archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > Beelden uit soberder tijden delen printen terug
Wereldtentoonstellingen Peter Schröder

0917BS 108.1
Yeosu
Hoe staat het met de algemene ontwikkeling? Weten we nog wat een Wereldtentoonstelling is? Ik wel: Wereldtentoonstellingen zijn grote internationale exposities die sinds 1851 in verschillende landen gehouden zijn en waar de deelnemende landen, organisaties en bedrijven een beeld kunnen geven van hun economische, sociale, culturele en technische ontwikkeling. Mooie prestaties van fabrikanten, architecten en kunstenaars worden beloond met medailles van de jury. Denk aan die gouden medailles op de etiketten van bierflesjes, drogisterijartikelen/ geneesmiddelen en sigarendoosjes. Worden er nog wereldtentoonstellingen gehouden? Ja en nee. De officiële wereldtentoonstellingen worden georganiseerd door het Bureau International des Expositions   (BIE). Dit jaar wordt de Expo 2012 gehouden in Yeosu, wist u dat? Yeosu ligt in Zuid Korea, wist u dat? Het motto is It’s Planet Ocean, wist u dat? Echt waar. Maar ook wereldtentoonstellingen zijn lang niet meer wat ze geweest zijn. Vroeger, voor W.O.II. toen gebeurde er nog eens wat! Toen werden er door de deelnemers complete stadjes gebouwd om hun kunsten te vertonen. Toen bleven er na afloop indrukwekkende bouwsels over (denk aan Crystal Palace in Londen, Eiffeltoren en Grand/Petit Palais in Parijs) die zich ontpopten als onvervalste landmarks.

Superman en terreur
De laatste ‘echte’ wereldtentoonstelling was, lijkt mij, de New York World’s Fair van 1939, waar de (Westerse) wereld zijn prestaties etaleerde en de bezoekers kennis konden maken met belangrijke zaken als de Viewmaster, de IBM ponskaartrekenmachine, Nylon en Superman. De Unie van Socialistische Sovjet Republieken was vertegenwoordigd met een pompeus megabouwsel voorzien van pompeuze megabeeldhouwwerken van strijdende arbeiders en boeren, binnenin was Majakowski’s beroemde metrostation uit Moskou nagebouwd. Buiten was een megaplaquette van Stalin te zien waaronder de woorden: ‘For the USSR Socialism is something already achieved and won’. Duitsland was niet aanwezig (1939, te druk bezig met andere zaken), officieel omdat het te duur was.
De voorlaatste ‘echte’ wereldtentoonstelling was de Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Modene van 1937 in Parijs. Eind jaren 30, een akelige tijd waarin Het Derde Rijk en de Unie van Socialistische Sovjet Republieken bezig waren hun wereldheerschappij te organiseren. 1937. Jaar van terreur, het jaar waarin de Luftwaffe het stadje Guernica bombardeerde, in Moskou de showprocessen gevoerd werden en in Duitsland tussen de pogroms door in München de grote tentoonstelling Entartete Kunst (met ‘foute’ kunstenaars als Beckman, Dix, Chagall, Grosz, Munch, Miro, Kandisky en Kirchner) werd gehouden. Zowel Hitler als Stalin streed zijn strijd niet alleen met soldaten en politiemannen maar ook met uitbundige propaganda van regimegetrouwe kunstenaars, op de tentoonstelling in Parijs was het tussen de Russen en de Duitsers dan ook een propagandaoorlog. De paviljoens van Duitsland en de USSR werden aan weerzijden van de hoofdweg van de tentoonstelling gebouwd, met daartussen in het midden de Eiffeltoren (zie, doorklikken, postkaart 1.a.). Houd die Eiffeltoren in gedachten om de afmetingen van die paviljoens in te schatten.

Ontblote Lenin, naakte Nazi’s
Het aanvankelijke ontwerp van de Russen was een megatoren waarop een megabeeld van kameraad Lenin was gedacht - met ontbloot bovenlijf, een megarode ster torsend. Dat feest ging niet door en architect Boris Iofan maakte een massieve megatoren/zuil met daar bovenop een megabeeld (roestvrij staal) van een arbeider met hamer en een kolchozvrouw met sikkel. Kunstenares Vera Mukhina liet deze man en vrouw in volle vaart voortstormen naar de toekomst van de Sovjet heilstaat. (kijk, klik door en huiver bij postkaart0917BS 108.2 2.a.). Hofarchitect Albert Speer stond voor de taak een aarzelende Hitler te overtuigen met een Nazistisch antwoord op het bolsjewistische pronkstuk. Speer keek stiekem naar de nog geheime Russische tekeningen en ontwierp een nog hogere berg stenen voor een megatoren waarop een mega-adelaar met Swastika was neergestreken om die oprukkende Russen tegen te houden (kijk, klik door en huiver bij postkaart 2.b.). Voor meer militante ondersteuning van de ideologische strijd had Speer als grondtroepen onderaan de toren megabeelden (kijk, klik door en huiver bij postkaart 1.b.) van marcherende naakte kameraden laten maken door Josef Thorak (Hitler had Thorak een mega-atelier ter grote van een Zeppelin hangar ter beschikking gesteld; vanwege zijn eeuwig bodybuildende naakte helden werd Thorak ook wel Professor Thorax genoemd).

Sic transit gloria
Wat verder nog? In het Spaanse paviljoen had de Republikeinse regering het schilderij Guernica van Picasso opgehangen. Polen, dat het niet lang meer zou maken, won een gouden medaille voor de innovatieve locomotief Pm36-1, de Duitse Reichspost werd met goud bekroond voor de ingezonden televisie. Denk aan de gouden medailles op de etiketten van bierflesjes. Over de paviljoens van zowel Speer als Iofan was de jury vol lof, ook zij kregen een gouden medaille, beeldhouwer Mukhina moest het doen met een bronzen plak. Bij thuiskomst uit Parijs in Moskou werd de hele Russische bouwcommissie gevangen gezet (omdat de Nazi’s een hoger gevaarte hadden kunnen bouwen?). De paviljoens werden gesloopt, het beeld van Mukhina werd in Moskou opgeslagen, kleinere beelden van het Russische paviljoen kwamen terecht in een communistisch jeugdhuis bij Parijs, werden na de Duitse invasie in de tuin begraven en werden pas onlangs door Franse archeologen opgegraven (verwarring: is dit Renaissance?). Het Duitse paviljoen was geheel opgetrokken uit Duitse grondstoffen, 10.000. ton steen en staal was per trein uit Berlijn aangevoerd (daarmee was het verreweg het duurste paviljoen van de Expo). Het is niet makkelijk na te gaan of die 10.000. ton weer naar het Reich werden teruggebracht,
 
 
Terzijde: totalitaire kunst gaat vóór de maag.
Nu we het er toch over hebben: de Nazi’s waren zo gehecht aan bodemeigen grondstoffen dat ze tijdens de Russische veldtocht in W.O. II. al vast eigen rood marmer hadden ingekocht en op de trein hadden gezet voor een monumentaal beeld van de Führer in Moskou – na de overwinning. Zo kon het gebeuren dat in december 1941, toen de Duitse opmars in de buitenwijken van Moskou vastliep bij gebrek aan brandstof en 10 duizenden hongerende Duitse soldaten doodvroren, er een trein uit Duitsland kwam zonder eten, kleding en brandstof, maar wel volgeladen met platen rood marmer voor dat monument. Nog zoiets, in 1943 lag er een Duitse blokkade rond Leningrad, terwijl daar de mozaïeken in elkaar werden gezet voor de derde metrolijn in Moskou: opgewekte beelden van arbeiders en boeren onder de hoede van de Grote leider op weg naar Zon en Geluk. Blokkade? Geen nood, met een speciale luchtbrug werden de kunstwerken uit de benarde veste van hongerend Leningrad naar Moskou gevlogen.)
 
Wat rest
De Catalaanse componist Federico Monpou, schreef de officiële Souvenirs de l’exposition voor piano. Monpou is momenteel weer een favoriete cultfiguur. En ja, voor de tentoonstelling werd het Parijse Palais du Trocadero, gebouwd voor de Parijse Expo van 1887, gesloopt en vervangen door het omvangrijke Palais Chaillot waarin onder meer het Musée de l’Homme (optimistisch humanistisch universalisme) werd ondergebracht.
© 2012 Peter Schröder meer Peter Schröder - meer "Beelden uit soberder tijden" -
Beschouwingen > Beelden uit soberder tijden
Wereldtentoonstellingen Peter Schröder
0917BS 108.1
Yeosu
Hoe staat het met de algemene ontwikkeling? Weten we nog wat een Wereldtentoonstelling is? Ik wel: Wereldtentoonstellingen zijn grote internationale exposities die sinds 1851 in verschillende landen gehouden zijn en waar de deelnemende landen, organisaties en bedrijven een beeld kunnen geven van hun economische, sociale, culturele en technische ontwikkeling. Mooie prestaties van fabrikanten, architecten en kunstenaars worden beloond met medailles van de jury. Denk aan die gouden medailles op de etiketten van bierflesjes, drogisterijartikelen/ geneesmiddelen en sigarendoosjes. Worden er nog wereldtentoonstellingen gehouden? Ja en nee. De officiële wereldtentoonstellingen worden georganiseerd door het Bureau International des Expositions   (BIE). Dit jaar wordt de Expo 2012 gehouden in Yeosu, wist u dat? Yeosu ligt in Zuid Korea, wist u dat? Het motto is It’s Planet Ocean, wist u dat? Echt waar. Maar ook wereldtentoonstellingen zijn lang niet meer wat ze geweest zijn. Vroeger, voor W.O.II. toen gebeurde er nog eens wat! Toen werden er door de deelnemers complete stadjes gebouwd om hun kunsten te vertonen. Toen bleven er na afloop indrukwekkende bouwsels over (denk aan Crystal Palace in Londen, Eiffeltoren en Grand/Petit Palais in Parijs) die zich ontpopten als onvervalste landmarks.

Superman en terreur
De laatste ‘echte’ wereldtentoonstelling was, lijkt mij, de New York World’s Fair van 1939, waar de (Westerse) wereld zijn prestaties etaleerde en de bezoekers kennis konden maken met belangrijke zaken als de Viewmaster, de IBM ponskaartrekenmachine, Nylon en Superman. De Unie van Socialistische Sovjet Republieken was vertegenwoordigd met een pompeus megabouwsel voorzien van pompeuze megabeeldhouwwerken van strijdende arbeiders en boeren, binnenin was Majakowski’s beroemde metrostation uit Moskou nagebouwd. Buiten was een megaplaquette van Stalin te zien waaronder de woorden: ‘For the USSR Socialism is something already achieved and won’. Duitsland was niet aanwezig (1939, te druk bezig met andere zaken), officieel omdat het te duur was.
De voorlaatste ‘echte’ wereldtentoonstelling was de Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Modene van 1937 in Parijs. Eind jaren 30, een akelige tijd waarin Het Derde Rijk en de Unie van Socialistische Sovjet Republieken bezig waren hun wereldheerschappij te organiseren. 1937. Jaar van terreur, het jaar waarin de Luftwaffe het stadje Guernica bombardeerde, in Moskou de showprocessen gevoerd werden en in Duitsland tussen de pogroms door in München de grote tentoonstelling Entartete Kunst (met ‘foute’ kunstenaars als Beckman, Dix, Chagall, Grosz, Munch, Miro, Kandisky en Kirchner) werd gehouden. Zowel Hitler als Stalin streed zijn strijd niet alleen met soldaten en politiemannen maar ook met uitbundige propaganda van regimegetrouwe kunstenaars, op de tentoonstelling in Parijs was het tussen de Russen en de Duitsers dan ook een propagandaoorlog. De paviljoens van Duitsland en de USSR werden aan weerzijden van de hoofdweg van de tentoonstelling gebouwd, met daartussen in het midden de Eiffeltoren (zie, doorklikken, postkaart 1.a.). Houd die Eiffeltoren in gedachten om de afmetingen van die paviljoens in te schatten.

Ontblote Lenin, naakte Nazi’s
Het aanvankelijke ontwerp van de Russen was een megatoren waarop een megabeeld van kameraad Lenin was gedacht - met ontbloot bovenlijf, een megarode ster torsend. Dat feest ging niet door en architect Boris Iofan maakte een massieve megatoren/zuil met daar bovenop een megabeeld (roestvrij staal) van een arbeider met hamer en een kolchozvrouw met sikkel. Kunstenares Vera Mukhina liet deze man en vrouw in volle vaart voortstormen naar de toekomst van de Sovjet heilstaat. (kijk, klik door en huiver bij postkaart0917BS 108.2 2.a.). Hofarchitect Albert Speer stond voor de taak een aarzelende Hitler te overtuigen met een Nazistisch antwoord op het bolsjewistische pronkstuk. Speer keek stiekem naar de nog geheime Russische tekeningen en ontwierp een nog hogere berg stenen voor een megatoren waarop een mega-adelaar met Swastika was neergestreken om die oprukkende Russen tegen te houden (kijk, klik door en huiver bij postkaart 2.b.). Voor meer militante ondersteuning van de ideologische strijd had Speer als grondtroepen onderaan de toren megabeelden (kijk, klik door en huiver bij postkaart 1.b.) van marcherende naakte kameraden laten maken door Josef Thorak (Hitler had Thorak een mega-atelier ter grote van een Zeppelin hangar ter beschikking gesteld; vanwege zijn eeuwig bodybuildende naakte helden werd Thorak ook wel Professor Thorax genoemd).

Sic transit gloria
Wat verder nog? In het Spaanse paviljoen had de Republikeinse regering het schilderij Guernica van Picasso opgehangen. Polen, dat het niet lang meer zou maken, won een gouden medaille voor de innovatieve locomotief Pm36-1, de Duitse Reichspost werd met goud bekroond voor de ingezonden televisie. Denk aan de gouden medailles op de etiketten van bierflesjes. Over de paviljoens van zowel Speer als Iofan was de jury vol lof, ook zij kregen een gouden medaille, beeldhouwer Mukhina moest het doen met een bronzen plak. Bij thuiskomst uit Parijs in Moskou werd de hele Russische bouwcommissie gevangen gezet (omdat de Nazi’s een hoger gevaarte hadden kunnen bouwen?). De paviljoens werden gesloopt, het beeld van Mukhina werd in Moskou opgeslagen, kleinere beelden van het Russische paviljoen kwamen terecht in een communistisch jeugdhuis bij Parijs, werden na de Duitse invasie in de tuin begraven en werden pas onlangs door Franse archeologen opgegraven (verwarring: is dit Renaissance?). Het Duitse paviljoen was geheel opgetrokken uit Duitse grondstoffen, 10.000. ton steen en staal was per trein uit Berlijn aangevoerd (daarmee was het verreweg het duurste paviljoen van de Expo). Het is niet makkelijk na te gaan of die 10.000. ton weer naar het Reich werden teruggebracht,
 
 
Terzijde: totalitaire kunst gaat vóór de maag.
Nu we het er toch over hebben: de Nazi’s waren zo gehecht aan bodemeigen grondstoffen dat ze tijdens de Russische veldtocht in W.O. II. al vast eigen rood marmer hadden ingekocht en op de trein hadden gezet voor een monumentaal beeld van de Führer in Moskou – na de overwinning. Zo kon het gebeuren dat in december 1941, toen de Duitse opmars in de buitenwijken van Moskou vastliep bij gebrek aan brandstof en 10 duizenden hongerende Duitse soldaten doodvroren, er een trein uit Duitsland kwam zonder eten, kleding en brandstof, maar wel volgeladen met platen rood marmer voor dat monument. Nog zoiets, in 1943 lag er een Duitse blokkade rond Leningrad, terwijl daar de mozaïeken in elkaar werden gezet voor de derde metrolijn in Moskou: opgewekte beelden van arbeiders en boeren onder de hoede van de Grote leider op weg naar Zon en Geluk. Blokkade? Geen nood, met een speciale luchtbrug werden de kunstwerken uit de benarde veste van hongerend Leningrad naar Moskou gevlogen.)
 
Wat rest
De Catalaanse componist Federico Monpou, schreef de officiële Souvenirs de l’exposition voor piano. Monpou is momenteel weer een favoriete cultfiguur. En ja, voor de tentoonstelling werd het Parijse Palais du Trocadero, gebouwd voor de Parijse Expo van 1887, gesloopt en vervangen door het omvangrijke Palais Chaillot waarin onder meer het Musée de l’Homme (optimistisch humanistisch universalisme) werd ondergebracht.
© 2012 Peter Schröder
powered by CJ2