archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Nuttige idioten Arie de Jong

1502BS IdiotenLegendarisch is de veronderstelde uitspraak van Wladimir Lenin over ‘nuttige idioten’: westerlingen die dweepten met de nieuwe Sovjetmaatschappij na de Revolutie van 1917 en die later de benaming ‘fellow travellers’ zouden krijgen (die term werd voor het eerst gebruikt door Leon Trotski in1924). Helaas voor Lenin heeft hij die term nooit gebruikt, nergens in zijn geschriften kom je het tegen. Extra aardig zou de uitspraak zijn geweest, omdat Lenin op zijn beurt zelf als ‘nuttige idioot’ werd benut om de instabiliteit van het tsaristisch regime te voeden en daarmee de positie van Rusland verder te ondermijnen.

De Duitse regering werkte er graag aan mee om Lenin, die in ballingschap verkeerde, terug naar Rusland te helpen en het vuur van de revolutie te laten versterken. Het verzwakte de positie van Rusland en dat was voor Duitsland, dat op twee fronten oorlog voerde, plezierig. Helpen deed het Duitsland uiteindelijk niet, want door de interventie van de Verenigde Staten verloor Duitsland de oorlog toch.

Ook al is de term ‘nuttige idioten’ pas na de dood van Lenin bedacht door anticommunisten, die de term toeschreven aan Lenin, het is een geweldig mooie uitdrukking. Ik kwam er op, omdat ik zocht naar een goede typering van mensen als Geert Wilders en Thierry Baudet, die zich (met een zeker nuanceverschil) keren tegen de opvang van migranten, het tolereren van de Islam in de westerse samenleving en de ontwikkeling van de Europese Unie tot een zodanige economische eenheid dat het de concurrentie aan kan met China en de Verenigde Staten.

Dat zijn allemaal opvattingen die mensen van mij mogen hebben. Of de heren een verstandige oplossing aandragen voor breed onderkende vraagstukken, daar kun je over twisten. Zo zou je kunnen veronderstellen dat wie de migratiestromen wil blokkeren en de Islam wil weghouden uit de westerse samenleving, er goed aan doet de Europese Unie te versterken. De heren weten dat vermoedelijk ook wel, maar verlangen ook naar electorale steun en hopen die te krijgen door sentimenten die onder een deel van de bevolking leven te benutten.

Hoe dan ook, dat maakt hen nog niet tot nuttige idioten. Het punt is: zij zien kans om de maatschappelijke agenda te richten op bepaalde vraagstukken, zodat andere vraagstukken minder de aandacht krijgen. Die andere vraagstukken zijn ingrijpender dan de kwesties van migratie, Islam en Europese Unie. Zonder volledig te zijn, ik gebruik een wel heel grove kwast voor dit beeld, gaat het om de onstuitbare economische macht van een beperkt aantal zeer grote ondernemingen, geflankeerd door de serviele macht van grote financiële instellingen; het onvermogen van de staten om tijdig en effectief de energiehuishouding te hervormen, de belasting op het milieu te verminderen, de vernietiging van waardevolle natuur te stoppen en de belasting van het klimaat te keren; de bedreiging van de democratie en mensenrechten door dictatoriale en corrupte regimes. Drie clusters van echte vraagstukken, die ook nog eens met elkaar samenhangen.

Door de aandacht van de publieke opinie te verleggen naar de minder belangrijke en deels onoplosbare vraagstukken van migratie, Islam enzovoort, vervullen ze de rol van nuttige idioten voor degenen die er baat bij hebben dat de aandacht niet op hun agenda valt: de miljardairs met grote financiële belangen, de ‘captains of industry’ die hun superondernemingen in de lucht willen houden, de (semi-)dictatoriale leiders die goed voor zichzelf en hun vriendjes zorgen.

Mensen als Geert Wilders en Thierry Baudet spelen daarin hun ‘nuttige rol’, samen met vergelijkbare figuren in de ons omringende landen.

Lenin zou hier wel raad mee weten.


© 2017 Arie de Jong meer Arie de Jong - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Nuttige idioten Arie de Jong
1502BS IdiotenLegendarisch is de veronderstelde uitspraak van Wladimir Lenin over ‘nuttige idioten’: westerlingen die dweepten met de nieuwe Sovjetmaatschappij na de Revolutie van 1917 en die later de benaming ‘fellow travellers’ zouden krijgen (die term werd voor het eerst gebruikt door Leon Trotski in1924). Helaas voor Lenin heeft hij die term nooit gebruikt, nergens in zijn geschriften kom je het tegen. Extra aardig zou de uitspraak zijn geweest, omdat Lenin op zijn beurt zelf als ‘nuttige idioot’ werd benut om de instabiliteit van het tsaristisch regime te voeden en daarmee de positie van Rusland verder te ondermijnen.

De Duitse regering werkte er graag aan mee om Lenin, die in ballingschap verkeerde, terug naar Rusland te helpen en het vuur van de revolutie te laten versterken. Het verzwakte de positie van Rusland en dat was voor Duitsland, dat op twee fronten oorlog voerde, plezierig. Helpen deed het Duitsland uiteindelijk niet, want door de interventie van de Verenigde Staten verloor Duitsland de oorlog toch.

Ook al is de term ‘nuttige idioten’ pas na de dood van Lenin bedacht door anticommunisten, die de term toeschreven aan Lenin, het is een geweldig mooie uitdrukking. Ik kwam er op, omdat ik zocht naar een goede typering van mensen als Geert Wilders en Thierry Baudet, die zich (met een zeker nuanceverschil) keren tegen de opvang van migranten, het tolereren van de Islam in de westerse samenleving en de ontwikkeling van de Europese Unie tot een zodanige economische eenheid dat het de concurrentie aan kan met China en de Verenigde Staten.

Dat zijn allemaal opvattingen die mensen van mij mogen hebben. Of de heren een verstandige oplossing aandragen voor breed onderkende vraagstukken, daar kun je over twisten. Zo zou je kunnen veronderstellen dat wie de migratiestromen wil blokkeren en de Islam wil weghouden uit de westerse samenleving, er goed aan doet de Europese Unie te versterken. De heren weten dat vermoedelijk ook wel, maar verlangen ook naar electorale steun en hopen die te krijgen door sentimenten die onder een deel van de bevolking leven te benutten.

Hoe dan ook, dat maakt hen nog niet tot nuttige idioten. Het punt is: zij zien kans om de maatschappelijke agenda te richten op bepaalde vraagstukken, zodat andere vraagstukken minder de aandacht krijgen. Die andere vraagstukken zijn ingrijpender dan de kwesties van migratie, Islam en Europese Unie. Zonder volledig te zijn, ik gebruik een wel heel grove kwast voor dit beeld, gaat het om de onstuitbare economische macht van een beperkt aantal zeer grote ondernemingen, geflankeerd door de serviele macht van grote financiële instellingen; het onvermogen van de staten om tijdig en effectief de energiehuishouding te hervormen, de belasting op het milieu te verminderen, de vernietiging van waardevolle natuur te stoppen en de belasting van het klimaat te keren; de bedreiging van de democratie en mensenrechten door dictatoriale en corrupte regimes. Drie clusters van echte vraagstukken, die ook nog eens met elkaar samenhangen.

Door de aandacht van de publieke opinie te verleggen naar de minder belangrijke en deels onoplosbare vraagstukken van migratie, Islam enzovoort, vervullen ze de rol van nuttige idioten voor degenen die er baat bij hebben dat de aandacht niet op hun agenda valt: de miljardairs met grote financiële belangen, de ‘captains of industry’ die hun superondernemingen in de lucht willen houden, de (semi-)dictatoriale leiders die goed voor zichzelf en hun vriendjes zorgen.

Mensen als Geert Wilders en Thierry Baudet spelen daarin hun ‘nuttige rol’, samen met vergelijkbare figuren in de ons omringende landen.

Lenin zou hier wel raad mee weten.
© 2017 Arie de Jong
powered by CJ2