 |
Als de griep je te
pakken krijgt kan dat het beste gebeuren in de Kerstvakantie, want
dan is er tenminste ’s middags iets op de TV. Zo verschafte
BBC2 elke middag een blokje oude detectiveseries onder de titel Watching
the detectives, een programma dat normaal alleen op zaterdagmiddag
wordt uitgezonden. Miss Marple, Perry Mason, Colombo, Ironside, Sherlock
Holmes, allemaal oude bekenden die dagelijks te bewonderen waren.
De afleveringen van Miss Marple waren zo goed, dat ik me afvroeg of
ze wel gebaseerd waren op oorspronkelijke verhalen van Agatha Christie,
want zover ik me kan herinneren kon die niet echt goed schrijven.
Miss Marple kwam er eigenlijk nauwelijks in voor, dronk voornamelijk
thee, leverde hand- en spandiensten in de tuin, loerde door de heg
en mompelde veel en vaak quite, maar het eigenlijke speurwerk werd
ongehinderd van officiële zijde verricht, al had ze wel altijd
eerder door wie de dader was.
Tussen al die oude series bevond zich één vreemde eend
in de bijt: de speurneus Monk in de gelijknamige serie. Nooit eerder
had ik daar een aflevering van gezien en dat kan wel kloppen want
die serie bestaat pas sinds 2002. Die Monk is een ronduit weerzinwekkende
hoofdpersoon, een meervoudige dwangneuroot! Getraumatiseerd door de
moord op zijn vrouw, waarvan hij de dader nooit heeft kunnen vinden,
heeft hij een onvoorstelbare hoeveelheid psychische schade opgelopen,
die zich uit in hoogtevrees, smetvrees, pleinvrees, claustrofobie
en allerlei tics, zoals het dwangmatig aan moeten raken van alle gepasseerde
lantaarnpalen of ander straatmeubilair. Zijn sidekick is
dan ook een verpleegster, die fungeert als wandelend hygiënisch
doekje. Elke aflevering brengt hij een aantal bezoeken aan zijn zielknijper,
waar hij eerst de kussens op de bank herschikt, maar die hem natuurlijk
niet van zijn neuroses af kan helpen, want het is geen gedragstherapeut,
en bovendien zou hij dan zijn identiteit als malloot verliezen, waar
de serie het van moet hebben.
Zo’n dwangneuroot is natuurlijk arbeidsongeschikt en daarom
is hij door de politie van San Francisco aan de dijk gezet, maar zo
nu en dan wordt hij als adviseur gevraagd vanwege zijn extreem scherpzinnig
waarnemingsvermogen. Geen detail ontgaat hem en net als Sherlock Holmes
kan hij aan een pluisje zien dat de vermoedelijke dader uit een warm
land komt en schoenmaat 42 heeft. Eén blik op de plaats van
het misdrijf en het fysiek en het karakter van de moordenaar hebben
voor Monk geen geheimen meer. Die Monk is dus, ondanks het aandoenlijke
uiterlijk dat hij van de acteur Tony Shalhoub meekrijgt, een bron
van irritatie voor zijn omgeving en voor de kijker. Hij brengt zijn
gezelschapsdame regelmatig tot wanhoop, maar de toeschouwer wordt
ook niet goed van hem.
Gelukkig zijn de schrijvers er niet in geslaagd een consequente dwangneuroot
van hem te maken. In het heetst van de strijd wil hij nog wel eens
vergeten dat de sporten van een ladder die hij op moet eerst met een
papieren zakdoekje moeten worden afgeveegd of dat de plaats van het
misdrijf niet betreden kan worden zonder die eerst te ontsmetten,
en dus alle sporen uit te wissen. Kortom, een echte dwangneuroot kan
geen speurwerk verrichten en een echte speurder kan geen volbloed
dwangneuroot zijn of er ontstaat een komische serie. Waarom dan een
held met zo’n vervelende karakterdeformatie, iemand die altijd
zijn voet op een bepaalde tegel moet zetten en elk paar sokken in
een apart plastic zakje opbergt? Iedere detective in een TV-serie
schijnt een of andere gimmick te moeten hebben: ouderdom en slecht
zittende mantelpakjes, een halfdebiele helper, een devote secretaresse,
een cowboyhoed en een paard, een rolstoel, schijnbare stupiditeit
en een verfomfaaide regenjas, een Frans accent, een perverse voorkeur
voor opera’s, stiekem gedichten schrijven en noem ze verder
maar op. Soms vormt dat een essentiële bijdrage aan de ontwikkeling
van de plot, soms is het een overbodig gegeven dat aan het verhaal
eigenlijk niks toevoegt.
Het zal wel niet meevallen om een serie te bedenken met een originele
hoofdpersoon, maar een serie met een meervoudige dwangneuroot is bij
voorbaat tot mislukking gedoemd. Zijn ergerniswekkende gedrag leidt
zo af, dat de ontwikkeling van het verhaal je helemaal ontgaat. Wie
was er nu eigenlijk ook al weer vermoord en waarom is de opgesloten
verdachte toch niet de dader? Quite.
|
|
