archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Bij de dood van Mario Vargas Llosa Arie de Jong

2216VG LlosaOp 13 april 2025 overleed Mario Vargas Llosa, mijn lievelingsschrijver, op 89-jarige leeftijd.
Dat was even slikken, dat iemand van wie je al een halve eeuw geboeid, soms gefascineerd, de boeken leest, wegvalt. Dan word je zelf oud.

Het eerste boek dat ik van hem las was 'Tante Julia en meneer de schrijver'. Dat kwam uit in 1977 en ik was verkocht. De opbouw van die roman is opmerkelijk. Vargas Llosa beschrijft hoe hij als twintigjarige verliefd wordt op zijn tante, die iets ouder is, en hij zal met haar trouwen. Tegelijk wisselt hij de episoden over die liefde af met telkens een spannend maar onafgemaakt verhaaltje, dat de basis vormde voor een hoorspel dat hij schreef voor een radiozender in Lima, Peru. In het verdienmodel van zo’n zender zat het uitzenden van een spannend vervolgverhaal. Omdat dit veel luisteraars trok, kon je elke aflevering omlijsten met reclame. Vargas Llosa laat je die sensatie te meer beleven, omdat hij de afloop van elk verhaal in het midden laat, want dan stapt hij weer over naar een episode uit zijn verliefdheid. Aan het einde van het boek heb je dan te maken met een heel stel onafgemaakte verhaaltjes, maar in het slotverhaal worden die bij elkaar gebracht in een ongekende en chaotische afloop.
Dat boek was een openbaring. De taal was geweldig, de opbouw van de roman verfrissend, bladzijde na bladzijde verslond je, zo spannend was het geschreven.

De vis in het water

Ik las de eerder geschreven romans en kocht elke keer een volgend boek als er weer een uitkwam.
Waar ik niet snel over uitgepraat raak, een van de allerbeste boeken die ik ooit las, was 'De vis in het water'. Daarin beschrijft Vargas Llosa zijn deelname aan de presidentsverkiezingen van Peru in 1990. Niet alleen word je meegesleept in de politieke cultuur van Peru, maar de rijkdom van dit boek schuilt ook in het relativeringsvermogen van Vargas Llosa die immers deze verkiezingen verliest van een Japanse immigrant die later zo corrupt als maar kan blijkt te zijn (bij het schrijven van het boek weet hij dat nog niet) en in het verweven van alles met zijn persoonlijke herinneringen. Daarbij komt hij ook terug op zijn hartstochtelijke liefde voor zijn tante en hoe zijn vader hem daarvan af probeerde te brengen door een geladen pistool op hem te richten en te eisen dat het huwelijk niet door zou gaan.
Een briljant boek.

Vargas Llosa won de Nobelprijs voor literatuur in 2010. Grofweg elke tien jaar valt die in Latijns Amerika, of in Midden-Amerika. Pablo Neruda uit Chili was het in 1971. Gabriel Garcia Marquez uit Colombia was al in 1982 aan de beurt, maar die had de briljante bestseller Honderd jaar eenzaamheid al enige jaren daarvoor gepubliceerd. Octavio Paz uit Mexico volgde in 1990 en ‘tussendoor’ werd de poëzie in 1992 beloond van Derek Walcott, uit Saint Lucia. In 2001 was V.S. Naipaul aan de beurt, uit Trinidad en Tobago. Sinds Vargas Llosa is het niet meer gelukt iemand uit die contreien te eren.

In de jaren zeventig was het zo in de mode dat intellectuelen uit Zuid-Amerika communist waren dat de sociaalliberaal Vargas Llosa in sommige kringen werd verguisd. Kijk je naar zijn romans, dan bleek hij uiteindelijk de meest maatschappijkritische schrijver van het hele stel en bovendien bereid om de politiek in te gaan. Overigens kreeg hij van Spanje het staatsburgerschap aangeboden toen hij in Peru niet meer welkom was. En aan het einde van zijn leven betoonde hij tot mijn spijt soms steun aan radicaal-rechtse idioten, zoals de Braziliaan Bolsonaro.

Ik ga zijn boeken niet allemaal nalopen, ze zijn bijna allemaal goed tot uitstekend. Zijn laatste boek, dat verleden jaar uitkwam, vond ik niet zijn beste. Het zij hem vergeven.
Wel een waarschuwing voor wie hem nooit heeft gelezen: zijn boeken zijn gelaagd, je moet voortdurend opletten in welke verhaallijn je terecht bent gekomen. Ik herinner me een boek waar er wel zes door elkaar liepen. Dus niet lezen in een te duffe bui en wees er op voorbereid dat je soms de emoties van Vargas Llosa moet kunnen navolgen: weerzin, humor, consideratie.
© 2025 Arie de Jong meer Arie de Jong - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Bij de dood van Mario Vargas Llosa Arie de Jong
2216VG LlosaOp 13 april 2025 overleed Mario Vargas Llosa, mijn lievelingsschrijver, op 89-jarige leeftijd.
Dat was even slikken, dat iemand van wie je al een halve eeuw geboeid, soms gefascineerd, de boeken leest, wegvalt. Dan word je zelf oud.

Het eerste boek dat ik van hem las was 'Tante Julia en meneer de schrijver'. Dat kwam uit in 1977 en ik was verkocht. De opbouw van die roman is opmerkelijk. Vargas Llosa beschrijft hoe hij als twintigjarige verliefd wordt op zijn tante, die iets ouder is, en hij zal met haar trouwen. Tegelijk wisselt hij de episoden over die liefde af met telkens een spannend maar onafgemaakt verhaaltje, dat de basis vormde voor een hoorspel dat hij schreef voor een radiozender in Lima, Peru. In het verdienmodel van zo’n zender zat het uitzenden van een spannend vervolgverhaal. Omdat dit veel luisteraars trok, kon je elke aflevering omlijsten met reclame. Vargas Llosa laat je die sensatie te meer beleven, omdat hij de afloop van elk verhaal in het midden laat, want dan stapt hij weer over naar een episode uit zijn verliefdheid. Aan het einde van het boek heb je dan te maken met een heel stel onafgemaakte verhaaltjes, maar in het slotverhaal worden die bij elkaar gebracht in een ongekende en chaotische afloop.
Dat boek was een openbaring. De taal was geweldig, de opbouw van de roman verfrissend, bladzijde na bladzijde verslond je, zo spannend was het geschreven.

De vis in het water

Ik las de eerder geschreven romans en kocht elke keer een volgend boek als er weer een uitkwam.
Waar ik niet snel over uitgepraat raak, een van de allerbeste boeken die ik ooit las, was 'De vis in het water'. Daarin beschrijft Vargas Llosa zijn deelname aan de presidentsverkiezingen van Peru in 1990. Niet alleen word je meegesleept in de politieke cultuur van Peru, maar de rijkdom van dit boek schuilt ook in het relativeringsvermogen van Vargas Llosa die immers deze verkiezingen verliest van een Japanse immigrant die later zo corrupt als maar kan blijkt te zijn (bij het schrijven van het boek weet hij dat nog niet) en in het verweven van alles met zijn persoonlijke herinneringen. Daarbij komt hij ook terug op zijn hartstochtelijke liefde voor zijn tante en hoe zijn vader hem daarvan af probeerde te brengen door een geladen pistool op hem te richten en te eisen dat het huwelijk niet door zou gaan.
Een briljant boek.

Vargas Llosa won de Nobelprijs voor literatuur in 2010. Grofweg elke tien jaar valt die in Latijns Amerika, of in Midden-Amerika. Pablo Neruda uit Chili was het in 1971. Gabriel Garcia Marquez uit Colombia was al in 1982 aan de beurt, maar die had de briljante bestseller Honderd jaar eenzaamheid al enige jaren daarvoor gepubliceerd. Octavio Paz uit Mexico volgde in 1990 en ‘tussendoor’ werd de poëzie in 1992 beloond van Derek Walcott, uit Saint Lucia. In 2001 was V.S. Naipaul aan de beurt, uit Trinidad en Tobago. Sinds Vargas Llosa is het niet meer gelukt iemand uit die contreien te eren.

In de jaren zeventig was het zo in de mode dat intellectuelen uit Zuid-Amerika communist waren dat de sociaalliberaal Vargas Llosa in sommige kringen werd verguisd. Kijk je naar zijn romans, dan bleek hij uiteindelijk de meest maatschappijkritische schrijver van het hele stel en bovendien bereid om de politiek in te gaan. Overigens kreeg hij van Spanje het staatsburgerschap aangeboden toen hij in Peru niet meer welkom was. En aan het einde van zijn leven betoonde hij tot mijn spijt soms steun aan radicaal-rechtse idioten, zoals de Braziliaan Bolsonaro.

Ik ga zijn boeken niet allemaal nalopen, ze zijn bijna allemaal goed tot uitstekend. Zijn laatste boek, dat verleden jaar uitkwam, vond ik niet zijn beste. Het zij hem vergeven.
Wel een waarschuwing voor wie hem nooit heeft gelezen: zijn boeken zijn gelaagd, je moet voortdurend opletten in welke verhaallijn je terecht bent gekomen. Ik herinner me een boek waar er wel zes door elkaar liepen. Dus niet lezen in een te duffe bui en wees er op voorbereid dat je soms de emoties van Vargas Llosa moet kunnen navolgen: weerzin, humor, consideratie.
© 2025 Arie de Jong
powered by CJ2