archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Draagvlak in de polder Sjoerd van Wijk

1707BS Drees2De aanpak van klimaatverandering lijkt op het studiepatroon van menig student: uitstellen tot de paniek toeslaat. Ik zit aan mijn bureau, voor mij een boek internationaal recht. De datum voor het tentamen is ver weg. Elk gevoel van urgentie ontbreekt, en ik begeef mij naar de meest betrouwbare bron voor studieontwijkend vermaak: het internet.

Op de NOS zie ik een headline over klimaatspijbelaars. De calvinist uit Sliedrecht in mij vraagt zich af hoe het Bijbelse zondvloedepos zou zijn afgelopen als Noach tijdens het bouwen van zijn ark elke vrijdag had gestaakt. Ik loop naar mijn balkon en zie voorbij de kerken van Delft de skyline van Den Haag. Daar gebeurt het: daar protesteren de scholieren op het Malieveld. Ik haal diep adem en heb daar onmiddellijk spijt van. Alsof ieder individueel fijnstofdeeltje te proeven is. Niet lang daarvoor had ik op een luchtkwaliteitskaart van het RIVM mijn adres opgezocht. Het resultaat was dieprood.

In zijn column over de 'duurzaamheidskloof' maakt Rene Cuperus zich zorgen over het draagvlak voor de energietransitie in Nederland. Ik denk dat acceptatie voor de energietransitie gedreven wordt door grofweg 3 factoren: de ervaren urgentie van het probleem, het geloof in de effectiviteit van voorgestelde maatregelen, en de ervaren eerlijkheid van de verdeling van de lasten die de maatregelen met zich meebrengen.
Wat betreft urgentie: We hebben geen last van een 'klimaatprobleem', we ondervinden de klimaatgevolgen van een afval- en uitstootprobleem, een probleem dat veel verderstrekkende gevolgen heeft dan alleen de opwarming van de aarde. Volgens het RIVM overlijden er jaarlijks tussen de 6.700 en 12.000 mensen vroegtijdig aan de gevolgen van luchtvervuiling in Nederland. Om dit gegeven in perspectief te plaatsen: als dit aantal niet afneemt overlijden er ruim 700.000 mensen vroegtijdig aan de gevolgen van luchtvervuiling voordat ik de leeftijd van Willem Drees heb bereikt. Voor mij persoonlijk is schonere lucht als gevolg van verduurzaming een direct positief effect dat urgenter lijkt dan een abstract aanvoelende temperatuurstijging die beperkt moet worden tot 2 graden.

Dan de eerlijke verdeling van de lasten van de energietransitie. Cuperus maakt zich zorgen over het ontstaan van tweederangsburgers. De initiële investering van bijvoorbeeld een elektrische auto zal voor veel middeninkomens inderdaad onbetaalbaar zijn. Een hogere vliegbelasting maakt vliegtickets duurder. Om toch even een knuppel in het sociaaldemocratische hoenderhok te gooien: waarom is dat erg? Belangrijker lijken mij de kosten van basisbehoeften als voedsel en energie.
In mijn omgeving zijn het vooral de hogere inkomens die het biologische schap in de supermarkt weten te vinden. Zelf koop ik biologische eieren en chocolade. De eieren omdat het prijsverschil klein is, en de chocolade omdat ik die het lekkerst vind. Voor veel andere producten is het prijsverschil me simpelweg te groot. Een Btw-verlaging voor biologische producten zou kunnen helpen om deze producten aantrekkelijker te maken voor mensen met een kleinere portemonnee.

Als het gaat om energieprijzen: Volgens het Compendium voor de Leefomgeving  bestaat meer dan de helft van het energieverbruik van een gemiddeld huishouden uit aardgasgebruik voor ruimteverwarming. Het aantal eenpersoonshuishoudens groeit sterk. Op dit moment zijn er rond de 3 miljoen eenpersoonshuishoudens op 7,9 miljoen huishoudens in totaal, en dat aandeel zal alleen maar groeien. Volgens het CBS gebruiken alleenwonenden gemiddeld de meeste woningoppervlakte per persoon. We maken dus steeds minder efficiënt gebruik van de beschikbare woningvoorraad, en dat heeft ook gevolgen voor de totale energieconsumptie.

De gemeente Delft heeft het bijvoorbeeld praktisch onmogelijk gemaakt om met meer dan twee personen een huis te huren om verkamering tegen te gaan. Ik ken een verpleegkundige en een dierenartsassistente die een appartement in de vrije sector kunnen huren omdat ze een kamer kunnen onderhuren aan een derde persoon. Deze constructie is voor andere pas afgestudeerden in Delft niet langer mogelijk. Of er nu twee of drie personen in een huis wonen, het gasverbruik voor ruimteverwarming zal relatief weinig veranderen. De rekening per persoon verandert echter sterk. Indien de verhuurder de woning zou willen verduurzamen zouden de doorberekende kosten ook bij meerdere personen terechtkomen.

Als laatste het geloof in de effectiviteit van de voorgestelde maatregelen. Mijn scepsis ten opzichte van de energietransitie zou een stuk minder zijn als Nederland niet zo zwaar zou inzetten op biobrandstof. De EU heeft biobrandstof uit hout geclassificeerd als 'hernieuwbare energiebron'. Volgens de European Academies Science Advisory Council is het gebruik van hout als biobrandstof problematisch en vervuilend. Landen in de EU importeren dit jaar ruim 30 miljard kilo gekapt hout als biobrandstof uit de VS, terwijl het planten van bomen gezien wordt als een van de meest effectieve maatregelen tegen klimaatverandering. Het creëren van een papieren werkelijkheid geeft een verkeerd signaal naar burgers, burgers die een direct financieel belang hebben bij het twijfelen aan de urgentie van klimaatverandering.

In conclusie: geef de energietransitie urgentie door niet alleen op een temperatuurstijging in de toekomst te focussen. Probeer de prijzen van duurzame voedingsmiddelen en energie betaalbaar te houden voor de lagere inkomens. Stop met het verbranden van bomen. Als er één land is dat het verdelingsvraagstuk rondom de energietransitie kan oplossen is het Nederland. De PvdA heeft in het verleden bewezen dat er geen enkele maatregel bestaat die niet inkomensafhankelijk kan worden gemaakt. Andere partijen zullen tegengas geven. Uiteindelijk komt er een compromis. Het poldermodel gaat nog wel even mee, ook als die polder straks een subtropisch klimaat heeft.

Bronnen:
Centraal Bureau voor de Statistiek. (2018, 2 juni). Woonoppervlakte in Nederland. Geraadpleegd op 4 november 2019, van https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2018/22/woonoppervlakte-in-nederland
Compendium voor de Leefomgeving. (2019, 8 augustus). Energieverbruik door huishoudens, 1990-2018 | Compendium voor de Leefomgeving. Geraadpleegd op 4 november 2019, van https://www.clo.nl/indicatoren/nl0035-energieverbruik-door-de-huishoudens
Cuperus, R. (2018, 6 mei). Energietransitie die over Nederland wordt uitgestort zorgt voor duurzaamsheidskloof in onze samenleving. Geraadpleegd op 4 november 2019, van https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/energietransitie-die-over-nederland-wordt-uitgestort-zorgt-voor-duurzaamsheidskloof-in-onze-samenleving~b7507688/
Fox, A. (2019, 10 juli). Adding 1 billion hectares of forest could help check global warming. Geraadpleegd op 2 oktober 2019, van https://www.sciencemag.org/news/2019/07/adding-1-billion-hectares-forest-could-help-check-global-warming
Buijsman, E., Cassee, F. R., Fischer, P. H., Hoogerbrugge, R., Maas, R. J. M., van der Swaluw, E., & van Zanten, M. C. (2013). Dossier ‘Fijn stof ’ 4 Effecten. Geraadpleegd van https://www.rivm.nl/documenten/effecten
Norton, M. (2019, 17 oktober). EASAC’s Environmental Experts call for international action to restrict climate-damaging forest bioenergy schemes. Geraadpleegd op 4 november 2019, van https://easac.eu/press-releases/details/easac-s-environmental-experts-call-for-international-action-to-restrict-climate-damaging-forest-bioe/
USDA Foreign Agriculture Service. (2019). EU-28 Bio fuels Annual EU Biofuels Annual 2019 (NL1902). Geraadpleegd van https://apps.fas.usda.gov/newgainapi/api/report/downloadreportbyfilename?filename=Biofuels%20Annual_The%20Hague_EU-28_8-9-2019.pdf

------
Het plaatje is van Henk Klaren


© 2020 Sjoerd van Wijk meer Sjoerd van Wijk - meer "In de polder"
Beschouwingen > In de polder
Draagvlak in de polder Sjoerd van Wijk
1707BS Drees2De aanpak van klimaatverandering lijkt op het studiepatroon van menig student: uitstellen tot de paniek toeslaat. Ik zit aan mijn bureau, voor mij een boek internationaal recht. De datum voor het tentamen is ver weg. Elk gevoel van urgentie ontbreekt, en ik begeef mij naar de meest betrouwbare bron voor studieontwijkend vermaak: het internet.

Op de NOS zie ik een headline over klimaatspijbelaars. De calvinist uit Sliedrecht in mij vraagt zich af hoe het Bijbelse zondvloedepos zou zijn afgelopen als Noach tijdens het bouwen van zijn ark elke vrijdag had gestaakt. Ik loop naar mijn balkon en zie voorbij de kerken van Delft de skyline van Den Haag. Daar gebeurt het: daar protesteren de scholieren op het Malieveld. Ik haal diep adem en heb daar onmiddellijk spijt van. Alsof ieder individueel fijnstofdeeltje te proeven is. Niet lang daarvoor had ik op een luchtkwaliteitskaart van het RIVM mijn adres opgezocht. Het resultaat was dieprood.

In zijn column over de 'duurzaamheidskloof' maakt Rene Cuperus zich zorgen over het draagvlak voor de energietransitie in Nederland. Ik denk dat acceptatie voor de energietransitie gedreven wordt door grofweg 3 factoren: de ervaren urgentie van het probleem, het geloof in de effectiviteit van voorgestelde maatregelen, en de ervaren eerlijkheid van de verdeling van de lasten die de maatregelen met zich meebrengen.
Wat betreft urgentie: We hebben geen last van een 'klimaatprobleem', we ondervinden de klimaatgevolgen van een afval- en uitstootprobleem, een probleem dat veel verderstrekkende gevolgen heeft dan alleen de opwarming van de aarde. Volgens het RIVM overlijden er jaarlijks tussen de 6.700 en 12.000 mensen vroegtijdig aan de gevolgen van luchtvervuiling in Nederland. Om dit gegeven in perspectief te plaatsen: als dit aantal niet afneemt overlijden er ruim 700.000 mensen vroegtijdig aan de gevolgen van luchtvervuiling voordat ik de leeftijd van Willem Drees heb bereikt. Voor mij persoonlijk is schonere lucht als gevolg van verduurzaming een direct positief effect dat urgenter lijkt dan een abstract aanvoelende temperatuurstijging die beperkt moet worden tot 2 graden.

Dan de eerlijke verdeling van de lasten van de energietransitie. Cuperus maakt zich zorgen over het ontstaan van tweederangsburgers. De initiële investering van bijvoorbeeld een elektrische auto zal voor veel middeninkomens inderdaad onbetaalbaar zijn. Een hogere vliegbelasting maakt vliegtickets duurder. Om toch even een knuppel in het sociaaldemocratische hoenderhok te gooien: waarom is dat erg? Belangrijker lijken mij de kosten van basisbehoeften als voedsel en energie.
In mijn omgeving zijn het vooral de hogere inkomens die het biologische schap in de supermarkt weten te vinden. Zelf koop ik biologische eieren en chocolade. De eieren omdat het prijsverschil klein is, en de chocolade omdat ik die het lekkerst vind. Voor veel andere producten is het prijsverschil me simpelweg te groot. Een Btw-verlaging voor biologische producten zou kunnen helpen om deze producten aantrekkelijker te maken voor mensen met een kleinere portemonnee.

Als het gaat om energieprijzen: Volgens het Compendium voor de Leefomgeving  bestaat meer dan de helft van het energieverbruik van een gemiddeld huishouden uit aardgasgebruik voor ruimteverwarming. Het aantal eenpersoonshuishoudens groeit sterk. Op dit moment zijn er rond de 3 miljoen eenpersoonshuishoudens op 7,9 miljoen huishoudens in totaal, en dat aandeel zal alleen maar groeien. Volgens het CBS gebruiken alleenwonenden gemiddeld de meeste woningoppervlakte per persoon. We maken dus steeds minder efficiënt gebruik van de beschikbare woningvoorraad, en dat heeft ook gevolgen voor de totale energieconsumptie.

De gemeente Delft heeft het bijvoorbeeld praktisch onmogelijk gemaakt om met meer dan twee personen een huis te huren om verkamering tegen te gaan. Ik ken een verpleegkundige en een dierenartsassistente die een appartement in de vrije sector kunnen huren omdat ze een kamer kunnen onderhuren aan een derde persoon. Deze constructie is voor andere pas afgestudeerden in Delft niet langer mogelijk. Of er nu twee of drie personen in een huis wonen, het gasverbruik voor ruimteverwarming zal relatief weinig veranderen. De rekening per persoon verandert echter sterk. Indien de verhuurder de woning zou willen verduurzamen zouden de doorberekende kosten ook bij meerdere personen terechtkomen.

Als laatste het geloof in de effectiviteit van de voorgestelde maatregelen. Mijn scepsis ten opzichte van de energietransitie zou een stuk minder zijn als Nederland niet zo zwaar zou inzetten op biobrandstof. De EU heeft biobrandstof uit hout geclassificeerd als 'hernieuwbare energiebron'. Volgens de European Academies Science Advisory Council is het gebruik van hout als biobrandstof problematisch en vervuilend. Landen in de EU importeren dit jaar ruim 30 miljard kilo gekapt hout als biobrandstof uit de VS, terwijl het planten van bomen gezien wordt als een van de meest effectieve maatregelen tegen klimaatverandering. Het creëren van een papieren werkelijkheid geeft een verkeerd signaal naar burgers, burgers die een direct financieel belang hebben bij het twijfelen aan de urgentie van klimaatverandering.

In conclusie: geef de energietransitie urgentie door niet alleen op een temperatuurstijging in de toekomst te focussen. Probeer de prijzen van duurzame voedingsmiddelen en energie betaalbaar te houden voor de lagere inkomens. Stop met het verbranden van bomen. Als er één land is dat het verdelingsvraagstuk rondom de energietransitie kan oplossen is het Nederland. De PvdA heeft in het verleden bewezen dat er geen enkele maatregel bestaat die niet inkomensafhankelijk kan worden gemaakt. Andere partijen zullen tegengas geven. Uiteindelijk komt er een compromis. Het poldermodel gaat nog wel even mee, ook als die polder straks een subtropisch klimaat heeft.

Bronnen:
Centraal Bureau voor de Statistiek. (2018, 2 juni). Woonoppervlakte in Nederland. Geraadpleegd op 4 november 2019, van https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2018/22/woonoppervlakte-in-nederland
Compendium voor de Leefomgeving. (2019, 8 augustus). Energieverbruik door huishoudens, 1990-2018 | Compendium voor de Leefomgeving. Geraadpleegd op 4 november 2019, van https://www.clo.nl/indicatoren/nl0035-energieverbruik-door-de-huishoudens
Cuperus, R. (2018, 6 mei). Energietransitie die over Nederland wordt uitgestort zorgt voor duurzaamsheidskloof in onze samenleving. Geraadpleegd op 4 november 2019, van https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/energietransitie-die-over-nederland-wordt-uitgestort-zorgt-voor-duurzaamsheidskloof-in-onze-samenleving~b7507688/
Fox, A. (2019, 10 juli). Adding 1 billion hectares of forest could help check global warming. Geraadpleegd op 2 oktober 2019, van https://www.sciencemag.org/news/2019/07/adding-1-billion-hectares-forest-could-help-check-global-warming
Buijsman, E., Cassee, F. R., Fischer, P. H., Hoogerbrugge, R., Maas, R. J. M., van der Swaluw, E., & van Zanten, M. C. (2013). Dossier ‘Fijn stof ’ 4 Effecten. Geraadpleegd van https://www.rivm.nl/documenten/effecten
Norton, M. (2019, 17 oktober). EASAC’s Environmental Experts call for international action to restrict climate-damaging forest bioenergy schemes. Geraadpleegd op 4 november 2019, van https://easac.eu/press-releases/details/easac-s-environmental-experts-call-for-international-action-to-restrict-climate-damaging-forest-bioe/
USDA Foreign Agriculture Service. (2019). EU-28 Bio fuels Annual EU Biofuels Annual 2019 (NL1902). Geraadpleegd van https://apps.fas.usda.gov/newgainapi/api/report/downloadreportbyfilename?filename=Biofuels%20Annual_The%20Hague_EU-28_8-9-2019.pdf

------
Het plaatje is van Henk Klaren
© 2020 Sjoerd van Wijk
powered by CJ2