In Bricks, het geschiedenisboek over de baksteen, zijn vier bladzijden besteed aan de Amsterdamse School onder de kop: Michel de Klerk en de Amsterdamse School (1912-1930). Het begint met de beschrijving van het werk van De Klerk en zijn naaste medewerkers aan het Scheepvaarthuis en die inleiding sluit af met het verschil tussen de Amsterdamse School en De Stijl: ‘Hun gezamenlijke werk stond lijnrecht tegenover de beweging De Stijl. Het meest kenmerkende verschil was de keuze voor het materiaal: de Amsterdamse School gaf de voorkeur aan traditioneel materiaal als baksteen en leisteen, terwijl de beweging De Stijl de voorkeur gaf aan staal en beton.'

Bricks noemt het een groep van zeven architecten die ruim honderd jaar geleden zorgde voor een aantal van de mooiste bakstenen gebouwen die in ons land zijn gebouwd en die wereldwijd de aandacht trokken. Het meeste indruk maakten een aantal grote volkshuisvestingscomplexen van de woningbouwvereniging Eigen Haard in de Spaarndammerbuurt. Van deze drie was Het Schip het meest baanbrekend. In dat complex waren naast arbeiderswoningen een school en een postkantoor opgenomen waarvoor De Klerk tot in kleine details de ontwerpen leverde. Het Schip is een driehoekig gebouw met aan de korte zijde een achterkant met de beroemde toren erboven. Verder is het een indrukwekkend samenspel van golvende lijnen, opvallende portieken met deuren, heel gewone maar ook heel bijzondere en soms ronde ramen. Vergeleken met de ‘gewone’ woningbouw uit die tijd is vooral de ronde vorm opvallend aanwezig.

Na het Schip werd voor de socialistische woningbouwvereniging De Dageraad in 1920 een complex van 294 woningen en zes winkels gebouwd in Amsterdam-Zuid aan weerszijden van de P.L. Takstraat volgens een plattegrond die oorspronkelijk bedoeld was voor een ziekenhuis. Dat kwam er dus niet, maar wel een opzienbarend en baanbrekend woningbouwproject met een vormgeving waarin volgens ‘Bricks’ de Nederlandse scheepsbouwtradities herkenbaar zijn.

Ook het Nederlandse paviljoen op de wereldtentoonstelling van Parijs in 1925 werd uitgevoerd in de stijl van de Amsterdamse School door de architect Jan Frederik Staal. Dit tot groot ongenoegen van de voorman van de eigenlijk concurrerende beweging De Stijl die het bij monde van Theo van Doesburg  een jammerlijke stapel bakstenen vond.  

In Amsterdam is natuurlijk heel veel werk van de architecten en beeldhouwers van de Amsterdamse school te vinden maar ook buiten Amsterdam is de invloed duidelijk aanwijsbaar en soms heel groot. Zo zijn er in Groningen een tiental architecten actief geweest die opgeleid waren of werkten op deze manier. De Amsterdamse School had geen eigen vereniging, maar wel een eigen blad: Wendingen. Die naam is nog steeds in gebruik op internet als platform van de Amsterdamse school. Platform Wendingen

---------

De foto's van Het Schip zijn van de schrijver. Meer over de architect en de Amstrdamse School in het stuk over het Museum Het Schip in deze aflevering van de Leunstoel.