archiefvorig nr.lopend nr.

Bezigheden > Recht en onrecht delen printen terug
Het jaar nul Arie de Jong

1615BZ MierenIk heb onze jaartelling altijd ongemakkelijk gevonden. Niet dat ik er wat tegen heb om de jaren te tellen, dat geeft houvast. Het vervelende vond en vind ik dat min of meer willekeurig een jaar geprikt is waarin de jaartelling begint. Alle tijd daarvoor is negatief, dus moet je terugtellen. De suggestie die er van uit gaat, althans zo is mijn gevoel altijd geweest, is dat alles dat voor het jaar ‘één’ is gebeurd er eigenlijk niet zo toe doet. Alexander de Grote, de stichting van Rome, het bouwen van hunebedden, het is allemaal ‘prehistorisch’ (jaja, ik weet wel dat die term meestal gebruikt wordt om de tijd te duiden voordat er sprake is van schriftelijke berichten, ook zo’n rare grens die getrokken wordt, en zodoende is de term ‘prehistorisch’ zo vreemd).

In mijn visie is er sprake van een geleidelijke ontwikkeling van de menselijke beschaving. Soms met snelle sprongetjes, bovendien in verschillende regio’s met een verschillend tempo. Het is lastig om te spreken over ‘vooruitgang’ of ‘achteruitgang’ van de menselijke beschaving. Daar komen zo veel subjectieve elementen bij kijken. Het uitvinden van het schrift (wat niet van de ene op de andere dag gebeurde, maar evenmin een mooie snelle ontwikkelingslijn kent) kun je zien als een ‘stap vooruit’ en mijn waardering ervoor is groot, maar waarom zouden we dat als vooruitgang moeten typeren? De argumentatie is subjectief gekleurd. Om misverstanden te vermijden: ik vind het vooruitgang dat het schrift is ontwikkeld, zoals ik het ook vooruitgang vind dat de bloedsomloop werd ontdekt of de toepassing van elektriciteit vorm kreeg. Subjectieve oordelen.

Terug naar de jaartelling. Vaak hoor je dat het erg is dat men bij het uitvinden van de jaartelling (die ‘men’ is een paus die omstreeks 625 verordonneerde, op voorstel van een slimme monnik, een jaartelling in te voeren en dan te beginnen bij het veronderstelde geboortejaar van Jezus Christus) nog geen idee had van het jaar ‘nul’. Mijn vraag is echter: nou en? Het eerste jaar dat je begint te tellen is toch het jaar ‘1’? Waar zou je het jaar ‘0’ voor nodig hebben? Geen idee. In een systeem waarin je met een jaar ‘1’ begint, vind ik het logisch dat het jaar dat daar net voor ligt, het jaar ‘-1’ is. Ik vind het dus veel erger dat alles vóór het jaar ‘1’ als negatieve tijd wordt gezien.

Lastig ook, omdat je dan bijvoorbeeld moet zeggen dat iemand leefde van, pak hem beet, 450 tot 380 ‘voor Christus’. Je moet dus de andere kant op tellen. Tegelijk vind ik het ook vreemd om aan het geboortejaar van Christus vast te houden, nu duidelijk is geworden dat hij vermoedelijk in het jaar 6 geboren is. Moeten we dan niet de hele jaartelling 5 jaar opschuiven? En hoe zit het met de mensen die niet in Christus geloven of denken dat Christus helemaal niet geleefd heeft, maar een Christelijke mythe is om een personificatie te geven aan een geloof?

Zoals bekend kennen niet-christelijk gefundeerde culturen vaak een andere jaartelling. De islamitische wereld rekent een jaartelling vanaf de migratie van profeet Mohammed van Mekka naar Jathrib, met als gevolg een verschil van 622 jaar met de christelijke jaartelling. De joodse jaartelling begint juist ruimschoots vóór Christus en scheelt 3761 jaar met de christelijke jaartelling. In Zuidoost Azië kent men de boeddhistische jaartelling en die begint 543 jaar eerder dan de christelijke jaartelling. In China maakt men nog gebruik van een jaartelling die 2697 jaar eerder begint dan de christelijke jaartelling. In Japan kent men het gebruik om een jaartelling op te hangen aan de regeerperiode van een keizer. Dus in 2019, bij het aantreden van Naruhito, is men weer opnieuw begonnen te tellen. Dat tellen in regeerperioden was trouwens ook gewoonte in het ‘oude’ Egypte en in het Romeinse rijk. Hoewel, in het Romeinse Rijk werd ook wel gerekend vanaf de veronderstelde stichting van de stad Rome en die lag dan weer 753 jaar voor de christelijke jaartelling.

Ook wel interessant was het idee in Frankrijk, na de revolutie, om in 1792 te beginnen met een nieuwe jaartelling. Tegelijk met het introduceren van een nieuwe week, van 10 dagen. De stichting van de eerste Franse Republiek was daarbij het houvast voor de begindatum. Deze nieuwe jaartelling werd opgenomen in de Franse Grondwet en de Burgerlijke Stand ging er mee aan de slag. Zelfs in Frankrijk was er veel weerstand en buiten Frankrijk werd de nieuwe jaartelling alleen ingevoerd als de Fransen er de baas werden. Dat mislukte dus en vanaf 1806 (ook wel in het jaar XIV) werd deze nieuwlichterij weer afgeschaft. Een paar jaar eerder was trouwens de 10-daagse week weer ingewisseld voor een 7-daagse week.
Niet alleen jaartellingen verschillen, er is ook het nodige te doen over de vraag op welke dag een jaar begint en hoe men her en der correcties inbouwt om op de lange duur het jaar te laten overeenkomen met een volle omwenteling van de aarde om de zon.

Zou het niet prachtig zijn (een idee, dat zonder twijfel al miljoenen malen is geopperd) om met alle culturen bij elkaar te gaan zitten en een mondiale jaartelling af te spreken? Om het negatieve tellen zo veel mogelijk terug te dringen zou het begin van de jaartelling zo lang mogelijk terug moeten liggen. Laten we zeggen 20.000 jaar terug, dus voordat er enig schrift was in welke cultuur ook. Op die manier gaat de lading ervan af dat het beginpunt gekoppeld is aan wat in een bepaalde cultuur als heel belangrijk wordt ervaren. OK, ik wals daarmee wel over de krimpende groep mensen heen die meent dat de aarde minder dan 20.000 jaar geleden werd ‘geschapen’. Die vinden natuurlijk dat het eerste jaar moet samenvallen met hun ‘schepping’ van de aarde.

Hoe dan ook, het is even doorbijten om een gemeenschappelijke jaartelling af te spreken: alle geschiedenisboekjes moeten bijgewerkt worden (een hoop rekenwerk) en er zijn nog veel meer verwarrende aanpassingen nodig, maar voordat we een eeuw verder zijn is iedereen er wel aan gewend. Reken maar dat het op den duur handig is als we op die manier de klokken gelijk hebben gezet!

------
Het plaatje is van Henk Klaren


© 2019 Arie de Jong meer Arie de Jong - meer "Recht en onrecht" -
Bezigheden > Recht en onrecht
Het jaar nul Arie de Jong
1615BZ MierenIk heb onze jaartelling altijd ongemakkelijk gevonden. Niet dat ik er wat tegen heb om de jaren te tellen, dat geeft houvast. Het vervelende vond en vind ik dat min of meer willekeurig een jaar geprikt is waarin de jaartelling begint. Alle tijd daarvoor is negatief, dus moet je terugtellen. De suggestie die er van uit gaat, althans zo is mijn gevoel altijd geweest, is dat alles dat voor het jaar ‘één’ is gebeurd er eigenlijk niet zo toe doet. Alexander de Grote, de stichting van Rome, het bouwen van hunebedden, het is allemaal ‘prehistorisch’ (jaja, ik weet wel dat die term meestal gebruikt wordt om de tijd te duiden voordat er sprake is van schriftelijke berichten, ook zo’n rare grens die getrokken wordt, en zodoende is de term ‘prehistorisch’ zo vreemd).

In mijn visie is er sprake van een geleidelijke ontwikkeling van de menselijke beschaving. Soms met snelle sprongetjes, bovendien in verschillende regio’s met een verschillend tempo. Het is lastig om te spreken over ‘vooruitgang’ of ‘achteruitgang’ van de menselijke beschaving. Daar komen zo veel subjectieve elementen bij kijken. Het uitvinden van het schrift (wat niet van de ene op de andere dag gebeurde, maar evenmin een mooie snelle ontwikkelingslijn kent) kun je zien als een ‘stap vooruit’ en mijn waardering ervoor is groot, maar waarom zouden we dat als vooruitgang moeten typeren? De argumentatie is subjectief gekleurd. Om misverstanden te vermijden: ik vind het vooruitgang dat het schrift is ontwikkeld, zoals ik het ook vooruitgang vind dat de bloedsomloop werd ontdekt of de toepassing van elektriciteit vorm kreeg. Subjectieve oordelen.

Terug naar de jaartelling. Vaak hoor je dat het erg is dat men bij het uitvinden van de jaartelling (die ‘men’ is een paus die omstreeks 625 verordonneerde, op voorstel van een slimme monnik, een jaartelling in te voeren en dan te beginnen bij het veronderstelde geboortejaar van Jezus Christus) nog geen idee had van het jaar ‘nul’. Mijn vraag is echter: nou en? Het eerste jaar dat je begint te tellen is toch het jaar ‘1’? Waar zou je het jaar ‘0’ voor nodig hebben? Geen idee. In een systeem waarin je met een jaar ‘1’ begint, vind ik het logisch dat het jaar dat daar net voor ligt, het jaar ‘-1’ is. Ik vind het dus veel erger dat alles vóór het jaar ‘1’ als negatieve tijd wordt gezien.

Lastig ook, omdat je dan bijvoorbeeld moet zeggen dat iemand leefde van, pak hem beet, 450 tot 380 ‘voor Christus’. Je moet dus de andere kant op tellen. Tegelijk vind ik het ook vreemd om aan het geboortejaar van Christus vast te houden, nu duidelijk is geworden dat hij vermoedelijk in het jaar 6 geboren is. Moeten we dan niet de hele jaartelling 5 jaar opschuiven? En hoe zit het met de mensen die niet in Christus geloven of denken dat Christus helemaal niet geleefd heeft, maar een Christelijke mythe is om een personificatie te geven aan een geloof?

Zoals bekend kennen niet-christelijk gefundeerde culturen vaak een andere jaartelling. De islamitische wereld rekent een jaartelling vanaf de migratie van profeet Mohammed van Mekka naar Jathrib, met als gevolg een verschil van 622 jaar met de christelijke jaartelling. De joodse jaartelling begint juist ruimschoots vóór Christus en scheelt 3761 jaar met de christelijke jaartelling. In Zuidoost Azië kent men de boeddhistische jaartelling en die begint 543 jaar eerder dan de christelijke jaartelling. In China maakt men nog gebruik van een jaartelling die 2697 jaar eerder begint dan de christelijke jaartelling. In Japan kent men het gebruik om een jaartelling op te hangen aan de regeerperiode van een keizer. Dus in 2019, bij het aantreden van Naruhito, is men weer opnieuw begonnen te tellen. Dat tellen in regeerperioden was trouwens ook gewoonte in het ‘oude’ Egypte en in het Romeinse rijk. Hoewel, in het Romeinse Rijk werd ook wel gerekend vanaf de veronderstelde stichting van de stad Rome en die lag dan weer 753 jaar voor de christelijke jaartelling.

Ook wel interessant was het idee in Frankrijk, na de revolutie, om in 1792 te beginnen met een nieuwe jaartelling. Tegelijk met het introduceren van een nieuwe week, van 10 dagen. De stichting van de eerste Franse Republiek was daarbij het houvast voor de begindatum. Deze nieuwe jaartelling werd opgenomen in de Franse Grondwet en de Burgerlijke Stand ging er mee aan de slag. Zelfs in Frankrijk was er veel weerstand en buiten Frankrijk werd de nieuwe jaartelling alleen ingevoerd als de Fransen er de baas werden. Dat mislukte dus en vanaf 1806 (ook wel in het jaar XIV) werd deze nieuwlichterij weer afgeschaft. Een paar jaar eerder was trouwens de 10-daagse week weer ingewisseld voor een 7-daagse week.
Niet alleen jaartellingen verschillen, er is ook het nodige te doen over de vraag op welke dag een jaar begint en hoe men her en der correcties inbouwt om op de lange duur het jaar te laten overeenkomen met een volle omwenteling van de aarde om de zon.

Zou het niet prachtig zijn (een idee, dat zonder twijfel al miljoenen malen is geopperd) om met alle culturen bij elkaar te gaan zitten en een mondiale jaartelling af te spreken? Om het negatieve tellen zo veel mogelijk terug te dringen zou het begin van de jaartelling zo lang mogelijk terug moeten liggen. Laten we zeggen 20.000 jaar terug, dus voordat er enig schrift was in welke cultuur ook. Op die manier gaat de lading ervan af dat het beginpunt gekoppeld is aan wat in een bepaalde cultuur als heel belangrijk wordt ervaren. OK, ik wals daarmee wel over de krimpende groep mensen heen die meent dat de aarde minder dan 20.000 jaar geleden werd ‘geschapen’. Die vinden natuurlijk dat het eerste jaar moet samenvallen met hun ‘schepping’ van de aarde.

Hoe dan ook, het is even doorbijten om een gemeenschappelijke jaartelling af te spreken: alle geschiedenisboekjes moeten bijgewerkt worden (een hoop rekenwerk) en er zijn nog veel meer verwarrende aanpassingen nodig, maar voordat we een eeuw verder zijn is iedereen er wel aan gewend. Reken maar dat het op den duur handig is als we op die manier de klokken gelijk hebben gezet!

------
Het plaatje is van Henk Klaren
© 2019 Arie de Jong
powered by CJ2