archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 6
Jaargang 22
28 november 2024
Nummer 7 verschijnt op
19 december 2024
Beschouwingen > Buitenlandse zaken delen printen terug
Bij Goedroen en haar Duitse huisgeesten Roel van Duijn

2120BS Goedroen
Nu zijn we diep in een heet Duitsland, in het dal onder de Wacholderberg, een natuurgebied als uit oude tijden. ‘Wacholder’ betekent jeneverbes en die groeit hier op de kalkrijke hellingen als een gek. Vanaf de berg zie je in het dal de witte huizen met rode dakpannen van Goedroen, het is haar geboortehuis. Zij heeft er een stevige band mee, nooit heeft zij echt in een ander huis gewoond en bovendien is het door haar moeder kort na de oorlog, toen haar man gesneuveld was, gebouwd. Samen met haar zuster, Goedroens tante, die hetzelfde lot deelde. In jaren van weggedrukte rouw en groot gebrek aan dorpsmannen.

De schaduwen van de appelbomen achter het huis zijn in augustus lang en er heerst hier een mengsel van afscheidsstemming en vakantie in eigen huis. Het is niet vol te houden, jarenlang al maar heen en weer naar eerst Amsterdam en nu Zutphen, de zorg voor het huis in Wacholder. Het is duur en uitputtend.
Vijf jaar geleden heb ik in dit huis Goedroen leren kennen, het was het begin van mijn nieuwe leven na Zjenja. Ze zong voor mij, verrukkelijk in haar groene jurk. ‘Ken je dit?’ vroeg ze, aan de piano bladerend en zingend uit een notenboek met opstandige liedjes uit de jaren zestig, zeventig. Dan ineens weer stukken uit een oratorium van Händel of Bach, want zij zat in het Domkoor, van de kathedraal in een nabijgelegen barokstad. Speciaal voor haar had ik een Ballade van Chopin uit het hoofd geleerd en die vond zij mooi, al denk ik vooral omdat ik het was die het voor haar speelde, ze moest aan romantische pianomuziek wennen, zij kwam uit een andere wereld. De wereld van Duitse katholieke boerinnen en boeren.

Eigenlijk waren er nog maar weinig landbouwers in Wacholder, maar merkwaardig, in haar huis was dat anders. Door wat zij me allemaal vertelde over haar jeugd, toen de autoweg nog maar een smal zandpad was, kwamen de mensen uit haar jeugd hier dagelijks voor mijn ogen langs. Als schimmen van vroeger, in transparante lichamen, maar uit de ogen kijkend en sprekend. De boeren en boerinnen, de waanzinnige Duitse geschiedenis van de twintigste eeuw in één geslacht. Nu rondwarende huisgeesten.

Schimmen

Haar hartstochtelijke moeder is al in Goedroens jeugd veel te vroeg overleden, op de overloop van de eerste verdieping neergevallen. Maar op het scherm van mijn computer kijkt ze me aan en zegt dat het zo leuk is dat ik met haar dochter ben omdat zij ons dan graag in Holland komt bezoeken. Zij is de dochter van opa, hier om de hoek, in de vorige eeuw de grootste boer van Wacholder. Een flinke man die zich niet door de nazi’s liet weerhouden om onder camouflage van een lijkwagen illegaal voedsel te leveren en die bedreigd werd met een heftige tekst, wit gekalkt op zijn schuur aan de Dorpsstraat. ’Hier wohnt ein Judenknecht’. Ook de schim van haar vader sluipt door het huis, hij was een man die zich inspande voor Wacholder in de functie van Ortsvorsteher, een soort burgemeester. Op een nacht spookte hij in de deur van onze slaapkamer en maakte mij excuses voor het optreden van de Wehrmacht, daarna sliep ik heel goed.

En al die mensen, nu ook verre familie van mij, liggen twee graanakkers verder op het dorpskerkhof, in met bloemen en heiligenbeeldjes versierde graven. ‘s Avonds, als ik er kom gieten is het gezellig, allemaal vrouwen met gieters die vrolijk babbelen en ik giet er voor het eerst van mijn leven het graf van een voormalig Duits soldaat omdat hij op een gelukkig moment Goedroen voortgebracht heeft.
Ik heb sowieso nooit een graf verzorgd, maar hier heb ik geleerd wat dat is. Lang, heel lang, worden de doden gestreeld door gietende moeders, die driemaal per jaar het graf van hun lieve ouders nieuw opsieren, bloemen met nieuwe aarde en al. Dood zijn heeft hier haast iets verleidelijks. Lijkt me wel wat, om hier zo luxueus te liggen, aan aandacht en respect geen gebrek.

Haar huis, de berg, begraafplaats, de appelboomgaard, het was het decor voor het samenzijn met Goedroen en mijn bewondering voor de kracht waarmee zij hier zichzelf werd en niet het katholieke Mariapoppetje dat de traditionele opvoeding van haar wilde maken. Hier ontdekte ik haar in een andere berg familiefoto’s en documenten. Via haar jeugdfoto’s vertelde zij me hoe zij hier het zelfstandige, originele en zachtaardige natuurfenomeen werd dat ik liefheb. Zij haalt in mij het beste naar boven: schrijven, schrijven, schrijven. Mijn laatste boek, over Zjenja, Goedroen en Poetins oorlog is hier ontstaan, aan de witte tafel met uitzicht op de boomgaard. Het is lastig om er afstand van te doen, maar soms, als het niet anders kan, moet je over een grens springen. Voor mij als vaakverhuizer makkelijker dan voor haar.

Koersk

Het is ongelooflijk, maar het onvermoeibare Oekraïense leger bezet een groter wordend stuk Rusland. Van Koersk is het gebied uitgewaaierd richting Belgorod. Het leger schat het op 1000 vierkante kilometer. Minstens zo groot als het gebied dat de Russen het afgelopen driekwart jaar in Donetsk bij elkaar gerommeld hebben.
Niet helemaal onbegrijpelijk dat Poetin dit uitlegt als een poging om aan de onderhandelingstafel een sterkere positie te hebben, alhoewel juist hij de man is die ervoor zorgt dat die onderhandelingstafel er niet komt. Verder bazelt de dictator dat dit een ‘een aanval tegen Rusland van het Westen is door de handen van de `Oekraïners’. Slaat nergens op, want het Westen keek verbaasd op van de verrassende acties van Oekraïne op het slagveld. Goed, dat hoort bij zijn propagandapraat om zijn zombievolk ervan te overtuigen dat niet hij de aanvaller is, maar het kwaadaardige Westen, dat Rusland kapot wil maken.

Hoe dit ook afloopt, Poetin heeft een gevoelige tik op de neus gekregen en zijn propaganda is van de kook. Militaire bloggers zijn razend dat men dit niet heeft voorzien en dat er niet geluisterd is naar een waarschuwend rapport dat tijdig in handen van de legertop schijnt te zijn gebracht. Er zijn Russische filmopnames uitgestraald waarin men laat zien dat de ‘rustige evacuatie’ zorgvuldig en weloverwogen is uitgevoerd, met behulp van gereedstaande luxe autobussen onder leiding van verstandige gouverneurs. Maar andere filmpjes laten verwarde mensen zien die in paniek met auto of te voet wegvluchten, nu al 200.000 mensen. En dat is de werkelijkheid. De boef in het Kremlin dringt er steeds bij Oekraïne op aan de ‘ontstane territoriale werkelijkheid te aanvaarden’. Zou dat ook voor Koersk en Belgorod gelden?
De Russische televisie kleineert het gedurfde Oekraïense succes zoveel als het kan, maar de mensen ter plaatse kunnen er niet meer onderuit dat hun leven op de kop gezet is.
Ik zit op mijn nagels te bijten van de spanning, hoe zal dit aflopen? Het Russische opperbevel stuurt extra troepen, reservisten maar ook andere.

Geen kernwapens

Duidelijk is dat Rusland geen atoomwapen inzet, alhoewel de Russische militaire doctrine daartoe nu eigenlijk wel om vraagt. Die bepaalt dat kernwapens kunnen worden ingezet als het Russisch grondgebied in gevaar is. Dat is alvast iets wat de Oekraïense aanval aantoont: Poetins dreigementen met atoombommen worden hoe langer hoe ongeloofwaardiger. Het huiverige Westen heeft hoe langer hoe minder reden om daarvoor bang te zijn.

Maar wel mogen we er bang voor zijn dat het de Russen lukt om de Oekraïners uit Koersk en Belgorod terug te jagen, op den duur hebben zij hier qua manschappen zeker een overwicht. Als hen dat lukt kan dat ook instorting van andere plekken aan het Oekraïense front in de hand werken. Een onverdiende afloop van de moedige operatie, het vooruitzicht maakt me boos.

En toch, aan de andere kant kan het de Oekraïners misschien lukken een zo groot deel van het Russische leger te binden in Zuid-Rusland, dat het juist Rusland is die elders aan het front zwakke plekken krijgt. Is dan een doorbraak op de Krim onmogelijk? Het is als steeds in deze oorlog: je houdt je hart vast, het is erop of eronder.
Kan de Russische propaganda met succes volhouden dat Poetin onaantastbaar is of zal de voorzichtige kritiek, van bijvoorbeeld oligarch Deripaska, nu eindelijk aanzwellen?

Wordt vervolgd!

----------

De foto is geleverd door de auteur.


© 2024 Roel van Duijn meer Roel van Duijn - meer "Buitenlandse zaken"
Beschouwingen > Buitenlandse zaken
Bij Goedroen en haar Duitse huisgeesten Roel van Duijn
2120BS Goedroen
Nu zijn we diep in een heet Duitsland, in het dal onder de Wacholderberg, een natuurgebied als uit oude tijden. ‘Wacholder’ betekent jeneverbes en die groeit hier op de kalkrijke hellingen als een gek. Vanaf de berg zie je in het dal de witte huizen met rode dakpannen van Goedroen, het is haar geboortehuis. Zij heeft er een stevige band mee, nooit heeft zij echt in een ander huis gewoond en bovendien is het door haar moeder kort na de oorlog, toen haar man gesneuveld was, gebouwd. Samen met haar zuster, Goedroens tante, die hetzelfde lot deelde. In jaren van weggedrukte rouw en groot gebrek aan dorpsmannen.

De schaduwen van de appelbomen achter het huis zijn in augustus lang en er heerst hier een mengsel van afscheidsstemming en vakantie in eigen huis. Het is niet vol te houden, jarenlang al maar heen en weer naar eerst Amsterdam en nu Zutphen, de zorg voor het huis in Wacholder. Het is duur en uitputtend.
Vijf jaar geleden heb ik in dit huis Goedroen leren kennen, het was het begin van mijn nieuwe leven na Zjenja. Ze zong voor mij, verrukkelijk in haar groene jurk. ‘Ken je dit?’ vroeg ze, aan de piano bladerend en zingend uit een notenboek met opstandige liedjes uit de jaren zestig, zeventig. Dan ineens weer stukken uit een oratorium van Händel of Bach, want zij zat in het Domkoor, van de kathedraal in een nabijgelegen barokstad. Speciaal voor haar had ik een Ballade van Chopin uit het hoofd geleerd en die vond zij mooi, al denk ik vooral omdat ik het was die het voor haar speelde, ze moest aan romantische pianomuziek wennen, zij kwam uit een andere wereld. De wereld van Duitse katholieke boerinnen en boeren.

Eigenlijk waren er nog maar weinig landbouwers in Wacholder, maar merkwaardig, in haar huis was dat anders. Door wat zij me allemaal vertelde over haar jeugd, toen de autoweg nog maar een smal zandpad was, kwamen de mensen uit haar jeugd hier dagelijks voor mijn ogen langs. Als schimmen van vroeger, in transparante lichamen, maar uit de ogen kijkend en sprekend. De boeren en boerinnen, de waanzinnige Duitse geschiedenis van de twintigste eeuw in één geslacht. Nu rondwarende huisgeesten.

Schimmen

Haar hartstochtelijke moeder is al in Goedroens jeugd veel te vroeg overleden, op de overloop van de eerste verdieping neergevallen. Maar op het scherm van mijn computer kijkt ze me aan en zegt dat het zo leuk is dat ik met haar dochter ben omdat zij ons dan graag in Holland komt bezoeken. Zij is de dochter van opa, hier om de hoek, in de vorige eeuw de grootste boer van Wacholder. Een flinke man die zich niet door de nazi’s liet weerhouden om onder camouflage van een lijkwagen illegaal voedsel te leveren en die bedreigd werd met een heftige tekst, wit gekalkt op zijn schuur aan de Dorpsstraat. ’Hier wohnt ein Judenknecht’. Ook de schim van haar vader sluipt door het huis, hij was een man die zich inspande voor Wacholder in de functie van Ortsvorsteher, een soort burgemeester. Op een nacht spookte hij in de deur van onze slaapkamer en maakte mij excuses voor het optreden van de Wehrmacht, daarna sliep ik heel goed.

En al die mensen, nu ook verre familie van mij, liggen twee graanakkers verder op het dorpskerkhof, in met bloemen en heiligenbeeldjes versierde graven. ‘s Avonds, als ik er kom gieten is het gezellig, allemaal vrouwen met gieters die vrolijk babbelen en ik giet er voor het eerst van mijn leven het graf van een voormalig Duits soldaat omdat hij op een gelukkig moment Goedroen voortgebracht heeft.
Ik heb sowieso nooit een graf verzorgd, maar hier heb ik geleerd wat dat is. Lang, heel lang, worden de doden gestreeld door gietende moeders, die driemaal per jaar het graf van hun lieve ouders nieuw opsieren, bloemen met nieuwe aarde en al. Dood zijn heeft hier haast iets verleidelijks. Lijkt me wel wat, om hier zo luxueus te liggen, aan aandacht en respect geen gebrek.

Haar huis, de berg, begraafplaats, de appelboomgaard, het was het decor voor het samenzijn met Goedroen en mijn bewondering voor de kracht waarmee zij hier zichzelf werd en niet het katholieke Mariapoppetje dat de traditionele opvoeding van haar wilde maken. Hier ontdekte ik haar in een andere berg familiefoto’s en documenten. Via haar jeugdfoto’s vertelde zij me hoe zij hier het zelfstandige, originele en zachtaardige natuurfenomeen werd dat ik liefheb. Zij haalt in mij het beste naar boven: schrijven, schrijven, schrijven. Mijn laatste boek, over Zjenja, Goedroen en Poetins oorlog is hier ontstaan, aan de witte tafel met uitzicht op de boomgaard. Het is lastig om er afstand van te doen, maar soms, als het niet anders kan, moet je over een grens springen. Voor mij als vaakverhuizer makkelijker dan voor haar.

Koersk

Het is ongelooflijk, maar het onvermoeibare Oekraïense leger bezet een groter wordend stuk Rusland. Van Koersk is het gebied uitgewaaierd richting Belgorod. Het leger schat het op 1000 vierkante kilometer. Minstens zo groot als het gebied dat de Russen het afgelopen driekwart jaar in Donetsk bij elkaar gerommeld hebben.
Niet helemaal onbegrijpelijk dat Poetin dit uitlegt als een poging om aan de onderhandelingstafel een sterkere positie te hebben, alhoewel juist hij de man is die ervoor zorgt dat die onderhandelingstafel er niet komt. Verder bazelt de dictator dat dit een ‘een aanval tegen Rusland van het Westen is door de handen van de `Oekraïners’. Slaat nergens op, want het Westen keek verbaasd op van de verrassende acties van Oekraïne op het slagveld. Goed, dat hoort bij zijn propagandapraat om zijn zombievolk ervan te overtuigen dat niet hij de aanvaller is, maar het kwaadaardige Westen, dat Rusland kapot wil maken.

Hoe dit ook afloopt, Poetin heeft een gevoelige tik op de neus gekregen en zijn propaganda is van de kook. Militaire bloggers zijn razend dat men dit niet heeft voorzien en dat er niet geluisterd is naar een waarschuwend rapport dat tijdig in handen van de legertop schijnt te zijn gebracht. Er zijn Russische filmopnames uitgestraald waarin men laat zien dat de ‘rustige evacuatie’ zorgvuldig en weloverwogen is uitgevoerd, met behulp van gereedstaande luxe autobussen onder leiding van verstandige gouverneurs. Maar andere filmpjes laten verwarde mensen zien die in paniek met auto of te voet wegvluchten, nu al 200.000 mensen. En dat is de werkelijkheid. De boef in het Kremlin dringt er steeds bij Oekraïne op aan de ‘ontstane territoriale werkelijkheid te aanvaarden’. Zou dat ook voor Koersk en Belgorod gelden?
De Russische televisie kleineert het gedurfde Oekraïense succes zoveel als het kan, maar de mensen ter plaatse kunnen er niet meer onderuit dat hun leven op de kop gezet is.
Ik zit op mijn nagels te bijten van de spanning, hoe zal dit aflopen? Het Russische opperbevel stuurt extra troepen, reservisten maar ook andere.

Geen kernwapens

Duidelijk is dat Rusland geen atoomwapen inzet, alhoewel de Russische militaire doctrine daartoe nu eigenlijk wel om vraagt. Die bepaalt dat kernwapens kunnen worden ingezet als het Russisch grondgebied in gevaar is. Dat is alvast iets wat de Oekraïense aanval aantoont: Poetins dreigementen met atoombommen worden hoe langer hoe ongeloofwaardiger. Het huiverige Westen heeft hoe langer hoe minder reden om daarvoor bang te zijn.

Maar wel mogen we er bang voor zijn dat het de Russen lukt om de Oekraïners uit Koersk en Belgorod terug te jagen, op den duur hebben zij hier qua manschappen zeker een overwicht. Als hen dat lukt kan dat ook instorting van andere plekken aan het Oekraïense front in de hand werken. Een onverdiende afloop van de moedige operatie, het vooruitzicht maakt me boos.

En toch, aan de andere kant kan het de Oekraïners misschien lukken een zo groot deel van het Russische leger te binden in Zuid-Rusland, dat het juist Rusland is die elders aan het front zwakke plekken krijgt. Is dan een doorbraak op de Krim onmogelijk? Het is als steeds in deze oorlog: je houdt je hart vast, het is erop of eronder.
Kan de Russische propaganda met succes volhouden dat Poetin onaantastbaar is of zal de voorzichtige kritiek, van bijvoorbeeld oligarch Deripaska, nu eindelijk aanzwellen?

Wordt vervolgd!

----------

De foto is geleverd door de auteur.
© 2024 Roel van Duijn
powered by CJ2