Hoe dan ook, het krijgen van een Nobelprijs is een soort ultieme erkenning van iemands betekenis voor de mensheid. Al wordt soms ook wel een ‘signaal’ afgegeven aan de wereldgemeenschap. Zo kan de toekenning aan Annie Ernaux van de Nobelprijs van de literatuur niet alleen gezien worden als een erkenning van haar literaire kwaliteiten (die groot zijn, maar niet groter of kleiner dan die van een reeks andere literatoren die de prijs niet kregen), maar ook als het onderstrepen van de betekenis van (feministische) bekentenisliteratuur. Wat ik van haar las, maakte op mij geen verpletterende indruk en was inwisselbaar met andere bekentenisliteratuur. De betere boeken van Maarten ’t Hart over zijn gereformeerde jeugd verdienen dan even zo goed de Nobelprijs. Maar helaas, bij het comité is al sinds de eerste toekenning van de Nobelprijs voor literatuur een blinde vlek voor Nederlandstalige literatuur. Fransen, Britten, Amerikanen, Scandinaviërs, ik heb er al eerder over geschreven, ze zijn oververtegenwoordigd bij de toekenning.

Ik wil het echter hebben over de toekenning van de Nobelprijs voor economie in 2022. Die werd gegeven aan drie mensen, onder wie Ben Bernanke, samen met Douglas Diamond (University of Chicago) en Philip Dybvig (Washington University, St. Louis). Ben Bernanke was de hoogste baas van de Amerikaanse Centrale Bank, als voorzitter van de Federal Reserve Board, van 2006 tot 2014. Het boegbeeld van de bank die moest optreden bij de bankencrisis van 2008. Hij en zijn kompanen stonden voor de vraag: wat te doen, nu banken onderuit gaan (met het in het oog lopende faillissement van Lehman Brothers) als gevolg van veel te risicovolle leningen en elkaar meeslepen, omdat ze ook bij elkaar lenen? Als dat laatste niet gestopt kon worden zou de economische crisis immens zijn geweest, dus zat er weinig anders op dan grote banken die vitaal zijn voor het economische systeem te redden. Dat hij aanvankelijk de zich ontwikkelende bankencrisis onderschatte wordt hem niet aangerekend, wel wordt hij gelauwerd omdat hij durfde in te grijpen op een tot dan ongekende manier. Voor veel mensen is het echter onverteerbaar dat hij nu wordt geroemd, terwijl dat ingrijpen in de praktijk betekende dat de misstappen van banken werden witgewassen, terwijl kleinere banken en ondernemingen in problemen kwamen en het werkloosheid en armoede betekende voor veel gewone mensen. De onbeschaamdheid van bankiers om zich bonussen toe te kennen bleef bestaan, de graaiers bleven bijna allemaal buiten schot en konden doorgaan met graaien. Toch is dat niet mijn grootste grief. Erger vind ik dat Bernanke ook medeverantwoordelijk was voor de oorzaken dat de bankencrisis en de daarmee samenhangende kredietcrisis kon ontstaan: het onverantwoord reduceren van de regels voor fatsoenlijk bankieren, het op de pof creëren van een overmaat aan (soms vrijwel ongedekte) leningen die bij een tegenslag zware problemen ging geven voor talloze burgers en ondernemingen.

Het begon allemaal in Amerika, in 2008, maar het sloeg over naar Europa en de rest van de wereld. Ook daar moest men ingrijpen om de economie overeind te houden. Waarom krijgt Mario Draghi niet ook een aandeel in deze Nobelprijs? Of wat dacht je van Wouter Bos die toch het boegbeeld is van hoe de Nederlandse overheid ingreep om de zaken overeind te houden (en in mijn ogen deed hij dat beter dan Bernanke)?

----------

De plaat is van Han Busstra