archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > Een rustig mens delen printen terug
Ronald Meester 'ervaart' God Frits Hoorweg

0502BS Meester
Ronald Meester (1963) is hoogleraar wiskunde aan de Vrije Universiteit en doceert waarschijnlijkheidsleer. Daarnaast houdt hij zich bezig met religie en geloof, en hun relatie tot de natuurwetenschappen. Hij publiceert daar met enige regelmaat over. Zijn laatste boek is: ‘De man die God kende’ *.
Het interview zou aanvankelijk bij de VU plaats vinden, maar werd op het laatste moment verplaatst naar zijn huis in Leiden, omdat zijn oudste dochter ziek was geworden en van school moest worden gehaald. En zo zaten we dus op het terras achter zijn nieuwe huis uit te kijken over het groen, een slootje en een fietspad aan de andere kant daarvan, waarover vooral kinderen voorbij reden. Het was halverwege de middag: de scholen gingen uit.
Ik opende het gesprek met de veronderstelling dat zijn werk geheel los staat van de publicaties over religie.

‘Nou nee, er is wel een verband. Kijk, ik geef waarschijnlijkheidsleer en dat is voor de meeste studenten een ‘hulpvak’. Ze studeren bijvoorbeeld sociologie en moeten zich dan, om methoden van onderzoek te begrijpen, verdiepen in de waarschijnlijkheidsleer. In dit verband zijn met name de biologie en aanverwanten interessant, waarin op de waarschijnlijkheidsleer soms een beroep wordt gedaan om bepaalde beweringen over de ontwikkeling van soorten of bepaalde kenmerken van soorten te ondersteunen. Die studenten worden geconfronteerd met beweringen die vragen bij hen oproepen. En op die vragen moet ik een antwoord kunnen geven.’

‘Ja, er worden echt vragen gesteld. Misschien speelt een rol dat er bij de VU nogal wat studenten zijn die uit een traditioneel christelijk milieu komen. Maar eerlijk gezegd denk ik dat je elders ook tegen dat soort vragen oploopt, als ze al niet bij jezelf opkomen. Het is nu eenmaal zo dat vele verschijnselen bevredigend te verklaren zijn met behulp van de evolutiegedachte, maar niet alle. Evolutie op kleinere schaal is wetenschappelijk te hanteren, maar veel extrapolaties naar de zogenaamde macro-evolutie zijn niet echt wetenschappelijk. Het feit dat op kleinere schaal veranderingen plaatsvinden door (onder meer) selectiedruk, betekent natuurlijk niet dat ditzelfde mechanisme voor veel grotere veranderingen verantwoordelijk gehouden kan worden. Dat betekent niet dat ik niet in evolutie als proces zou geloven (dat doe ik wel) maar wel dat ik geloof dat er grenzen zijn aan wat we met behulp van wetenschap kunnen begrijpen.

Moeten we er dan toch vanuit gaan dat er zoiets als een God aan het werk is geweest?
Niet volgens Ronald Meester. Hij beschouwt God als een metafoor. Wat dat betreft distantieert hij zich enigszins van Cees Dekker c.s., hoewel hij wel heeft meegewerkt aan de geruchtmakende bundel ‘Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp?’ Hij gelooft niet letterlijk in een God die hemel en aarde geschapen heeft. De vraag of God bestaat brengt hem in zijn recente boek tot een typerende verhandeling over het woord ‘bestaan’.
‘Wat voor liefde geldt, geldt denk ik ook voor God. God heeft hoe dan ook een unieke status, en transcendeert alles wat wij ons kunnen voorstellen. Daarom hangt de betekenis van de uitspraak ‘God bestaat’ volkomen in de lucht, want wat moet ‘bestaan’ betekenen in deze unieke context? Zeggen wat het betekent dat God bestaat, of uitleggen wat God is, komt dan -net zoals bij liefde- neer op zeggen hoe je God ervaren hebt.’ (pag.45)

‘Uit de reacties op ‘Schitterend ongeluk’ bleek volgens mij dat de evolutieleer voor sommigen een evolutiegeloof is geworden. Iedere kanttekening die daarbij wordt geplaatst wordt te vuur en te zwaard bestreden. Zo kun je toch geen wetenschap bedrijven? Wetenschap hoort te zijn: het beschrijven van verschijnselen, het bedenken van mogelijke verklaringen en het toetsen van die theorieën. Als iemand bijvoorbeeld constateert dat de evolutiegedachte een gebrekkige verklaring biedt voor het ontstaan van een orgaan als het oog, hoor je daar inhoudelijk op in te gaan. Verkettering heeft geen zin en is bovendien onaangenaam.’

Het omgekeerde gebeurt ook. In Nederland valt het gelukkig nog wel mee, maar in de VS is dit hele debat vreselijk gepolariseerd. Helemaal uitgesloten is het niet dat wij ook in zo’n kramp terechtkomen. Als ik het goed heb, gelooft in de VS 60% van de christenen dat het scheppingsverhaal uit het Oude Testament letterlijk waar is. Hier is dat schat ik 30% en die 30% is minder spraakmakend, maar ja wat niet is kan komen. Ik hoop het niet. Eigenlijk pleit ik vooral voor het recht te twijfelen.’

Overigens gaat ‘De man die God kende’ voor een groot deel over het Nieuwe Testament. Ook wat daarin staat neemt Meester lang niet allemaal letterlijk. Maar een belangrijk verschil is dat Jezus volgens hem een mens is die echt heeft bestaan. Een paar citaten uit zijn boek:
‘Ik denk dat’ ………….. ‘Jezus daadwerkelijk heeft bestaan, en dat Hij daadwerkelijk als mens zijn visie heeft proberen uit te dragen, en dat hij dat uiteindelijk met de dood heeft moeten bekopen.’ (pag.90)
‘Werkelijke spiritualiteit kan niet op een abstracte manier ondergaan worden, maar vindt plaats in de interactie tussen mensen. Iemand heeft zo gesproken.’(pag. 91)
‘Jezus predikte als een vrijheidsstrijder, op een radicale en nietsontziende manier. Hij heeft de mensen de weg naar God gewezen, en daarna hebben mensen hierover geschreven.’ (pag.94)

Ons gesprek werd enige tijd onderbroken door Ronald Meesters middelste dochter, die op de fiets aan de overkant van de sloot langs kwam. Ze stopte even om te melden dat ze bij een vriendinnetje ging spelen en schoot vervolgens een spervuur van vragen op haar vader af: waarom hij thuis was, waarom haar zus thuis was en wie die meneer was waarmee hij zat te praten.
Dat zou wel eens een vasthoudende interviewer kunnen worden. Als dat zo is komt de echte test voor Ronald Meesters visie op het geloof als zij een paar jaar ouder is.

* De man die God kende, Ronald Meester, Ten Have, ISBN-10: 90 259 5775 7
 
*********************************************
De Leunstoel is gebouwd door Peppered.
Ga voor informatie over dat bureau naar www.peppered.nl



© 2007 Frits Hoorweg meer Frits Hoorweg - meer "Een rustig mens" -
Beschouwingen > Een rustig mens
Ronald Meester 'ervaart' God Frits Hoorweg
0502BS Meester
Ronald Meester (1963) is hoogleraar wiskunde aan de Vrije Universiteit en doceert waarschijnlijkheidsleer. Daarnaast houdt hij zich bezig met religie en geloof, en hun relatie tot de natuurwetenschappen. Hij publiceert daar met enige regelmaat over. Zijn laatste boek is: ‘De man die God kende’ *.
Het interview zou aanvankelijk bij de VU plaats vinden, maar werd op het laatste moment verplaatst naar zijn huis in Leiden, omdat zijn oudste dochter ziek was geworden en van school moest worden gehaald. En zo zaten we dus op het terras achter zijn nieuwe huis uit te kijken over het groen, een slootje en een fietspad aan de andere kant daarvan, waarover vooral kinderen voorbij reden. Het was halverwege de middag: de scholen gingen uit.
Ik opende het gesprek met de veronderstelling dat zijn werk geheel los staat van de publicaties over religie.

‘Nou nee, er is wel een verband. Kijk, ik geef waarschijnlijkheidsleer en dat is voor de meeste studenten een ‘hulpvak’. Ze studeren bijvoorbeeld sociologie en moeten zich dan, om methoden van onderzoek te begrijpen, verdiepen in de waarschijnlijkheidsleer. In dit verband zijn met name de biologie en aanverwanten interessant, waarin op de waarschijnlijkheidsleer soms een beroep wordt gedaan om bepaalde beweringen over de ontwikkeling van soorten of bepaalde kenmerken van soorten te ondersteunen. Die studenten worden geconfronteerd met beweringen die vragen bij hen oproepen. En op die vragen moet ik een antwoord kunnen geven.’

‘Ja, er worden echt vragen gesteld. Misschien speelt een rol dat er bij de VU nogal wat studenten zijn die uit een traditioneel christelijk milieu komen. Maar eerlijk gezegd denk ik dat je elders ook tegen dat soort vragen oploopt, als ze al niet bij jezelf opkomen. Het is nu eenmaal zo dat vele verschijnselen bevredigend te verklaren zijn met behulp van de evolutiegedachte, maar niet alle. Evolutie op kleinere schaal is wetenschappelijk te hanteren, maar veel extrapolaties naar de zogenaamde macro-evolutie zijn niet echt wetenschappelijk. Het feit dat op kleinere schaal veranderingen plaatsvinden door (onder meer) selectiedruk, betekent natuurlijk niet dat ditzelfde mechanisme voor veel grotere veranderingen verantwoordelijk gehouden kan worden. Dat betekent niet dat ik niet in evolutie als proces zou geloven (dat doe ik wel) maar wel dat ik geloof dat er grenzen zijn aan wat we met behulp van wetenschap kunnen begrijpen.

Moeten we er dan toch vanuit gaan dat er zoiets als een God aan het werk is geweest?
Niet volgens Ronald Meester. Hij beschouwt God als een metafoor. Wat dat betreft distantieert hij zich enigszins van Cees Dekker c.s., hoewel hij wel heeft meegewerkt aan de geruchtmakende bundel ‘Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp?’ Hij gelooft niet letterlijk in een God die hemel en aarde geschapen heeft. De vraag of God bestaat brengt hem in zijn recente boek tot een typerende verhandeling over het woord ‘bestaan’.
‘Wat voor liefde geldt, geldt denk ik ook voor God. God heeft hoe dan ook een unieke status, en transcendeert alles wat wij ons kunnen voorstellen. Daarom hangt de betekenis van de uitspraak ‘God bestaat’ volkomen in de lucht, want wat moet ‘bestaan’ betekenen in deze unieke context? Zeggen wat het betekent dat God bestaat, of uitleggen wat God is, komt dan -net zoals bij liefde- neer op zeggen hoe je God ervaren hebt.’ (pag.45)

‘Uit de reacties op ‘Schitterend ongeluk’ bleek volgens mij dat de evolutieleer voor sommigen een evolutiegeloof is geworden. Iedere kanttekening die daarbij wordt geplaatst wordt te vuur en te zwaard bestreden. Zo kun je toch geen wetenschap bedrijven? Wetenschap hoort te zijn: het beschrijven van verschijnselen, het bedenken van mogelijke verklaringen en het toetsen van die theorieën. Als iemand bijvoorbeeld constateert dat de evolutiegedachte een gebrekkige verklaring biedt voor het ontstaan van een orgaan als het oog, hoor je daar inhoudelijk op in te gaan. Verkettering heeft geen zin en is bovendien onaangenaam.’

Het omgekeerde gebeurt ook. In Nederland valt het gelukkig nog wel mee, maar in de VS is dit hele debat vreselijk gepolariseerd. Helemaal uitgesloten is het niet dat wij ook in zo’n kramp terechtkomen. Als ik het goed heb, gelooft in de VS 60% van de christenen dat het scheppingsverhaal uit het Oude Testament letterlijk waar is. Hier is dat schat ik 30% en die 30% is minder spraakmakend, maar ja wat niet is kan komen. Ik hoop het niet. Eigenlijk pleit ik vooral voor het recht te twijfelen.’

Overigens gaat ‘De man die God kende’ voor een groot deel over het Nieuwe Testament. Ook wat daarin staat neemt Meester lang niet allemaal letterlijk. Maar een belangrijk verschil is dat Jezus volgens hem een mens is die echt heeft bestaan. Een paar citaten uit zijn boek:
‘Ik denk dat’ ………….. ‘Jezus daadwerkelijk heeft bestaan, en dat Hij daadwerkelijk als mens zijn visie heeft proberen uit te dragen, en dat hij dat uiteindelijk met de dood heeft moeten bekopen.’ (pag.90)
‘Werkelijke spiritualiteit kan niet op een abstracte manier ondergaan worden, maar vindt plaats in de interactie tussen mensen. Iemand heeft zo gesproken.’(pag. 91)
‘Jezus predikte als een vrijheidsstrijder, op een radicale en nietsontziende manier. Hij heeft de mensen de weg naar God gewezen, en daarna hebben mensen hierover geschreven.’ (pag.94)

Ons gesprek werd enige tijd onderbroken door Ronald Meesters middelste dochter, die op de fiets aan de overkant van de sloot langs kwam. Ze stopte even om te melden dat ze bij een vriendinnetje ging spelen en schoot vervolgens een spervuur van vragen op haar vader af: waarom hij thuis was, waarom haar zus thuis was en wie die meneer was waarmee hij zat te praten.
Dat zou wel eens een vasthoudende interviewer kunnen worden. Als dat zo is komt de echte test voor Ronald Meesters visie op het geloof als zij een paar jaar ouder is.

* De man die God kende, Ronald Meester, Ten Have, ISBN-10: 90 259 5775 7
 
*********************************************
De Leunstoel is gebouwd door Peppered.
Ga voor informatie over dat bureau naar www.peppered.nl

© 2007 Frits Hoorweg
powered by CJ2