De Leunstoel - internetmagazine voor rustige mensen

Burgum is een voor Friesland flink dorp van bijna tienduizend inwoners en bovendien de hoofdplaats van de gemeente Tytsjerksteradiel. Het is een officieel Friestalige gemeente en daarom is de spelling van deze naam anders dan u wellicht gewend bent. Aan de rand van Burgum staat een nieuw laag gebouw met een koepel aan de linkerkant erop. Sinds 2017 heet dit ’Observeum – Museum en Sterrenwacht’ en het is in 1997 opgericht om de al langer bestaande particuliere initiatieven Volkssterrenwacht en Streekmuseum gezamenlijk een veilige toekomst te bieden.

De Sterrenwacht werd de afgelopen tijd bedreigd door het voornemen van de gemeente om een woonwijk vlakbij te bouwen maar dat is net in een raadsvergadering afgeblazen. In het Observeum staat de Bauke Miedema-telescoop. Bauke was een bijzondere boer die alles op het gebied van techniek zelf kon verbeteren en een expert werd in het slijpen van lenzen. Ook de grote sterrenwacht in Denekamp heeft een telescoop van zijn hand. Lees zijn levensverhaal op minnertsgavroeger.nl!

Mijn belangstelling ging wat meer uit naar het streekmuseum dat in grote stappen door de geschiedenis van de streek gaat en begint met archeologische vondsten uit de Middensteentijd. In de zomermaanden van 1971 tot 1974 groeven archeologen van de Groninger Universiteit aan de oevers van het Burgumer Mar en vonden ongeveer 120.000 bewijzen van de aanwezigheid van een uitgebreide familie die zo’n 8000 jaar geleden geregeld verbleef in een woonplaats. Het was een van de grootste opgravingen ooit in Europa naar bewoners van deze tijd en alle vondsten werden met behulp van de computer in rubrieken vastgelegd. In die tijd was dat nieuw. Het waren jagers-verzamelaars en de meeste vondsten betroffen vuursteen. Er zijn mooie reconstructies te zien van een kleine hut en een vuurplaats zoals die mogelijk in die tijd in gebruik waren.

Een flinke stap verder zijn we bij de rijke mensen maar ook bij de armen, want daarvan waren er heel veel in dit gebied. Mensen die woonden in plaggenhutten en amper een bestaan hadden in de grote heidegebieden. Tietjerksteradeel, zoals het toen nog genoemd werd, werd bekend als een van de geboorteplaatsen van de socialistische beweging. Pieter Jelles Troelstra werd als voorman van de SDAP voor het eerst in het parlement gekozen in het district Tietjerksteradeel. Zulke overwinningen werden gevierd in het dorpscafé ‘De Drie Baarzen’ en de overwinningstoespraak werd uitgesproken achter een spreekgestoelte dat nu in het museum staat. Ook Domela heeft daar gesproken.

Een mooi streekmuseum en het leek mij wel leuk om van de deskundigen van de Sterrenwacht te horen of het verhaal over de Super Nova in de laatste leunstoel realistisch was. Veel verder dan ‘enigszins’ kwamen ze niet. Neutronenmeters die doorslaan noemden ze onwaarschijnlijk en een supernova die ineens zo dichtbij is ook.

De illustraties zijn geleverd door de schrijver.

Vermaak en Genot > Een omweg waard
Observeum	Dik Kruithof
Burgum is een voor Friesland flink dorp van bijna tienduizend inwoners en bovendien de hoofdplaats van de gemeente Tytsjerksteradiel. Het is een officieel Friestalige gemeente en daarom is de spelling van deze naam anders dan u wellicht gewend bent. Aan de rand van Burgum staat een nieuw laag gebouw met een koepel aan de linkerkant erop. Sinds 2017 heet dit ’Observeum – Museum en Sterrenwacht’ en het is in 1997 opgericht om de al langer bestaande particuliere initiatieven Volkssterrenwacht en Streekmuseum gezamenlijk een veilige toekomst te bieden. De Sterrenwacht werd de afgelopen tijd bedreigd door het voornemen van de gemeente om een woonwijk vlakbij te bouwen maar dat is net in een raadsvergadering afgeblazen. In het Observeum staat de Bauke Miedema-telescoop. Bauke was een bijzondere boer die alles op het gebied van techniek zelf kon verbeteren en een expert werd in het slijpen van lenzen. Ook de grote sterrenwacht in Denekamp heeft een telescoop van zijn hand. Lees zijn levensverhaal op minnertsgavroeger.nl! Mijn belangstelling ging wat meer uit naar het streekmuseum dat in grote stappen door de geschiedenis van de streek gaat en begint met archeologische vondsten uit de Middensteentijd. In de zomermaanden van 1971 tot 1974 groeven archeologen van de Groninger Universiteit aan de oevers van het Burgumer Mar en vonden ongeveer 120.000 bewijzen van de aanwezigheid van een uitgebreide familie die zo’n 8000 jaar geleden geregeld verbleef in een woonplaats. Het was een van de grootste opgravingen ooit in Europa naar bewoners van deze tijd en alle vondsten werden met behulp van de computer in rubrieken vastgelegd. In die tijd was dat nieuw. Het waren jagers-verzamelaars en de meeste vondsten betroffen vuursteen. Er zijn mooie reconstructies te zien van een kleine hut en een vuurplaats zoals die mogelijk in die tijd in gebruik waren. De volgende stap in het museum is naar de Middeleeuwen, toen een van de vele kloosters die Friesland rijk was bij Burgum stond, het Barraconvent. Veel is er niet van over, wel zijn er kloostermoppen gevonden, de bakstenen uit die tijd die groter waren dan ze later gemaakt werden en die na de afbraak van de kloosters nog eeuwen lang gebruikt zijn voor andere ‘dure’ bouwwerken. Er liggen er een paar die mooi bewaard zijn gebleven. Ook is er een prachtig wiel dat in 1999 is gevonden door een medewerker van het museum op de bodem van een put in een gebied waarin gebouwd zou worden. Uit de constructie blijkt dat het uit de dertiende eeuw komt en het is daarmee een van de oudere wielen van Nederland. Een flinke stap verder zijn we bij de rijke mensen maar ook bij de armen, want daarvan waren er heel veel in dit gebied. Mensen die woonden in plaggenhutten en amper een bestaan hadden in de grote heidegebieden. Tietjerksteradeel, zoals het toen nog genoemd werd, werd bekend als een van de geboorteplaatsen van de socialistische beweging. Pieter Jelles Troelstra werd als voorman van de SDAP voor het eerst in het parlement gekozen in het district Tietjerksteradeel. Zulke overwinningen werden gevierd in het dorpscafé ‘De Drie Baarzen’ en de overwinningstoespraak werd uitgesproken achter een spreekgestoelte dat nu in het museum staat. Ook Domela heeft daar gesproken. Weer een halve eeuw verder komen we Hendrik Bulthuis tegen, een zeer creatief man, kapper in Burgum, die via een vriend van de toneelvereniging in aanraking kwam met de zeilsport. Op het water zag hij leuke kleine jachtjes maar die waren voor hem te duur om te kopen. Hij ging ze zelf maken vanuit het idee om de boot te maken van dunne latten die op mallen van de romp werd vastgemaakt. De BM’er, genoemd naar het Burgumer Mar, was geboren en werd een groot succes, dat de watersport voor heel veel Nederlanders mogelijk heeft gemaakt. Het museum heeft een koffer met de mallen van karton en zijn gebruiksaanwijzing, die door iedereen gekopieerd mocht worden. Zo was hij ook een grondlegger van de Open Source. Hij heeft een standbeeld bij de Burgumer jachthaven en er is een aquaduct naar hem vernoemd. Een mooi streekmuseum en het leek mij wel leuk om van de deskundigen van de Sterrenwacht te horen of het verhaal over de Super Nova in de laatste leunstoel realistisch was. Veel verder dan ‘enigszins’ kwamen ze niet. Neutronenmeters die doorslaan noemden ze onwaarschijnlijk en een supernova die ineens zo dichtbij is ook. ---------- De illustraties zijn geleverd door de schrijver.
© 2022 Dik Kruithof

	powered by CJ2