archiefvorig nr.lopend nr. |
||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Beschouwingen > Buitenlandse zaken | ||||
Un nouvel élan | Felix Huijgen | |||
Nicolas Sarkozy is een nieuw soort Europese leider. De internationale pers weet niet goed hoe hiermee om te gaan en richtte zich tot nu toe vooral op zijn hyperactieve politieke stijl (in Frankrijk zelf en in het buitenland) en op zijn turbulente liefdesleven. Na acht maanden presidentschap is het tijd een eerste balans op te maken. Is zijn reputatie als onvermoeibaar Duracell-konijn en rokkenjager de belangrijkste dimensie van zijn leiderschap, of zijn er andere, minder belichte kanten van Sarkozy die essentiëler zullen blijken voor zijn plaats in de geschiedenis?
Het interessantste aspect aan Sarkozy is dat hij überhaupt gekozen is. Dat was een verbazingwekkend staaltje, zowel in persoonlijk als in politiek opzicht. Persoonlijk, omdat hij de zoon van een immigrant is en zich dus helemaal op eigen kracht in de elite-netwerken (waarvan de Franse politiek aan elkaar hangt) heeft moeten invechten. Maar vooral politiek, omdat hij allerlei standpunten bezigt waarvan men voor verkiezingsdag zei dat het Franse volk die nooit zou accepteren.
Die controversiële opinies droeg hij voor de verkiezingen in alle openbaarheid uit en hij was niet bang voor de reacties. Zo’n verfrissende eerlijkheid contrasteert scherp met andere Europese regeringsleiders als Gordon Brown en onze eigen Balkenende. Die laten veel meer hun oren hangen naar het kiezersvolk en verpakken impopulaire meningen zo veel mogelijk in bedekte, wollige termen uit angst voor de toorn van het volk.
Denk bijvoorbeeld aan de manier waarop men ons voor de verkiezingen een referendum beloofde over het nieuwe Europees Verdrag, om daar met hulp van het advies van de Raad van State op terug te komen. Of denk aan de angstige draai van het kabinet over het ontslagrecht na al het misbaar van de vakbonden. Wat politici vaak vergeten, is dat zij de macht hebben om de publieke opinie te doen omslaan. Zij kunnen de agenda bepalen en leiders van de publieke opinie worden in plaats van volgers. Als zij hun (impopulaire) standpunten onbevreesd uitspreken en met argumenten ondersteunen, krijgen ze krediet voor hun moed en zijn velen bereid die nog eens aan te horen en mogelijk te accepteren. Sarkozy weet dit als geen ander, en heeft er op briljante wijze gebruik van gemaakt bij zijn verkiezing, waardoor hij een mandaat heeft weten te krijgen voor de uitvoering van zijn agenda.
Denk ook aan zijn liefde voor de Verenigde Staten, die hij nooit onder stoelen of banken gestoken heeft. Dit is een reusachtige breuk met het verleden. Vrijwel alle presidenten sinds het begin van de Vijfde Republiek in 1958, van De Gaulle tot Chirac, hebben hun formele vriendschap met dat land gepaard laten gaan met kritiek en goedkope tirades tegen het culturele imperialisme van de VS. Sarkozy ziet echter in dat de wereld, en Europa al helemaal, op dit moment afhankelijk is van de Amerikaanse hegemonie.
Ook in cultureel opzicht (zo bevinden de meeste topuniversiteiten zich in Amerika) kan Europa veel van Amerika leren. Door zijn bewondering voor de VS voor de verkiezingen te uiten, heeft hij voorgoed afgerekend met de gangbare opvatting dat je anti-Amerika moet zijn om president van Frankrijk te worden.
Wat voorheen ook voor onmogelijk gehouden werd, is de hervorming van de Franse economie. Fransen zouden te zeer gehecht zijn aan de royale verzorgingsstaat, 35-urige werkweek en de vele vakanties, om hier verandering in te brengen. Toch heeft Sarkozy hervormingen gepropageerd en het vereiste mandaat hiervoor gekregen. Kortgeleden nog hield hij succesvol stand tegen grootschalige stakingen die de Franse maatschappij lam dreigden te leggen.
Een ander punt dat Sarkozy heeft gescoord, is de ratificatie van het nieuwe Europese Verdrag, na het afschieten door Frankrijk en Nederland van de Europese Grondwet. Hij maakte voor de verkiezingen duidelijk dat er geen nieuw referendum zou komen en dat hij het nieuwe gesimplificeerde Verdrag zonder omhaal zou ondertekenen. Daarmee werd de verkiezing van Sarkozy een de facto referendum over een nieuw Verdrag en geschiedde het afgelopen juni precies zoals beloofd.
Opvallend is ook dat Sarkozy moeiteloos morele oordelen velt. Zo noemde hij als minister van Binnenlandse Zaken de relschoppers bij de rellen in de herfst van 2005 tot veler woede tuig (‘racaille’), en beloofde hij met zijn verkiezing als president definitief af te rekenen de ‘geest van 1968’. De Parijse studentenopstanden van dat jaar brachten een cultuurverandering teweeg die tot op de dag van vandaag tot ver buiten Frankrijk voelbaar is. Moreel en intellectueel relativisme gingen overheersen en mondden uit in onverschilligheid en cynisme.
De wittebroodsweken zijn inmiddels voorbij en dat blijkt ook uit de peilingen, waarin sinds kort meer mensen ontevreden dan tevreden zijn met de president. Nu moet je wel zeggen dat Sarkozy nog niet bijster veel problemen heeft laten verdwijnen. Het opknappen van de banlieues van de grote steden, met problemen als slecht onderwijs, criminaliteit en gettovorming van minderheden, moet nog van de grond komen. Zijn kabinet, dat met veel vrouwen, immigranten en mensen van links aantoonbaar het meest diverse is uit de Franse geschiedenis, heeft verder ook nog niet veel laten zien. De zwaarste hervormingen, zoals economische ingrepen, moeten nog komen, en Sarkozy leunt te veel op traditioneel Frans protectionisme. Zijn moed en bravoure, die hem het mandaat gaven om impopulaire veranderingen teweeg te brengen, kunnen zich als halsstarrigheid en arrogantie in slechte tijden tegen hem keren. Het is goed om je oren niet te veel naar het volk te hangen en niet met alle winden mee te waaien, maar een goede leider verandert ook weleens van mening. President Bush zag dat nooit in en heeft daardoor (koppig volhardend in zeldzaam domme beslissingen) al zijn krediet weten te verspelen.
Zal Sarkozy zijn mandaat verstandig gebruiken ten goede van Frankrijk, of zal zijn grootste prestatie blijven dat hij gekozen is? On verra.
******************************************
Boekhandel van Rossum is gevestigd aan de
Beethovenstraat 32 in Amsterdam.
Ga voor informatie naar www.boekhandelvanrossum.nl |
||||
© 2008 Felix Huijgen | ||||
powered by CJ2 |