Onlangs liep ik door het Westeinde in mijn woonplaats Den Haag. Ik loop daar wel vaker en denk dat ik iedere steen daar wel zo’n beetje ken. Deze keer viel mijn oog echter op een tegeltableau bij de entree van een pand dat ik nog nooit bewust gezien had. De letters ‘LOTISICO’ waren in zwart steen in het tableau aangebracht. Dat was toch de loterijverzekering van die Haighton? Die pionier van het Nederlandse fascisme?

Alfred Haighton heb ik jaren geleden leren kennen in een boek dat tegenwoordig regelmatig door mijn hoofd speelt: ‘Crisis en critiek der democratie: antidemocratische stromingen en de daarin levende denkbeelden over de staat in Nederland tussen de wereldoorlogen’ van A.A. de Jonge. Aan de spelling kunt u zien dat het niet erg recent is. Het stamt uit 1968. De Jonge beschrijft in dit boek wat hij ‘de kleine’ en ‘de grote’ crisis noemt. De ‘kleine crisis’ bestond eruit dat veel mensen in de jaren dertig vonden dat de democratie niet goed functioneerde. Met ‘de grote crisis’ doelt hij op de toenemende aanhang van autoritaire partijtjes die de democratie zelf als een probleem zien en willen vervangen door een fascistisch of communistisch regime. De Jonge beperkt zich in dit boek tot de ultrarechtse antidemocraten. Aan de communisten, hij is zelf opgegroeid in de CPN maar brak met die partij, wijdde hij een ander boek  'Het communisme in Nederland'.

De parallellen met de huidige tijd lijken me duidelijk:

de gevestigde partijen maken een wat uitgebluste indruk;

rechts-extremisten weten soms opvallend goede verkiezingsresultaten te boeken. Gelukkig vliegen ze vervolgens, net als in de tijd van Haighton,  elkaar in de haren.  Er is zelfs weer sprake van een hete oorlog in Europa. Hopelijk is mijn confrontatie met dit stenen overblijfsel van Haightons LOTISICO, ‘De Eerste Nederlandsche Maatschappij tot Verzekering van Risico in Loterijen’, geen teken dat die tijden weer terugkeren.

De Haightons waren schatrijk geworden van deze handel en dat begrijp ik niet. Hoe kun je in vredesnaam loterijrisico’s verzekeren? Met de opkomst van alle online gokmogelijkheden is dit wellicht ook weer een actueel thema.  

Maar wat doet dat opschrift daar? Was LOTISICO hier in het Westeinde gevestigd? Volgens Corien Glaudemans, voormalig historica bij het Haagse gemeentearchief, was dat niet het geval. LOTISICO hield kantoor in de nabijgelegen Laan, op nummer 33.     

Zij vond een krantenadvertentie van het bedrijf dat in het pand in het Westeinde gevestigd was. Hier was ‘De Breij’s 'Gelukskantoor' (Klaver Vier)’ gevestigd. De eigenaar van dit ‘meest fortuinlijke adres voor Den Haag en omstreken’ was tevens hoofdvertegenwoordiger van LOTISICO. Je kon er dus een lot kopen en tevens een verzekering tegen verlies.

Ik zou zeggen: trap er niet in! Geluk is niet iets dat je in een kantoor kunt kopen. Gokschulden kun je niet verzekeren! En gok vooral niet met de democratie! 

-----------

De foto's zijn van de schrijver