Kunst voor de kost door Arie de Jong

Dan de meer fundamentele vragen die de tentoonstelling oproept, althans bij mij. Met de kanttekening: het is een erg geslaagde uitstalling van zeer genietbaar werk. Sommige kunstenaars mogen er zelf wellicht laatdunkend over hebben gedaan, maar van wat er hangt kun je niet zeggen dat men zich er met een Jantje van Leiden van heeft afgemaakt. Zelfs het stilleven van Pyke Koch met fruit tegen een landschappelijke achtergrond is zo zorgvuldig afgewerkt dat twijfel toeslaat bij de mededeling dat hij zulk werk snel maakte om brood op de plank te hebben.

Voor wie maakt een kunstenaar een werk? Geldt niet altijd dat een kunstenaar iets wil maken waar een ander kennis van neemt? Natuurlijk kun je inspelen op een wat grote publiek of je erbij neerleggen dat slechts een beperkt aantal liefhebbers waardering opbrengt, maar het kan niet anders dan dat je als kunstenaar er altijd rekening mee houdt dat anderen er kennis van nemen. Waarom zou je anders werk vernietigen? Dat doe je toch alleen om te voorkomen dat anderen het tot zich nemen, om welke reden ook? Dat een kunstenaar op een of andere wijze iets van zichzelf er in legt, betekent toch allerminst dat zij of hij geen toeschouwer op het oog heeft.

Al kan het best dat een kunstenaar iets maakt dat zij of hij zelf niet waardeert, bij wijze van spreken het nooit zelf zou aanschaffen als het van een ander was, vooral met het oog op de verkoopbaarheid, maar zelfs dan maakt de kunstenaar dat werk en niemand anders. Misschien dat het er dus alleen maar om draait in welke mate de kunstenaar zelf meer of minder plezier er in heeft een bepaald werk te maken. En wie zegt dan dat wat er op de tentoonstelling hangt door al die kunstenaars met enige weerzin is gemaakt? Het zou mij niet verbazen als diverse kunstenaars erg veel plezier hebben beleefd aan het maken van werk dat (ook) commercieel interessant is, goed verkoopt, een breed publiek aanspreekt.

In de loop van de tijd kan de ‘marktwaarde’ van kunst nogal schommelen. Soms omdat de smaak wijzigt, soms omdat kopers ook andere overwegingen hebben dan de kunstzinnige kwaliteit van een werk, soms omdat iets in de mode raakt of juist uit de mode geraakt. Van al die zaken zijn vele voorbeelden.

Hoe dan ook, een leuke tentoonstelling die een reis naar Dordrecht waard is. En dan te bedenken dat tegelijk in hetzelfde museum er nog een leuke tentoonstelling is. Ter gelegenheid van het 250-jarig bestaan van de Dordtse kunstenaarsvereniging Pictura is een overzichtstentoonstelling gemaakt van 250 jaar werken van de aangesloten kunstenaars. Onder hen waren bekende namen, om te beginnen Abraham van Strij, een der oprichters, die 52 jaar lang voorzitter was van de vereniging. Naar zeggen is Pictura zelfs de oudste bestaande kunstenaarsvereniging in Nederland. Niet alleen dat wat er hangt en staat op zichzelf interessant is, deze tentoonstelling is uiterst verzorgd, bijzonder aangenaam om die te ondergaan. Tot 1 september.

De illustratie is van Jille van der Veen.