Ik wil ook wel eens een rustige laatste week van het jaar. Daarom doe ik het dit keer anders. Ik ben ze voor. Wie? De journalisten en redacteuren die me tussen kerst en oud-en-nieuw sufbellen om te vragen wat ik de beste vijf boeken van het bijna voorbije jaar vind. Hieronder mijn lijstje voor 2010. Dus nu is er geen enkel excuus meer om me straks lastig te vallen!

Op nummer één: Vrijheid van Jonathan Franzen. Roman over de leden (plus hun aanhang) van het Amerikaanse gezin Berglund. Even voorstellen: vader Walter (progressief denker, milieuactivist), moeder Patty (ex-basketbalster die net niet de top haalde), zoon Joey (geboren zakenman met rechtse ideeën) en dochter Jessica (voor iedereen ongrijpbaar). Een oude affaire van Patty met Walters vriend Richard (bij tijd en wijle succesvol rockzanger en -componist) is de motor van het verhaal. Franzen mixt knap het persoonlijke wel en wee van de hoofdfiguren met belangrijke ontwikkelingen op politiek, economisch en cultureel gebied in de VS in de periode 1960 tot nu. Vrijheid vind ik veel beter dan het nogal warrige De correcties, de roman waarmee Franzen negen jaar geleden zoveel succes had.

Nummer twee: De onvolmaakten van Tom Rachman. Elf verhalen over de opkomst en ondergang van een Engelstalige internationale krant, waarvan redactie en uitgever in Rome zetelen. Elk verhaal draait om iemand die nauw betrokken is bij de dagelijkse worsteling om een informatief, leesbaar en foutloos product te maken: de correspondent, de necroloog, de eindredacteur, de economisch verslaggever, enzovoort. Van de heroïek die de journalistiek nog vaak wordt toegeschreven blijft weinig over. Je hoeft niet – zoals ik – lange tijd in die sector gewerkt te hebben om dat te kunnen waarderen.

Als derde: Een kleine geschiedenis van de grote oorlog van Koen Koch. Het nooit veranderende beeld van La Grande Guerre is dat van soldaten die zinloze aanvallen op elkaar uitvoeren en daarbij in enorme aantallen roemloos het leven laten. Koch weet de Eerste Wereldoorlog overtuigend neer te zetten als een strijd die eigenlijk door geen van beide partijen gewonnen kan worden. Waarom niet? Omdat over en weer de defensieve kracht de offensieve overtreft. Bijna een eeuw later word je als lezer nog fysiek misselijk van de manier waarop de opperbevelhebbers (op ruime afstand van het front gezeteld) hun manschappen keer op keer een voorspelbare dood injagen. Ook de politici – die toch over de macht beschikken een eind aan deze ellende te maken – laten het volledig afweten. Koch mengt op aangename wijze ‘grote lijnen’ en ‘persoonlijk leed’. Na Een kleine geschiedenis heb ik ook zijn twee eerdere boeken over WO I gelezen: De slag van de Somme 1916 en De Derde Slag bij Ieper 1917. Geschiedschrijving zoals geschiedschrijving volgens mij moet zijn.

Op de vierde plaats: Trager dan de snelheid van Herman Brusselmans. Als onversneden liefhebber moet ik helaas toegeven: Brusselmans’ recente werk viel wat tegen. Maar dat heeft hij weer helemaal goedgemaakt met dit derde deel in de cyclus over ex-bibliothecaris en ex-boekhandelaar Louis Tinner. Die leeft nu op de kosten van zijn jonge, in haar werk succesvolle vrouw Zoë. Ze hebben inmiddels een zoon – bijna onvermijdelijk van het wijsneuzige type. Louis heeft zich als taak gesteld om zijn echtgenote zeven keer te bedriegen – niet meer en niet minder. Het uitvoeren van dat voornemen levert weer ruim 200 pagina’s uitermate fraai geouwehoer op. Zijn er schrijvers die je spontaan aan het lachen krijgen? Brusselmans lukt het.

En dan als vijfde: Het bedrijf van Hans Vervoort. Dit derde en laatste deel uit de cyclus over zijn werk bij de Weekbladpers bestrijkt de periode 1994-2000. Het zijn de jaren waarin hij niet langer directeur-uitgever is, maar zijn demotie belet hem niet een verbeten strijd te voeren over de volgens hem foute koers die de uitgeverij gaat volgen. Zijn belangrijkste tegenstander daarbij is zijn opvolger als uitgever: een vrouw die in elke tekst – gesproken of geschreven – veelvuldig op marketingcursussen erin gepompte woorden als ‘profitcenter’, ‘strategisch’, ‘aansturen’ en ‘focussen’ gebruikt. Net als Vervoort ben ik daarvoor allergisch, en ik heb gesmuld van de tegenzetten die hij doet.

 

*************************************