archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > Buitenlandse zaken delen printen terug
Kan Kosciusko zo ook geëerd worden? Caroline Verduin

1718BS TadeuszBlack Lives Matter: het standbeeld van een Poolse vrijheidsstrijder bekladden, dat kan niet. Of toch wel?
Halverwege juni zag ik een aantal Poolse Twitteraars verbolgen reageren op de bekladding van twee standbeelden van Poolse vrijheidsstrijders,  tijdens de Black Lives Matter demonstraties. Twee standbeelden werden beklad: één van Kazimierz Pulaski en één van Tadeusz Kosciuszko. Sinds ik het levensverhaal van deze laatstgenoemde Poolse legerleider opzocht, is het een favoriet stukje Poolse geschiedenis van mij geworden.  

Tadeusz Kosciuszko heeft zijn internationale faam opgedaan door mee te vechten als kolonel in de onafhankelijkheidsstrijd in Noord-Amerika en als legerleider voor het befaamde Pools-Litouwse gemenebest in de oorlog tegen de Russen en de Pruisen (in 1789). Na de mislukte Kosciuszko-opstand in Polen (opnieuw tegen de Russen, in 1795) emigreerde hij naar de Verenigde Staten, waar hij goed bevriend werd met Thomas Jefferson. De toenmalige vice-president van het Noord-Amerikaanse land en de Poolse vrijheidsstrijder waardeerden elkaar door hun gedeelde visie op mensenrechten, op één belangrijk aspect na dan.     
 
'All people are created equal' aldus Tomas Jefferson, maar gold dat ook voor de slaafgemaakten? Jefferson, één van de ‘founding fathers’ van Amerika en schrijver van die tekst, was zelf eigenaar van wel 600 slaafgemaakten. De man die gloedvol sprak over democratie en gelijkheid durfde geen einde te maken aan de slavernij in de VS. Slechts twee slaafgemaakten heeft hij in zijn leven bevrijd. Opvallend, want  Kosciuszko heeft Jefferson meermaals de kans gegeven om de mensen die in slavernij leefden op zijn landgoed Monticello vrij te kopen.

De persoonlijke strijd van een Pool voor abolitionisme
Kosciuszko was emotioneel betrokken bij de beëindiging van slavernij, abolitionisme genoemd. Onderzoekers verklaarden zijn betrokkenheid aan zijn jaren in Polen. Terug in zijn geboorteland verbaasde hij zich over de maatschappelijke verhoudingen. Het land kende technisch geen slavernij, zoals aan de andere kant van de oceaan, toch zijn er parallellen te trekken. 10% van de Polen, 'nobelen' (szlachta), maakte misbruik van de boeren (horigen). Een vorm van lijfeigenschap die wij nog van de middeleeuwen kennen. Horigen werden in Polen tot in de achttiende eeuw geacht om een bepaald aantal uren per week voor de landheer te werken. In vele gevallen betekende dit dat de boer dermate veel uren op het land moest werken dat het eigen stukje boerenland1718BS Agrippa en Thomas geheel bewerkt moest worden door vrouw en kinderen.

De persoonlijke strijd van Kosciuszko is mede te verklaren door zijn relatie met Agrippa Hull. Die vrij geboren Amerikaan was één van een klein aantal zwarte soldaten die diende onder George Washington. Hij begon in het leger van Kosciuszko als medisch assistent en nam vervolgens deel aan verschillende veldslagen. Een diepe en hechte vriendschap ontstond tussen beide mannen, hun hele leven lang. De grote waardering en achting die de Pool had voor Agrippa Hull en andere Afro-Amerikanen die hij ontmoette tijdens de oorlog, heeft hem gesterkt in zijn pleidooi voor de afschaffing van slavernij.

Het was Kosciuszko in 1798 inmiddels menens. Hij stelde zijn testament op en bepaalde daarin dat het geld dat vrij zou komen door de verkoop van zijn bezittingen door Thomas Jefferson gebruikt kon worden om zijn 100 slaven vrij te maken. Een enorme kans voor Jefferson, zonder er economisch verlies aan te leiden. Tot de dood van Kosciuszko in Zwitserland, bleven de twee vrienden van mening verschillen over de urgentie van abolitionisme. In 1817 weigerde Jefferson de laatste wens van zijn goede vriend uit te voeren. Sommige historici beweren dat indien Jefferson wel had voldaan aan het testament, de Amerikaanse geschiedenis er heel anders uit had kunnen zien. Het vrijkopen van de tot slaafgemaakten van Jefferson zou tot een domino-effect kunnen leiden in de Zuidelijke Verenigde Staten. Zelfs de Burgeroorlog had voorkomen kunnen worden. Het duurde nog bijna vijftig jaar, tot 1864, voordat de slavernij in Amerika werd afgeschaft. In hetzelfde jaar dat lijfeigenschap in Polen werd afgeschaft.

Terug in juni 2020, de Black Lives Matter-demonstraties naar aanleiding van de gruwelijke moord op George Floyd bereiken hun kookpunt. Duizenden en duizenden demonstranten gaan de straat op, met soms bekladding van standbeelden tot gevolg. Ook het standbeeld van Tadeusz Kosciuszko moest eraan geloven, de tag ‘Black Lives Matters’ prijkt groots op de sokkel van het standbeeld. Meerdere mensen, en met name Poolse Amerikanen, spreken er schande van. Op Twitter noemde ik het wrang, maar bij nader inzien denkend aan de strijd van de Pool, krab ik me nog eens achter de oren. Misschien is het wel passend dat bij uitstek Kosciuszko's standbeeld nu 'gesierd’ wordt met de wapenspreuk 'Black Lives Matter'!

--------
De plaatjes zijn door de schrijfster zelf uitgezocht
Sommige in het Pools gebruikelijke accenten, op of aan letters, accepteert onze (verouderde) website niet.
Przepraszam!


© 2020 Caroline Verduin meer Caroline Verduin - meer "Buitenlandse zaken" -
Beschouwingen > Buitenlandse zaken
Kan Kosciusko zo ook geëerd worden? Caroline Verduin
1718BS TadeuszBlack Lives Matter: het standbeeld van een Poolse vrijheidsstrijder bekladden, dat kan niet. Of toch wel?
Halverwege juni zag ik een aantal Poolse Twitteraars verbolgen reageren op de bekladding van twee standbeelden van Poolse vrijheidsstrijders,  tijdens de Black Lives Matter demonstraties. Twee standbeelden werden beklad: één van Kazimierz Pulaski en één van Tadeusz Kosciuszko. Sinds ik het levensverhaal van deze laatstgenoemde Poolse legerleider opzocht, is het een favoriet stukje Poolse geschiedenis van mij geworden.  

Tadeusz Kosciuszko heeft zijn internationale faam opgedaan door mee te vechten als kolonel in de onafhankelijkheidsstrijd in Noord-Amerika en als legerleider voor het befaamde Pools-Litouwse gemenebest in de oorlog tegen de Russen en de Pruisen (in 1789). Na de mislukte Kosciuszko-opstand in Polen (opnieuw tegen de Russen, in 1795) emigreerde hij naar de Verenigde Staten, waar hij goed bevriend werd met Thomas Jefferson. De toenmalige vice-president van het Noord-Amerikaanse land en de Poolse vrijheidsstrijder waardeerden elkaar door hun gedeelde visie op mensenrechten, op één belangrijk aspect na dan.     
 
'All people are created equal' aldus Tomas Jefferson, maar gold dat ook voor de slaafgemaakten? Jefferson, één van de ‘founding fathers’ van Amerika en schrijver van die tekst, was zelf eigenaar van wel 600 slaafgemaakten. De man die gloedvol sprak over democratie en gelijkheid durfde geen einde te maken aan de slavernij in de VS. Slechts twee slaafgemaakten heeft hij in zijn leven bevrijd. Opvallend, want  Kosciuszko heeft Jefferson meermaals de kans gegeven om de mensen die in slavernij leefden op zijn landgoed Monticello vrij te kopen.

De persoonlijke strijd van een Pool voor abolitionisme
Kosciuszko was emotioneel betrokken bij de beëindiging van slavernij, abolitionisme genoemd. Onderzoekers verklaarden zijn betrokkenheid aan zijn jaren in Polen. Terug in zijn geboorteland verbaasde hij zich over de maatschappelijke verhoudingen. Het land kende technisch geen slavernij, zoals aan de andere kant van de oceaan, toch zijn er parallellen te trekken. 10% van de Polen, 'nobelen' (szlachta), maakte misbruik van de boeren (horigen). Een vorm van lijfeigenschap die wij nog van de middeleeuwen kennen. Horigen werden in Polen tot in de achttiende eeuw geacht om een bepaald aantal uren per week voor de landheer te werken. In vele gevallen betekende dit dat de boer dermate veel uren op het land moest werken dat het eigen stukje boerenland1718BS Agrippa en Thomas geheel bewerkt moest worden door vrouw en kinderen.

De persoonlijke strijd van Kosciuszko is mede te verklaren door zijn relatie met Agrippa Hull. Die vrij geboren Amerikaan was één van een klein aantal zwarte soldaten die diende onder George Washington. Hij begon in het leger van Kosciuszko als medisch assistent en nam vervolgens deel aan verschillende veldslagen. Een diepe en hechte vriendschap ontstond tussen beide mannen, hun hele leven lang. De grote waardering en achting die de Pool had voor Agrippa Hull en andere Afro-Amerikanen die hij ontmoette tijdens de oorlog, heeft hem gesterkt in zijn pleidooi voor de afschaffing van slavernij.

Het was Kosciuszko in 1798 inmiddels menens. Hij stelde zijn testament op en bepaalde daarin dat het geld dat vrij zou komen door de verkoop van zijn bezittingen door Thomas Jefferson gebruikt kon worden om zijn 100 slaven vrij te maken. Een enorme kans voor Jefferson, zonder er economisch verlies aan te leiden. Tot de dood van Kosciuszko in Zwitserland, bleven de twee vrienden van mening verschillen over de urgentie van abolitionisme. In 1817 weigerde Jefferson de laatste wens van zijn goede vriend uit te voeren. Sommige historici beweren dat indien Jefferson wel had voldaan aan het testament, de Amerikaanse geschiedenis er heel anders uit had kunnen zien. Het vrijkopen van de tot slaafgemaakten van Jefferson zou tot een domino-effect kunnen leiden in de Zuidelijke Verenigde Staten. Zelfs de Burgeroorlog had voorkomen kunnen worden. Het duurde nog bijna vijftig jaar, tot 1864, voordat de slavernij in Amerika werd afgeschaft. In hetzelfde jaar dat lijfeigenschap in Polen werd afgeschaft.

Terug in juni 2020, de Black Lives Matter-demonstraties naar aanleiding van de gruwelijke moord op George Floyd bereiken hun kookpunt. Duizenden en duizenden demonstranten gaan de straat op, met soms bekladding van standbeelden tot gevolg. Ook het standbeeld van Tadeusz Kosciuszko moest eraan geloven, de tag ‘Black Lives Matters’ prijkt groots op de sokkel van het standbeeld. Meerdere mensen, en met name Poolse Amerikanen, spreken er schande van. Op Twitter noemde ik het wrang, maar bij nader inzien denkend aan de strijd van de Pool, krab ik me nog eens achter de oren. Misschien is het wel passend dat bij uitstek Kosciuszko's standbeeld nu 'gesierd’ wordt met de wapenspreuk 'Black Lives Matter'!

--------
De plaatjes zijn door de schrijfster zelf uitgezocht
Sommige in het Pools gebruikelijke accenten, op of aan letters, accepteert onze (verouderde) website niet.
Przepraszam!
© 2020 Caroline Verduin
powered by CJ2