archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Een Zeekat in de Zak Willem Minderhout

0517VG Waterdrop
In mijn platenkast bevindt zich een zogenaamd ’tribute album’ voor Captain Beefheart. Op die LP staan covers van Beefheart-nummers door andere bands. Het is een heel aardige plaat, waar onder andere XTC en Sonic Youth aan hebben meegewerkt. Harry Irene staat er ook op, maar dat doet er niet toe. Wat er toe doet is de titel van de plaat: ‘Fast ’n bulbous’.

Die titel slaat op een tekst van Beefheart op ‘Trout Mask Replica’ die zich gelukkig makkelijk laat vertalen. ‘Een zeekat die deeg eet in een plastic zak is snel en bolvormig. Weet je wel.’
(A squid - pijlinktvis, sepia, zeekat *- eating dough in a polyethylene bag is fast ‘n bulbous. Got me?) In een uitgebreidere versie, met Frank Zappa als regisseur hoorbaar op de achtergrond, komt dit terug in een dialoog tussen Beefheart en zijn basklarinettist The Mascara Snake. ‘Bolvormig, maar ook taps toelopend’. (Bulbous also tapered).

Het lijkt onzin. Maar wel ‘catchy’ onzin. Net zoiets als Luceberts ‘eenvouds verlichte waters’, of Zappa’s, waarschijnlijk uit een lokaal Blokkerkrantje geknipte, ‘heavy duty zircon encrusted tweezers’ (robuust uitgevoerd pincet met glittersteentjes). Maar is dat zo?

Bij herlezing van Charlotte Mutsaers’ ‘Paardejam’ moest ik ineens aan die zeekat in de zak denken. In het verhaal ‘Zo steels als een zwaluw’ springt Mutsaers van Oliver Sacks' ‘The man who mistook his wife for a hat’ over naar dat meesterwerkje van de Franse literatuur ‘Le Petit Prince’ van Antoine de Saint Exupéry. De verteller van ‘de kleine prins’ had namelijk als kind een tekening gemaakt van een slang, geen mascaraslang maar een boa constrictor, die een olifant had opgegeten. Omdat de verzwolgen olifant niet zichtbaar was dacht iedereen die zijn tekening zag dat hij een hoed had getekend. Daarop maakte hij een doorsnede van de slang waarop de olifant wel zichtbaar was, maar dat leverde hem ook alleen maar afkeurend commentaar van de volwassenenwereld op. Dat was de reden dat hij voor de schone kunsten verloren ging. Een tekening van de kleine Mutsaers van een steek met pootjes, die Napoleon moest voorstellen trof het zelfde lot. Gelukkig heeft dat haar ontwikkeling tot beeldend kunstenaar niet verhinderd.

Beefhearts tekst heeft als voordeel boven de tekeningen van De Saint Exupéry en Mutsaers dat er beweging in zit. Je ziet een plastic zak – snel, bolvormig en taps toelopend – door het water0517VG Mutsaers zeekat schieten. Het mysterie wordt echter opgelost: er zit een deegetende zeekat in die zak.

Je kunt het ook nog dieper bekijken. Sommige op het eerste gezicht keurige herenhoeden zijn in werkelijkheid verscheurende monsters; onder een indrukwekkende steek kan een ventje schuilgaan waaraan een steekje los zit; een in willekeurige richtingen door het water schietende plastic zak kan voortgedreven worden door een smullende inktvis. Kortom: onder een kunstmatige laag beschaving beweegt het beest. Geen ‘eenvouds verlichte waters’, maar ‘meervouds verduisterde waters’. Dat moet Mutsaers aanspreken, want als één ding in haar werk een constante factor is, is het de erkenning van ‘het beest in de mens’. Bij Mutsaers spelen de impulsen van de maag en de geslachtsdelen een even grote rol als de zogenaamd ‘hogere gedachten’. Ze stelt dat de mens volstrekt nevengeschikt is aan het dier. Zelfs aan zo’n stom element als de kreeft **. ‘Anima’ en Bestia’ zijn bij haar in perfecte balans.
 
Stom verbaasd trof ik in haar boek ‘Bont’ een tekening van een zeekat aan. Er onder staat ‘balance of power’. Ik snap nu waarom. Zelfs al is er geen plastic zak te bekennen.

* Van de inktvissen heet de Zeekat in het potjeslatijn Sepia, de Pijlinktvis heet Loligo. Het Engelse Squid wordt gebruikt voor inktvissen in het algemeen en pijlinktvissen in het bijzonder.
 
** Ik begrijp niet dat Mutsaers uit die nevenschikking van mens en dier de consequentie van het vegetarisme trekt. Nobel, maar volgens mij juist 'al te menselijk'. Geen beest dat vlees kán verteren zal er vanaf zien om het dan ook maar te doen. De kans is groot dat kreeftenbevrijdster Do, die in 'Koetsier Herfst' een zeemansgraf vindt, eindigt als een kreeftentractatie.


Bronnen: Captain Beefheart and the Magic Band, Trout Mask Replica’, 1969.
Charlotte Mutsaers, ‘Zo steels als een zwaluw’, De Markiezin, Meulenhoff Amsterdam, 1996.
Charlotte Mutsaers, Bont, uit de zoo van Charlotte Mutsaers, Meulenhoff Amsterdam, 2002.
 
************************
Nieuwsgierig naar de uitgaven
van uitgeverij De Sneeuwstorm?
Verwen uzelf en vraag gratis
Het laatste Vlugschrift aan via:


© 2008 Willem Minderhout meer Willem Minderhout - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Een Zeekat in de Zak Willem Minderhout
0517VG Waterdrop
In mijn platenkast bevindt zich een zogenaamd ’tribute album’ voor Captain Beefheart. Op die LP staan covers van Beefheart-nummers door andere bands. Het is een heel aardige plaat, waar onder andere XTC en Sonic Youth aan hebben meegewerkt. Harry Irene staat er ook op, maar dat doet er niet toe. Wat er toe doet is de titel van de plaat: ‘Fast ’n bulbous’.

Die titel slaat op een tekst van Beefheart op ‘Trout Mask Replica’ die zich gelukkig makkelijk laat vertalen. ‘Een zeekat die deeg eet in een plastic zak is snel en bolvormig. Weet je wel.’
(A squid - pijlinktvis, sepia, zeekat *- eating dough in a polyethylene bag is fast ‘n bulbous. Got me?) In een uitgebreidere versie, met Frank Zappa als regisseur hoorbaar op de achtergrond, komt dit terug in een dialoog tussen Beefheart en zijn basklarinettist The Mascara Snake. ‘Bolvormig, maar ook taps toelopend’. (Bulbous also tapered).

Het lijkt onzin. Maar wel ‘catchy’ onzin. Net zoiets als Luceberts ‘eenvouds verlichte waters’, of Zappa’s, waarschijnlijk uit een lokaal Blokkerkrantje geknipte, ‘heavy duty zircon encrusted tweezers’ (robuust uitgevoerd pincet met glittersteentjes). Maar is dat zo?

Bij herlezing van Charlotte Mutsaers’ ‘Paardejam’ moest ik ineens aan die zeekat in de zak denken. In het verhaal ‘Zo steels als een zwaluw’ springt Mutsaers van Oliver Sacks' ‘The man who mistook his wife for a hat’ over naar dat meesterwerkje van de Franse literatuur ‘Le Petit Prince’ van Antoine de Saint Exupéry. De verteller van ‘de kleine prins’ had namelijk als kind een tekening gemaakt van een slang, geen mascaraslang maar een boa constrictor, die een olifant had opgegeten. Omdat de verzwolgen olifant niet zichtbaar was dacht iedereen die zijn tekening zag dat hij een hoed had getekend. Daarop maakte hij een doorsnede van de slang waarop de olifant wel zichtbaar was, maar dat leverde hem ook alleen maar afkeurend commentaar van de volwassenenwereld op. Dat was de reden dat hij voor de schone kunsten verloren ging. Een tekening van de kleine Mutsaers van een steek met pootjes, die Napoleon moest voorstellen trof het zelfde lot. Gelukkig heeft dat haar ontwikkeling tot beeldend kunstenaar niet verhinderd.

Beefhearts tekst heeft als voordeel boven de tekeningen van De Saint Exupéry en Mutsaers dat er beweging in zit. Je ziet een plastic zak – snel, bolvormig en taps toelopend – door het water0517VG Mutsaers zeekat schieten. Het mysterie wordt echter opgelost: er zit een deegetende zeekat in die zak.

Je kunt het ook nog dieper bekijken. Sommige op het eerste gezicht keurige herenhoeden zijn in werkelijkheid verscheurende monsters; onder een indrukwekkende steek kan een ventje schuilgaan waaraan een steekje los zit; een in willekeurige richtingen door het water schietende plastic zak kan voortgedreven worden door een smullende inktvis. Kortom: onder een kunstmatige laag beschaving beweegt het beest. Geen ‘eenvouds verlichte waters’, maar ‘meervouds verduisterde waters’. Dat moet Mutsaers aanspreken, want als één ding in haar werk een constante factor is, is het de erkenning van ‘het beest in de mens’. Bij Mutsaers spelen de impulsen van de maag en de geslachtsdelen een even grote rol als de zogenaamd ‘hogere gedachten’. Ze stelt dat de mens volstrekt nevengeschikt is aan het dier. Zelfs aan zo’n stom element als de kreeft **. ‘Anima’ en Bestia’ zijn bij haar in perfecte balans.
 
Stom verbaasd trof ik in haar boek ‘Bont’ een tekening van een zeekat aan. Er onder staat ‘balance of power’. Ik snap nu waarom. Zelfs al is er geen plastic zak te bekennen.

* Van de inktvissen heet de Zeekat in het potjeslatijn Sepia, de Pijlinktvis heet Loligo. Het Engelse Squid wordt gebruikt voor inktvissen in het algemeen en pijlinktvissen in het bijzonder.
 
** Ik begrijp niet dat Mutsaers uit die nevenschikking van mens en dier de consequentie van het vegetarisme trekt. Nobel, maar volgens mij juist 'al te menselijk'. Geen beest dat vlees kán verteren zal er vanaf zien om het dan ook maar te doen. De kans is groot dat kreeftenbevrijdster Do, die in 'Koetsier Herfst' een zeemansgraf vindt, eindigt als een kreeftentractatie.


Bronnen: Captain Beefheart and the Magic Band, Trout Mask Replica’, 1969.
Charlotte Mutsaers, ‘Zo steels als een zwaluw’, De Markiezin, Meulenhoff Amsterdam, 1996.
Charlotte Mutsaers, Bont, uit de zoo van Charlotte Mutsaers, Meulenhoff Amsterdam, 2002.
 
************************
Nieuwsgierig naar de uitgaven
van uitgeverij De Sneeuwstorm?
Verwen uzelf en vraag gratis
Het laatste Vlugschrift aan via:
© 2008 Willem Minderhout
powered by CJ2