 De Spaarndammerbuurt in Amsterdam staat vol met volkswoningbouw die nu ruim een eeuw oud is. Toen was het voor Nederland vernieuwend en opzienbarend. Er werden flats gebouwd met bij voorbeeld voor die tijd opmerkelijke voorzieningen als elektriciteit. Ook voor wat betreft de buitenkant was er vaak iets meer en soms heel veel aandacht voor versiering of vernieuwing. Een complex dat er nog altijd bovenuit steekt wat betreft vormgeving is het woningbouwblok Het Schip dat omstreeks 1920 werd opgeleverd en dat bestond uit woningwetwoningen, een postkantoor en een school. Die laatste twee voorzieningen zijn er uit en in die ruimte is nu het Museum Het Schip gevestigd, het museum van de Amsterdamse School.
Michel de Klerk
Er was een speciale tentoonstelling gewijd aan Michel de Klerk, de inspirator van de Amsterdamse School, die leefde van 1884 tot 1924. De Amsterdamse school ontstond eigenlijk op het architectenbureau van Eduard Cuypers, een volle neef van de bekende kerkenbouwer P.H. Cuypers en een architect met een brede visie. Op zijn bureau werden architectuurontwerpen gemaakt maar ook kunstnijverheid. Hij nam de jonge Michel de Klerk – net 14 jaar oud - aan als hulpje – het werd ergens potloodslijper genoemd. Begin 1900 volgde De Klerk ook avondlessen op de Industrieschool van de Maatschappij voor de Werkende Stand, waar hij de kneepjes van het architectuurvak leerde. Op deze school was de kunstenaar Bernard Willem Wierink directeur en docent. Tekenen is hij zijn hele leven blijven doen: in de tentoonstelling die nu in Het Schip gewijd is aan Michel de Klerk zijn veel mooie portretten te zien die hij in de loop van zijn leven maakte.
Belangrijk voor de Klerk was ook die brede belangstelling op het bureau voor vormgeving van meubelen en voor het zoeken van ideeën voor vormgeving. Die vond hij bij voorbeeld in de boerencultuur van het Nederlandse platteland maar ook in buitenlandse culturen zoals in Indonesië, Japan, Scandinavië, Engeland en Duitsland. De toren die het complex Het Schip bekroont is duidelijk afgeleid van de toren op het Paladshotel in Kopenhagen die hij op zijn huwelijksreis had gezien en getekend.
Na 12 jaar bij Cuypers trad De Klerk in dienst bij het architectenbureau Baanders. Hij kende de familie goed en kreeg via hun bureau zijn eerste opdracht voor een woonhuis. In 1912 werd hij door architect Joan van der Meij ingeschakeld bij de bouw van het Scheepvaarthuis, een gemeenschappelijk kantoorgebouw. Ook Piet Kramer en de beeldhouwer Hildo Krop waren hier bij betrokken. Het resultaat was een Gezamenlijk Kunstwerk dat de Amsterdamse School als stijl op de kaart zette.
Na zijn werk aan het Scheepvaarthuis kreeg De Klerk grote opdrachten van Amsterdamse woningbouwcorporaties. Voor Eigen Haard bouwde hij drie blokken waarvan Het Schip het derde was en het meest opvallend. Voor de socialistische arbeiderscorporatie De Dageraad bouwde hij vanaf 1918 de woningblokken De Dageraad aan een lange middenstraat met twee pleinen.
Op de tentoonstelling waren ook tekeningen te zien van woonhuizen en van prachtige projecten die niet uitgevoerd zijn zoals een grote betonnen watertoren.
Hij is helaas niet meer te zien, ik was er veel te laat.
----------
De illustraties komen van de schrijver.
|
