archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Beschouwingen > Het leven zelf | ||||
20 mei: het einde van de 'Russenoorlog' | Joop Quint | |||
Texel is op 20 mei 1945 door de Canadezen bevrijd, dat was het einde van de oorlog; de Russenoorlog wel te verstaan, die op 6 april 1945 begonnen was. De echte oorlog was op Texel betrekkelijk rustig verlopen. Er was geen honger. Wel waren er NSB’ers en er was een ondergrondse, maar er waren weinig incidenten. In het najaar van 1944 werden ca. 600 jongens en mannen in Assen te werk gesteld om tankgrachten te graven. De meesten moesten naar Assen lopen, maar het grootste deel was eind maart weer terug op Texel. Er waren veel Duitsers. Die bouwden, als onderdeel van de Atlantik Wal, op het hele eiland bunkers. In het zuiden kwam er een zware batterij, waarmee zowel het Marsdiep als Den Helder bestreken kon worden. Bij de vuurtoren, in het noorden, was ook een dergelijke batterij. Begin januari 1945 kwam het 822ste Georgische bataljon op het eiland. Het bestond uit 400 Duitsers en 800 Georgiërs. (De benaming Russenoorlog is dus nogal misleidend.) Zij volgden een vergelijkbaar Kaukasisch bataljon op. Zeer veel van dergelijke bataljons waren aan het Oostfront ontstaan. De Duitsers namen veel krijgsgevangenen. De toestand in de kampen was afgrijselijk. Velen overleden. De Russen/Georgiërs konden om uit die kampen te blijven ook in Duitse krijgsdienst treden. De Georgiërs zijn met de Duitsers vanuit Rusland ondermeer naar Frankrijk getrokken. Zeker toen ze eenmaal in Nederland terecht kwamen waren ze voortdurend plannen aan het maken om uit te breken en/of in opstand te komen. Die plannen werden concreter naarmate het eind van de oorlog dichterbij kwam. Men moest iets doen, want bij thuiskomst in Georgië zouden ze niet met open armen ontvangen worden. Op Texel was er goed overleg tussen de ondergrondse en de Georgiërs. De Texelaars wisten in hoofdlijnen wat de Georgiërs van plan waren. Maar ze wisten niet wanneer het zou gebeuren. In de nacht van 5 op 6 april om 01.00 uur brak de hel los. Het was een goed gecoördineerde actie. Over het hele eiland wist elke Rus welke Duitsers hij af moest maken. Het werd een bloedbad. Bijna 400 Duitsers werden met messen en bajonetten over de kling gejaagd. Door een toeval wist een klein aantal Duitsers, waaronder de commandant, uit de commando-bunker, vlakbij Den Burg, te ontsnappen. En het lukte niet om de zware Noord- en Zuidbatterijen, met een bereik van 13 kilometer, in te nemen. De Duitsers lichtten per telefoon Den Helder in. De opdracht was duidelijk: ‘Alle Georgiërs doden.’ Die zelfde dag nog kwam er versterking. In totaal kwamen er toen ca. 800 Duitsers naar het eiland. Nog dezelfde middag werd, vanaf de batterijen, Den Burg gebombardeerd. Het zal niet vaak zijn gebeurd dat zo’n betrekkelijk klein dorp, met ca. 4000 inwoners, zo zwaar is gebombardeerd. Onder de burgers vielen 89 doden. Tien willekeurige Texelaars werden op het strand gefusilleerd. Intussen gingen de gevechten tussen de Georgiërs en de Duitsers door. Er werden geen gevangenen gemaakt. De tegenstander werd doodgeschoten of -gestoken. Er kwamen steeds meer Duitse versterkingen, ook met zwaar materieel. De Georgiërs trokken zich terug in de bossen en de duinen. Ze kregen hulp van de Texelaars. Die zorgden voor eten en hielpen met onderduiken op boerderijen. Daar hadden de Duitsers trouwens de doodstraf op gezet. Er ontstond een situatie waarbij de Duitsers het zuiden van het eiland bezet hadden en de Georgiërs het noorden. Om het vliegveld, ongeveer in het midden, werd zwaar gevochten. Het werd een guerrilla-oorlog. Op het laatst hadden de Georgiërs alleen nog de vuurtoren, helemaal in het noorden, in handen. 5 mei passeerde en de gevechten op Texel gingen gewoon door. Het leek wel of de geallieerden en de rest van Nederland Texel vergeten hadden. Er waren absurde situaties. Op 5 mei richtten de Texelaars in Den Burg oranje bogen op. Daar marcheerden de Duitsers vrolijk onderdoor. Na nog meer vechten en nog meer doden, hield het op 20 mei eindelijk op. Toen kwamen de Canadezen. Naast de 89 Texelaars waren er ca. 670 Georgiërs en tenminste 420 Duitsers gesneuveld. Voor de Georgiërs is er op een van de mooiste punten van Texel, De Hoge Berg, een begraafplaats vol met rode rozenstruiken. Tot na de Koude Oorlog mocht dat kerkhof bij de 4 mei herdenking door Russische en/of Georgische hoogwaardigheidsbekleders alleen maar bezocht worden met een bootje dat uit Wieringen vertrok. Niet vanuit Den Helder, want dan kon men onze marineschepen zien. Nawoord Ik ben als 12-jarige jongen in 1954 op Texel komen wonen. Bij de Dodenherdenking op 4 mei stond ik als padvinder in de erehaag bij het monument op de Algemene Begraafplaats. Op de gedenksteen staan de namen van de omgekomen Texelaars. Daarbij waren de ouders van jongens waar ik mee voetbalde. Voor meer informatie over de Russenoorlog lees: Opstand der Georgiërs, Dick van Reeuwijk/Het Open Boek, 1995, Texel. -------------------------------------------------- Het plaatje is gemaakt door Henk Klaren --------------------------------------------- Bestel uw boeken, CD’s en veel meer bij bolcom via de banner rechts. Dan steunt u De Leunstoel |
||||
© 2015 Joop Quint | ||||
powered by CJ2 |