Nu de documentaires op de publieke zenders zo overzichtelijk geprogrammeerd zijn, leek het mij de moeite waard een week lang zoveel mogelijk van deze docu's te bekijken en te vergelijken. Ik begon op Zondag 15 oktober met Het Uur van de Wolf (Nederland 2, 18.55 uur), dat een docu presenteerde over Josse de Pauw, een Belgische acteur, regisseur en nog het een en ander en ik viel meteen met mijn neus in de boter, want ik kon er maar niet achter komen waar deze docu feitelijk over ging. Toegegeven, Josse de Pauw was regelmatig in beeld en aan het woord, maar ik kon hem niet verstaan en het was mij volstrekt onduidelijk op wat voor vragen hij antwoord gaf. Verder moesten we het doen met beelden van repetities van het toneelstuk Volk, waar hij als regisseur mee bezig was. Waar dit stuk over ging was ook volledig onduidelijk, niet alleen voor mij, maar ook voor de betrokken acteurs. De documaker of maakster (ik geloof dat het een vrouw was) had maar wat gefilmd en associatief aan elkaar gemonteerd, zonder enig plan of idee van wat hij of zij wilde beweren. Tijdverspilling, zowel voor de kijker als voor de betrokkenen.

Dezelfde avond werd op Nederland 3 (20.30 uur) God Is My DJ uitgezonden, over de gebroeders Duncan en Mike Stutterheim en hun knechtjes, die een aardig belegde boterham verdienen met het organiseren van Dance feesten en de Sensations in de Arena (het stadion, weet u wel). Ook dit was een tamelijk associatieve docu, waarin Duncan in allerlei situaties was vastgelegd (zijn broer Mike bleek reeds overleden) zonder dat mij duidelijk werd wat de maker of maakster hiermee wilde aantonen. Geen van de opgevoerde personages deed iets interessants of had iets interessants te melden en het kabbelde maar een beetje voort. Tja, mensen die feesten organiseren dus. En so what? Het later op de avond op dezelfde zender uitgezonden Zembla met de docu ‘Levensgevaarlijke Pubers’ heb ik, inmiddels docu-moe, aan me voorbij laten gaan.

Maar maandagavond moest ik er weer aan geloven: op Nederland 2 was Tegenlicht geprogrammeerd met een docu over John le Carré, de schrijver van waarschijnlijk de beste spionageromans en andere prachtboeken. Ook een slechte documentaire over John le Carré zou de moeite waard zijn, omdat John le Carré de moeite waard is. In principe betrof het een rechttoe-rechtaan vraaggesprek. Maar dat was de regisseur kennelijk een beetje te min, zodat we de vragensteller en ondervraagde om de beurt in beeld kregen of in split-screen, veel split-screen, ook van de ondervraagde tegelijk en profile en en face. Dat is nergens voor nodig, maar tot daar aan toe. Hinderlijker waren de onderbrekingen met beelden die vaag iets te maken hadden met de reacties van de ondervraagde en die voorzien waren van een voice over van de vragensteller, die mijmerde over de antwoorden van zijn gespreksgenoot en over wat hij hem vervolgens zou moeten vragen. Hier spreekt weer het misverstand van menig 'maker' dat de kijker geïnteresseerd zou zijn in het 'maakproces', terwijl die alleen boodschap heeft aan het uiteindelijk product. Gelukkig zat dit merkwaardige vormconcept de inhoud niet in de weg, niet dankzij de maker, maar ondanks de maker, want John le Carré had veel behartenswaardigs te melden. Bijvoorbeeld: globaliseren is kolonialiseren. Dat bleek later deze week een waarheid als een koe.

Later op de avond (23.10 uur, Dokument) konden we genieten van ‘Vaarwel VMBO’, waarin meester Rosier, de mentor van klas 4C, gevolgd werd. Ook van deze docu was het doel me niet helemaal duidelijk. Als document over het VMBO was hij niet geslaagd, maar als casestudy over het doen en laten van een leraar was hij wel interessant. Maar deze leraar was zeker geen pars pro toto, eerder een uniek geval, zowel qua motivatie – een zij-instromer die 'er niet voor geleerd had' – als qua houding tegenover zijn leerlingen. En omdat hij zich zo frank en vrij door de camera liet volgen.

Dinsdagavond bleken er helemaal geen documentaires door de publieke zenders te worden uitgezonden. Dat was een goede gelegenheid om bij de concurrenten te kijken. Om 22.00 uur zond BBC2 Horizon uit, dit keer gewijd aan ‘The First Face Transplantation’. De documentaires van Horizon zijn gericht op het verschaffen van informatie, zodat je van vormexperimenten verschoond blijft. Je leert wat een face transplantation is, wanneer die toegepast kan (moet) worden, wat de risico's zijn, hoe de geleerden daar over denken, hoe mensen met ernstig aangetaste gezichten daar over denken en hoe het iemand vergaat op wie deze narigheid wordt toegepast. Als kijker mag je daarna zelf beslissen: is deze nieuwe technische mogelijkheid en zegen of een vloek. En hopen dat het je bespaard blijft dat je voor jezelf hierover een beslissing moet nemen. Aansluitend zond RTL 4 om 22.55 uur Dossier 2003 uit, een docu over extreme tweelingen. Dat was het andere uiterste. We krijgen een aantal tweelingen gepresenteerd, die alles doen om zoveel mogelijk op elkaar te (blijven) lijken, inclusief botoxen en plastische chirurgie, maar dat verhaal is snel verteld en dus kregen we al maar meer van hetzelfde te horen en te zien. Een overkill aan niet al te interessante informatie.

Woensdagavond was de Publieke Omroep weer aan de beurt met op Nederland 2 om 23.10 Profiel over Francine Oomen. Door omstandigheden heb ik dat niet aanschouwd, maar wel Import dat op dezelfde zender om 23.55 uur werd uitgezonden. Hierin maakten we kennis met de Amerikaanse bankier Mart Bakal, die in China het kapitalisme wilde realiseren. Het zou aardig geweest zijn om deze docu uit te zenden na het interview met John le Carré, want het was een prachtige demonstratie van zijn observaties. De bankier beschouwde zichzelf als de grote Verlosser en toonde en passant aan dat globaliseren inderdaad kolonialiseren is, want volgens de 'idealistische' bankier betekende globaliseren dat we allemaal naar dezelfde (Amerikaanse) films keken, dezelfde (Amerikaanse) merken goederen kochten en naar (het Amerikaanse) CNN keken om op de hoogte te blijven. Een goede docu, die de hoofdpersoon uitstekend typeerde, zo goed zelfs dat ik het niet lang aan kon zien. Met de boodschap: 'The American way of live is good for everybody' wil ik de nacht niet ingaan.

Donderdagavond hadden we op Nederland 2 om 20.55 uur Andere tijden, dat ik niet gezien heb vanwege AZ–Sporting Brava. Eindelijk weer eens een voetbalwedstrijd die de moeite waard was. Om 23.10 uur werd echter Holland Doc uitgezonden met een docu getiteld 'Ik Wil Nooit Beroemd Worden'. Dit was verreweg de beste documentaire van de hele week, over een cellist, die na een hartaanval op vrij jonge leeftijd (ik geloof dat hij 39 was) in coma raakt en als hij daar na vier weken weer uit komt een groot deel van zijn lichamelijke en geestelijke vermogens verloren heeft. We zien hemzelf, zoals hij was en zoals hij nu is, zijn familieleden en vrienden zoals ze met hem omgaan en zoals ze over de situatie denken. Alle dilemma's passeren de revue, alle twijfel over de beslissingen die genomen moeten worden over iemand die zelf geen beslissingen meer kan nemen of niet kenbaar kan maken wat hij zou willen, over wat zijn leven nog waard is, over wie hij nog is en hoe dat zich verhoudt tot wie hij was. We krijgen daar een goed inzicht in, omdat de betrokkenen dit goed kunnen verwoorden, bereid zijn om dit te doen, maar ook omdat ze ruim de gelegenheid krijgen om dit te doen. Een zeer actueel onderwerp, dat helder wordt gedemonstreerd door de keuze van de personen waarmee het gedemonstreerd wordt. Zo kan het dus ook. En daar is een documentaire naar mijn idee ook voor bedoeld.