archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > Naar de film delen printen terug
'In the fog': Oorlog in Belarus Hans Knegtmans

1105VG Fog1De film My Joy toonde ongehoorde staaltjes van amorele wreedheid en zinloos geweld. Schitterende film, zolang je er maar op vertrouwde dat de Oekraïense regisseur Sergei Loznitsa niet op vrijblijvend weekendamusement uit was. De kijker die deze naam vergeten zou zijn en zonder voorkennis de film In the fog bekijkt, komt gegarandeerd niet op het idee dat het hier een en dezelfde filmmaker betreft.

Om een Amerikaanse filmcriticus te parafraseren. ‘Wie probeert zich voor te stellen hoe een Russische film eruit ziet zonder er ooit een gezien te hebben, komt waarschijnlijk uit bij iets dat erg op In the fog lijkt. Mannen met gebeeldhouwde koppen die zwijgend door een bos lopen, aardappels in varkensvet eten met een ui erbij en zich neerleggen bij wat het lot heeft voorbeschikt. 'Nee, dat levert niet de beelden op die ons in My Joy verbijsterden.

In een imposante openingstake zien we hoe op een dorpsplein drie gevangenen onder bewaking op weg zijn naar de galgen waaraan ze opgeknoopt zullen worden vanwege het saboteren van de spoorweg. Uit de luidsprekers schalt een stem die de verzamelde bewoners belerend toespreekt. Dit gebeurt als je de orde en veiligheid van je land op het spel zet door de geboden van de overheid te dwarsbomen, en de partizanen te steunen bij hun misdadige praktijken. (Die overheid is het Duitse naziregime dat in de periode 1941-1944 het westelijk deel  van Wit-Rusland bezet hield.) De executie zelf komt niet in beeld, hetzelfde geldt voor bijna al het geweld in de film.

Daarna komen de twee ‘mannen met gebeeldhouwde koppen’ in beeld, tijdens hun zwijgzame boswandeling. Een van hen glijdt van een geïmproviseerd bruggetje in een sloot en haalt wat vroeger een zeikerd heette. We zien hoe hij alle tijd neemt om de volgelopen laars uit te doen, de lappen waarin zijn voet  is gewikkeld uit te wringen en de laars weer aan te trekken. Zo’n film is het dus.
Een van hen klopt aan bij een armetierig arbeidershuisje waar een vader met zijn zoontje zit te spelen. De vader (Sushenya) begrijpt zonder nadere uitleg1105VG Fog2 dat hij mee moet komen om geëxecuteerd te worden. Hij kent de bezoeker – Burov geheten – van vroeger, en weet ook dat het geweer over diens schouder niet voor niets is. Als ze buiten zijn vraagt Sushenya of het de bedoeling is dat hij een schop meeneemt. Ja, doe dat maar.
De kijker heeft inmiddels wel een idee van de toedracht. Sushenya, werkzaam bij het spoor, is waarschijnlijk betrokken geweest bij de spoorwegsabotage, maar heeft op de een of andere manier zijn straf ontlopen. Mogelijk onder één hoedje gespeeld met de Nazi’s. Burov en zijn metgezel Voitek  zijn ongetwijfeld partizanen die hem komen straffen voor zijn verraad.

Door een bizarre speling van het lot gaat de geplande executie niet door en wordt daarentegen de beul Burov levensgevaarlijk verwond. Opmerkelijk genoeg maakt Sushenya geen gebruik van de gelegenheid een veilig heenkomen te zoeken. Integendeel, hij neemt zelfs Burov op zijn rug tijdens hun moeizame reis. Pas later als we in drie uitvoerige flashbacks de achtergronden van de personages hebben leren kennen, wordt de betekenis van zijn ‘onlogische’ gedrag duidelijk. De Nazicommandant heeft hem opzettelijk vrijgelaten, juist omdat hij had geweigerd zijn landgenoten te verraden. Geheel volgens plan is nu het hele dorp overtuigd van zijn collaboratie, zelfs zijn echtgenote. Hij is alleen nominaal nog in leven. Dus waar zou hij anders heen moeten?

Het ingetogen drama ontvouwt zich in meer dan twee uur. De eerder aangehaalde criticus merkt dan ook snedig op dat dit geen film is waarvan Amerikanen als (actiefilmer) Michael Bay de rechten voor een Engelstalige remake zullen willen kopen. Hij bedoelt dit natuurlijk als een levensgroot compliment voor In the fog en als sneer naar de Hollywood-opvattingen over oorlogsfilms. Sergei  Loznitsa is een uitzonderlijk getalenteerde filmer en  de Roemeen Oleg Mutu draagt zijn steentje bij met voorbeeldig camerawerk. De jury die in Cannes de regisseur  nomineerde voor de Gouden Palm en  beloonde met de FIPRESCI-prijs had er goed het oog in.
© 2013 Hans Knegtmans meer Hans Knegtmans - meer "Naar de film" -
Vermaak en Genot > Naar de film
'In the fog': Oorlog in Belarus Hans Knegtmans
1105VG Fog1De film My Joy toonde ongehoorde staaltjes van amorele wreedheid en zinloos geweld. Schitterende film, zolang je er maar op vertrouwde dat de Oekraïense regisseur Sergei Loznitsa niet op vrijblijvend weekendamusement uit was. De kijker die deze naam vergeten zou zijn en zonder voorkennis de film In the fog bekijkt, komt gegarandeerd niet op het idee dat het hier een en dezelfde filmmaker betreft.

Om een Amerikaanse filmcriticus te parafraseren. ‘Wie probeert zich voor te stellen hoe een Russische film eruit ziet zonder er ooit een gezien te hebben, komt waarschijnlijk uit bij iets dat erg op In the fog lijkt. Mannen met gebeeldhouwde koppen die zwijgend door een bos lopen, aardappels in varkensvet eten met een ui erbij en zich neerleggen bij wat het lot heeft voorbeschikt. 'Nee, dat levert niet de beelden op die ons in My Joy verbijsterden.

In een imposante openingstake zien we hoe op een dorpsplein drie gevangenen onder bewaking op weg zijn naar de galgen waaraan ze opgeknoopt zullen worden vanwege het saboteren van de spoorweg. Uit de luidsprekers schalt een stem die de verzamelde bewoners belerend toespreekt. Dit gebeurt als je de orde en veiligheid van je land op het spel zet door de geboden van de overheid te dwarsbomen, en de partizanen te steunen bij hun misdadige praktijken. (Die overheid is het Duitse naziregime dat in de periode 1941-1944 het westelijk deel  van Wit-Rusland bezet hield.) De executie zelf komt niet in beeld, hetzelfde geldt voor bijna al het geweld in de film.

Daarna komen de twee ‘mannen met gebeeldhouwde koppen’ in beeld, tijdens hun zwijgzame boswandeling. Een van hen glijdt van een geïmproviseerd bruggetje in een sloot en haalt wat vroeger een zeikerd heette. We zien hoe hij alle tijd neemt om de volgelopen laars uit te doen, de lappen waarin zijn voet  is gewikkeld uit te wringen en de laars weer aan te trekken. Zo’n film is het dus.
Een van hen klopt aan bij een armetierig arbeidershuisje waar een vader met zijn zoontje zit te spelen. De vader (Sushenya) begrijpt zonder nadere uitleg1105VG Fog2 dat hij mee moet komen om geëxecuteerd te worden. Hij kent de bezoeker – Burov geheten – van vroeger, en weet ook dat het geweer over diens schouder niet voor niets is. Als ze buiten zijn vraagt Sushenya of het de bedoeling is dat hij een schop meeneemt. Ja, doe dat maar.
De kijker heeft inmiddels wel een idee van de toedracht. Sushenya, werkzaam bij het spoor, is waarschijnlijk betrokken geweest bij de spoorwegsabotage, maar heeft op de een of andere manier zijn straf ontlopen. Mogelijk onder één hoedje gespeeld met de Nazi’s. Burov en zijn metgezel Voitek  zijn ongetwijfeld partizanen die hem komen straffen voor zijn verraad.

Door een bizarre speling van het lot gaat de geplande executie niet door en wordt daarentegen de beul Burov levensgevaarlijk verwond. Opmerkelijk genoeg maakt Sushenya geen gebruik van de gelegenheid een veilig heenkomen te zoeken. Integendeel, hij neemt zelfs Burov op zijn rug tijdens hun moeizame reis. Pas later als we in drie uitvoerige flashbacks de achtergronden van de personages hebben leren kennen, wordt de betekenis van zijn ‘onlogische’ gedrag duidelijk. De Nazicommandant heeft hem opzettelijk vrijgelaten, juist omdat hij had geweigerd zijn landgenoten te verraden. Geheel volgens plan is nu het hele dorp overtuigd van zijn collaboratie, zelfs zijn echtgenote. Hij is alleen nominaal nog in leven. Dus waar zou hij anders heen moeten?

Het ingetogen drama ontvouwt zich in meer dan twee uur. De eerder aangehaalde criticus merkt dan ook snedig op dat dit geen film is waarvan Amerikanen als (actiefilmer) Michael Bay de rechten voor een Engelstalige remake zullen willen kopen. Hij bedoelt dit natuurlijk als een levensgroot compliment voor In the fog en als sneer naar de Hollywood-opvattingen over oorlogsfilms. Sergei  Loznitsa is een uitzonderlijk getalenteerde filmer en  de Roemeen Oleg Mutu draagt zijn steentje bij met voorbeeldig camerawerk. De jury die in Cannes de regisseur  nomineerde voor de Gouden Palm en  beloonde met de FIPRESCI-prijs had er goed het oog in.
© 2013 Hans Knegtmans
powered by CJ2