archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Under the Volcano Katharina Kouwenhoven

0307VG Literatuur
Op mijn 35e verjaardag kreeg ik van een collega en vriend Under the Volcano van Malcolm Lowry (1909-1957) cadeau. Met een waarschuwing. Dat boek moest je niet lezen vóór je dertigste, want anders zou je in een zware depressie geraken en misschien geneigd zijn het bijltje erbij neer te gooien. Ik had er nu de leeftijd voor maar moest me wel voorbereiden op heavy stuff. Hij kreeg gelijk, want hoewel ik toen al vrijwel alleen Engelstalige literatuur las gaf dat boek mij veel problemen. Er stonden zoveel woorden in die ik niet kende dat ik het nauwelijks kon volgen. Toch heb ik het helemaal gelezen en het maakte een onuitwisbare indruk op mij. Under the Volcano verhaalt over de werdegang van de gewezen Engelse consul Geoffrey Firmin, volgens het klassieke principe van eenheid van tijd, plaats en handeling. Alles speelt zich af op één dag, Allerzielen ofwel de dag der doden, in en om het Mexicaanse dorp Quauhnahuac, dat uitzicht biedt op twee vulkanen en ‘posseses eighteen churches and fifty-seven cantinas’. Die cantinas spelen een belangrijke rol in het boek. En het is de laatste dag in het leven van de ex-consul.

Geoffrey Firmin is een drinker, je zou kunnen zeggen een alcoholist, maar het drinken van Firmin ontstijgt het banale alcoholisme - dat is tenslotte niet meer dan een onbeheerste drang – en krijgt mythische proporties. Het heeft betekenis, hoewel alleen hij weet welke. Toen ik het boek voor het eerst las was ik nog niet vaak geconfronteerd met alcohol en alcoholisten. Ik verdacht mijn vader ervan dat hij feitelijk een alcoholist was geweest en ik kende natuurlijk mensen die veel dronken, maar van de impact van het probleem had ik eigenlijk weinig benul. Ik beschouwde het verhaal over Geoffrey Firmin daarom vooral als een romantische beschrijving van wat drankgebruik vermag, inclusief het noodlottige einde. En het boek is mij bijgebleven als het verhaal van deze ex-consul.

De aanleiding om dit boek te herlezen – iets wat ik overigens wel meer doe bij boeken die ik naar mijn gevoel op te jonge leeftijd gelezen heb – was het overlijden van mijn vriend, die ook zijn hele leven een alcoholprobleem had. En het feit dat ik nu zoveel meer Engelstalige boeken had gelezen en nu misschien minder moeite zou hebben met dit boek. Waar ik op hoopte was meer inzicht, want tenslotte was de schrijver zelf een zware drinker en dat is aan de ene kant wonderlijk, want onder invloed van alcohol is iemand tot niet veel in staat, maar aan de andere kant is het onmogelijk zo’n boek als dit te schrijven zonder eigen ervaring.

Toen ik het boek herlas bleek dat het maar ten dele ging over de ex-consul en zijn drankprobleem. Wat er op die ene dag gebeurt betreft niet alleen de ex-consul, maar ook zijn die dag teruggekeerde ex-vrouw en zijn half-broer, die bij hem in huis woont. Het eerste hoofdstuk bestaat zelfs uit achtergrond informatie, gegeven door een oud-studiegenoot van de ex-consul, die op dat moment ook in dat Mexicaanse dorp woont. De hoofdstukken die aan de ex-consul gewijd zijn zijn zelfs in de minderheid. Niet het feit dat hij moet drinken, zelfs moet drinken om weer enigszins nuchter te worden en steeds op zoek is naar drank is het thema van het boek, maar de gevolgen daarvan. De gevolgen voor zijn ex-vrouw, die na een jaar scheiding weer bij hem terugkeert omdat zij ‘onvoorwaardelijk’ van hem houdt, de gevolgen voor zijn half-broer en de gevolgen voor hemzelf, die allemaal neerkomen op het onvermogen om elkaar deelgenoot te maken van wat ze dan ook maar bezielt, bezighoudt, angst inboezemt, voortdrijft. Niets dan onuitgesproken misverstanden bindt hen om gezamenlijk op pad te gaan, op weg naar het einde van de ex-consul, een einde dat hij zelf zoekt.

Niet alleen over het thema van het boek bestond in mijn herinnering een andere indruk dan bij herlezing. Ook over de scènes waarin een en ander zich afspeelde. Ik dacht dat de ex-consul, zijn ex-vrouw en zijn half-broer op hun tocht op Allerzielen voortdurend optochten tegenkwamen met mensen met dodenmaskers op of skeletten dragend als banieren. Niets is minder waar. Er is sprake van een kermis en een dodenmasker hier en daar, maar zeker niet van een hem voortdurend omringende menigte in vermomming. Mijn gebrekkige kennis van de katholieke wereld in het algemeen en van Mexico in het bijzonder zal mij hier parten gespeeld hebben. Maar het grootste verschil tussen mijn eerste lezing en de tweede betrof toch vooral de afloop. Dat de ex-consul het leven liet was mij duidelijk, maar hoe het zover gekomen was bleek mij pas bij tweede lezing.

Under the Volcano is een literair hoogstandje. Dat is mij bij herlezing meer duidelijk geworden dan de eerste keer. Een beter boek over het menselijk onvermogen heb ik zelden gelezen. En over alcoholisme heb ik iets geleerd, dat ik eigenlijk al wist, namelijk dat geen twee alcoholisten hetzelfde zijn. We kiezen allemaal een metafoor om ons leven inhoud te geven, maar meestal een saaie en afgetrapte. De alcoholist kiest er een, die het weliswaar niet makkelijk maakt om dagelijks met hem om te gaan, maar die wel alles in zich heeft om boven het banale uit te stijgen.

En voor sommige boeken ben je zelfs als je 35 bent nog te jong, niet vanwege de vernietigende indruk die ze mogelijk achterlaten, maar om ze überhaupt te kunnen lezen en te kunnen vatten waar ze eigenlijk overgaan.
 
***********************************************************************
Literatuur en kunst onder één dak bij Buddenbrooks aan het Noordeinde in Den Haag.
Ga voor informatie naar www.buddenbrooks.nl . U kunt zich inschrijven voor een nieuwsbrief.
In de galerie exposeert Theo Besemer tot en met 19 maart 2006.
 


© 2006 Katharina Kouwenhoven meer Katharina Kouwenhoven - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Under the Volcano Katharina Kouwenhoven
0307VG Literatuur
Op mijn 35e verjaardag kreeg ik van een collega en vriend Under the Volcano van Malcolm Lowry (1909-1957) cadeau. Met een waarschuwing. Dat boek moest je niet lezen vóór je dertigste, want anders zou je in een zware depressie geraken en misschien geneigd zijn het bijltje erbij neer te gooien. Ik had er nu de leeftijd voor maar moest me wel voorbereiden op heavy stuff. Hij kreeg gelijk, want hoewel ik toen al vrijwel alleen Engelstalige literatuur las gaf dat boek mij veel problemen. Er stonden zoveel woorden in die ik niet kende dat ik het nauwelijks kon volgen. Toch heb ik het helemaal gelezen en het maakte een onuitwisbare indruk op mij. Under the Volcano verhaalt over de werdegang van de gewezen Engelse consul Geoffrey Firmin, volgens het klassieke principe van eenheid van tijd, plaats en handeling. Alles speelt zich af op één dag, Allerzielen ofwel de dag der doden, in en om het Mexicaanse dorp Quauhnahuac, dat uitzicht biedt op twee vulkanen en ‘posseses eighteen churches and fifty-seven cantinas’. Die cantinas spelen een belangrijke rol in het boek. En het is de laatste dag in het leven van de ex-consul.

Geoffrey Firmin is een drinker, je zou kunnen zeggen een alcoholist, maar het drinken van Firmin ontstijgt het banale alcoholisme - dat is tenslotte niet meer dan een onbeheerste drang – en krijgt mythische proporties. Het heeft betekenis, hoewel alleen hij weet welke. Toen ik het boek voor het eerst las was ik nog niet vaak geconfronteerd met alcohol en alcoholisten. Ik verdacht mijn vader ervan dat hij feitelijk een alcoholist was geweest en ik kende natuurlijk mensen die veel dronken, maar van de impact van het probleem had ik eigenlijk weinig benul. Ik beschouwde het verhaal over Geoffrey Firmin daarom vooral als een romantische beschrijving van wat drankgebruik vermag, inclusief het noodlottige einde. En het boek is mij bijgebleven als het verhaal van deze ex-consul.

De aanleiding om dit boek te herlezen – iets wat ik overigens wel meer doe bij boeken die ik naar mijn gevoel op te jonge leeftijd gelezen heb – was het overlijden van mijn vriend, die ook zijn hele leven een alcoholprobleem had. En het feit dat ik nu zoveel meer Engelstalige boeken had gelezen en nu misschien minder moeite zou hebben met dit boek. Waar ik op hoopte was meer inzicht, want tenslotte was de schrijver zelf een zware drinker en dat is aan de ene kant wonderlijk, want onder invloed van alcohol is iemand tot niet veel in staat, maar aan de andere kant is het onmogelijk zo’n boek als dit te schrijven zonder eigen ervaring.

Toen ik het boek herlas bleek dat het maar ten dele ging over de ex-consul en zijn drankprobleem. Wat er op die ene dag gebeurt betreft niet alleen de ex-consul, maar ook zijn die dag teruggekeerde ex-vrouw en zijn half-broer, die bij hem in huis woont. Het eerste hoofdstuk bestaat zelfs uit achtergrond informatie, gegeven door een oud-studiegenoot van de ex-consul, die op dat moment ook in dat Mexicaanse dorp woont. De hoofdstukken die aan de ex-consul gewijd zijn zijn zelfs in de minderheid. Niet het feit dat hij moet drinken, zelfs moet drinken om weer enigszins nuchter te worden en steeds op zoek is naar drank is het thema van het boek, maar de gevolgen daarvan. De gevolgen voor zijn ex-vrouw, die na een jaar scheiding weer bij hem terugkeert omdat zij ‘onvoorwaardelijk’ van hem houdt, de gevolgen voor zijn half-broer en de gevolgen voor hemzelf, die allemaal neerkomen op het onvermogen om elkaar deelgenoot te maken van wat ze dan ook maar bezielt, bezighoudt, angst inboezemt, voortdrijft. Niets dan onuitgesproken misverstanden bindt hen om gezamenlijk op pad te gaan, op weg naar het einde van de ex-consul, een einde dat hij zelf zoekt.

Niet alleen over het thema van het boek bestond in mijn herinnering een andere indruk dan bij herlezing. Ook over de scènes waarin een en ander zich afspeelde. Ik dacht dat de ex-consul, zijn ex-vrouw en zijn half-broer op hun tocht op Allerzielen voortdurend optochten tegenkwamen met mensen met dodenmaskers op of skeletten dragend als banieren. Niets is minder waar. Er is sprake van een kermis en een dodenmasker hier en daar, maar zeker niet van een hem voortdurend omringende menigte in vermomming. Mijn gebrekkige kennis van de katholieke wereld in het algemeen en van Mexico in het bijzonder zal mij hier parten gespeeld hebben. Maar het grootste verschil tussen mijn eerste lezing en de tweede betrof toch vooral de afloop. Dat de ex-consul het leven liet was mij duidelijk, maar hoe het zover gekomen was bleek mij pas bij tweede lezing.

Under the Volcano is een literair hoogstandje. Dat is mij bij herlezing meer duidelijk geworden dan de eerste keer. Een beter boek over het menselijk onvermogen heb ik zelden gelezen. En over alcoholisme heb ik iets geleerd, dat ik eigenlijk al wist, namelijk dat geen twee alcoholisten hetzelfde zijn. We kiezen allemaal een metafoor om ons leven inhoud te geven, maar meestal een saaie en afgetrapte. De alcoholist kiest er een, die het weliswaar niet makkelijk maakt om dagelijks met hem om te gaan, maar die wel alles in zich heeft om boven het banale uit te stijgen.

En voor sommige boeken ben je zelfs als je 35 bent nog te jong, niet vanwege de vernietigende indruk die ze mogelijk achterlaten, maar om ze überhaupt te kunnen lezen en te kunnen vatten waar ze eigenlijk overgaan.
 
***********************************************************************
Literatuur en kunst onder één dak bij Buddenbrooks aan het Noordeinde in Den Haag.
Ga voor informatie naar www.buddenbrooks.nl . U kunt zich inschrijven voor een nieuwsbrief.
In de galerie exposeert Theo Besemer tot en met 19 maart 2006.
 
© 2006 Katharina Kouwenhoven
powered by CJ2