De Braamstruik (Rubus) heeft tegenwoordig een slechte naam. En een eigen werkwoord: verbramen. De natuur verbraamd. Door stikstof. Zo was ik in natuurgebied ‘t Twiske op pad met een prettige natuurgids. Zij vertelde hoe het gebied snel verandert. Ze bracht ons naar een veld waar vroeger vlierbomen en meidoorns hadden gestaan. Er stond nog één kale vlier, midden in een zee van bramen. Wanhopig strekte hij zijn naakte takken richting de hemel. Ook in de hoogste tak zat al een braamliaan. Met haar doornen had ze zich in de vlier opgeklauwd tot een hoogte van wel vier meter. Ik rouwde, samen met de gids, om de verloren vlieren en de andere gezonken schatten. Maar tegelijkertijd was het ook een machtig beeld. Ik probeerde me de verovering van de braam voor te stellen, als in een versneld afgespeelde film. De hoekige kabels, soms tweeëneenhalve centimeter dik, werpen zich zoekend in het rond. Boog na boog verankeren ze zich in de grond, elke keer een zuster-braam voortbrengend, die vervolgens haar eigen bogen uitslaat. Tentakels verankeren zich, met doorborende doorns, in bast en schors, in tak en blad.  Zwiepend met zoekende weerhaken, scherper dan de klauwen van een kat, klimt ze slingerend naar de top. In een razend tempo golft ze over alles heen. Scary stuff. Maar ik voelde ook bewondering.

Ik plukte vroeger braam voor mijn flappentakken. Een soort wandelen takken. Die aten het liefste eucalyptus, want ze kwamen uit Australië, maar ik gaf ze braamblad. Dat lusten ze ook. En bramen hebben het hele jaar blad. Wel zo fijn voor de flappentakken, maar ook voor mij. Ze geven kleur aan de winter. Groen en zilverig, maar ook paars en hier en daar felrood. Ook de stelen kunnen rood zijn, afgezet met glimmende stekels. Duidelijker kunnen ze het niet maken. Zelfs de blaadjes hebben haakjes! Tijdens mijn braambladjacht, raakte ik vertrouwd met de braam in al zijn gedaantes. Ze heeft altijd de messen gescherpt, maar ze heeft ook milde momenten. Nu, eind februari, staan hun bejaarde bladeren op het punt zich te laten vallen. De zilverkleurige viltknoppen van het jonge blad, zijn al zichtbaar in de bladoksels. De oude bladeren kunnen nu bijna loslaten, maar nog niet. Uitgedroogd en gehavend door roest en knaagsporen, knisperen ze rafelig in de gure wind. De nieuwe knoppen beschermen, is hun laatste daad.

Vanuit mijn raam kijk ik uit over een meterslange bramen zee. Aan de rand daarvan, een groot honden uitlaat- veld. In die bramen, woont en nestelt van alles, waaronder een flinke populatie konijnen. Het konijn wordt een zeldzaamheid, maar hier floreren ze dankzij de braam. Dagelijks worden ze opgejaagd door een grote hoeveelheid honden. Het lijkt een spel, en de konijnen winnen. Schuilend in hun stekel-kathedraal, lachen ze de honden uit. Veel vogels profiteren er ook van. Geen betere bescherming tegen rondsluipende katten. Het houdt ook fijn de mensen tegen. Het zou me niets verbazen, als ik het aan de bramen te danken heb, dat ik de afgelopen zomers kon genieten van een nachtegaal. En dan al die insecten, die de braam bedient. Rupsen en sprinkhanen smullen van de blaadjes. Zoemers proeven van haar bloemen. De holle stengels voorzien in ideale kraamkamers. En dan de bramen zelf. Topvoedsel, ook voor de mens. En die van de Dijkviltbraam zijn een stuk lekkerder dan die van de supermarkt.

De braam staat bij mij dus niet op de zwarte lijst. Ik heb haar zelfs uitgenodigd in mijn tuin. Ze maakt mijn heg tot een katten-proof vogelparadijs en houdt inbrekers op afstand. In de lente pluk ik de jonge blaadjes voor in de sla. In de zomer ruik ik de bloesem en luister naar het gezoem van bijen. In de nazomer pluk haar zoete vruchten, mijmerend over die keer dat ik bramenjam maakte. Totdat ik me voor de zoveelste keer verwond aan de f*@# stekels. In de herfst verwonder ik me over dat ene felrode blad. In de winter geniet ik van het knisperende groen en kijk uit naar de viltige knoppen. En ik blijf goed opletten en snoeien. Want als ik haar de ruimte geef, dan rest uiteindelijk enkel nog braam.

---------

Tekening en foto komen van de auteur.

Meer informatie: marciamt72@gmail.com