakt behandelt zonder dat er inzicht is in de ambities van de toekomstige private partijen met de luchthaven als onderneming en met de exploitatie van het grondgebied van Schiphol (groter dan de Gemeente Leiden)’, schreven we in een persbericht. De strijd was begonnen.

In een ‘initiatiefnota ‘De verkoop van een Luchthaven, de privatisering van een werkstad’, waarvan ik de penvoerder mocht zijn, concludeerde Adri dat privatisering alles behalve in het belang van de overheid zou zijn. Zalm had zich er echter in vastgebeten. Alle hoorzittingen en debatten deden daar niets aan af. Ook Amsterdam, mede-aandeelhouder van Schiphol met als verantwoordelijk wethouder Geert Dales, leek enthousiast te zijn om aandelen te vervreemden.

Asscher

Deze strijd leek Adri verloren te hebben. Echter edoch. In 2006 won de PvdA, door het ‘Kontje van Bos’, de gemeenteraadsverkiezingen. Dat leverde mijzelf een zetel in de Haagse Raad op, maar veel belangrijker: Lodewijk Asscher werd wethouder in Amsterdam. Anders dan het vorige college, wilde het nieuwe college de Schiphol-aandelen niet verkopen. Amsterdam sprak zelfs een veto uit tegen de verkoop van aandelen aan particulieren.

Zalm liet dat niet op zich zitten. Wat dacht dat wethoudertje wel? Maar Balkenende II viel en Balkenende III trad aan. Wouter Bos volgde Zalm op als minister van Financiën en de privatisering van Schiphol verdween van de politieke agenda.     

De VVD blijkt het onderwerp helemaal vergeten te zijn. Ook met behulp van dit ‘meest rechtse kabinet ooit’ is deze oude wens niet uit de mottenballen gehaald. De privatiseringsdwang van Schiphol was blijkbaar een typisch staaltje ‘waan van de dag’. Hopelijk maakt dit stukkie geen slapende honden wakker.Maar mocht dat zo zijn, dan praat Ouafa het vast uit hun hoofd.

In De Leunstoel haal ik een aantal herinneringen op aan mijn ervaringen met Adri. Ik ga hierbij vooral af op mijn eigen herinneringen, ondersteund door 'Vanzelfsprekend maar niet normaal', het uitstekende boek over Adri van Winfred en Annelies Haase (2019), Adri's website die nog steeds in de lucht is https://www.adriduivesteijn.nl/, Adri's boek 'Het Haagse stadhuis, bouwen in een slangenkuil' (SUN, 1994) en de documenten die ik nog op een harde schijf heb staan uit de periode dat ik voor hem werkte toen hij Tweede Kamerlid was (januari 2005 - mei 2006).

----------

FOTO: Willem en Adri tijdens het afscheid van Wim Derksen als hoogleraar bestuurskunde, november 2015. Foto: Aukje van Roessel.

© 2024 Willem Minderhout
powered by CJ2