Als je midden in Amsterdam woont, krijg je een vertekend beeld van de eetgewoontes in Nederland. Ik zie de restaurants pas tegen achten volstromen, ik zie vrijgezelle dertigers bij Albert Heijn om zeven uur ’s avonds besluiteloos langs de kant en klare stoomtagliatelli met zalm lopen terwijl bij de Cambodjaanse traiteur de studenten in de rij staan voor een portie mihoen met pittig rundvlees.

Maar wat blijkt uit een recent onderzoekje: Nederlanders eten tussen half zes en zes.

(Ik had het kunnen weten, want toen ik nog Mona-toetje was - nou ja, de vrouw speelde van de man die... - werd er een proeffilmpje gemaakt met als dertig seconden durend verhaaltje dat er een kwestie ontstond toen op zondag opa, papa en de kinderen het toetje niet aan tafel wilden eten maar voor de televisie, bij Studio Sport. Mocht dat van mama? De huisvrouwen van het testpanel, dat werd gevraagd of ze de commercial grappig en herkenbaar vonden, begrepen niets van het filmpje. Tegen de tijd dat Studio Sport begon, was er geen sprake meer van eten. Dan zaten ze thuis allang aan de koffie!

Het reclamefilmpje is er dus nooit gekomen.

Verder bleek uit het onderzoekje - uitgevoerd door Unilever naar het verschil in eetgewoontes in het land, met het doel de nieuwe Knorr-ideeën regionaal te kunnen afstemmen - dat Nederlanders zelden een voorgerecht eten en bijna altijd een toetje. De gehaktbal en kip zijn verreweg favoriet en er worden bijna dagelijks aardappels gegeten. Heel af en toe rijst, pasta of patat. Patates frites worden dus niet tot de aardappels gerekend, met aardappels wordt kennelijk gekookte aardappels bedoeld. En hoe zit het dan met puree of gebakken aardappels? Dat wordt niet helemaal duidelijk.

De verschillen per provincie zijn niet erg groot, wel viel me op dat in Drenthe het toetje het belangrijkst wordt gevonden, wat misschien verklaart dat de Drent gemiddeld de dikste Nederlander is.

Ja, ik ben ook dol op aardappels, maar dan wel af en toe anders (nee, geen Aardappel Anders alsjeblieft!). Een van mijn favorieten is: Gratin Dauphinois, de echte klassieke, niet dat zompige blokje wat je in ouderwetse restaurants nog wel eens op je bord krijgt omdat het vijftien jaar geleden in de mode was.

Het recept lijkt bewerkelijk, en je moet inderdaad een beetje geduld hebben, maar er kan weinig misgaan en het resultaat is verrukkelijk.

Voor vier personen:

500 à 600 gram stevige aardappels, bijvoorbeeld Malta’s.

Een kwart liter slagroom.

Kopje melk.

Peper uit de molen, twee theelepels zout, teen knoflook uit de knijper, nootmuskaat (als je ervan houdt).

Ruim roomboter.

Schil de aardappels, spoel ze af en snijd ze in heel dunne plakjes, ik herhaal: heel dunne plakjes. Dit kan met een machine maar daar heb ik geen verstand van, ik vind het niet erg om even rustig te gaan zitten snijden, het kan ook met het mesje dat in een kaasrasp zit.

De aardappelschijfjes afdrogen met een theedoek en de helft in een royaal beboterde vuurvaste schaal leggen. De peper en zout, wat stukjes boter, knoflook, nootmuskaat en een deel van de melk en room toevoegen, de rest van de aardappels erbovenop leggen. Daarover de rest van de room en melk gieten, wat boter erop en anderhalf uur in een niet te warme oven - 150ºC; ovenstand 1 à 2 - gaar laten worden.

Als de bovenkant al bruin is, terwijl de anderhalf uur nog niet om zijn, een stukje folie over de gratin leggen. Zijn de aardappels gaar maar is het geheel niet goudbruin, even de bovenwarmte opvoeren of kort onder de grill zetten.

Een perfecte begeleiding bij een sappige, rosé gebraden lamsbout en wat elegante sla. Op een zondag, met een goed glas oude Bordeaux erbij.

Zelf heb ik een heel snelle onorthodoxe versie bedacht voor als er geen room in huis is en je weinig tijd hebt, maar wel trek in iets lekkers:

Per persoon twee aardappels schillen en in plakjes snijden (ze mogen ietsje dikker zijn nu), in een steelpan met dikke bodem leggen met peper, weinig zout, knoflook, nootmuskaat, een flinke lepel boter en zoveel melk dat ze net onderstaan. Aan de kook brengen (voorzichtig, melk kookt snel over) en op een zacht vuurtje gaar laten worden. Af en toe omscheppen tegen aanbakken. Kooktijd ongeveer 25 minuten. Je hebt nu geen korstje natuurlijk, maar wel een smeuïg geheel wat op gratin lijkt en als het een beetje “mislukt” is, op een romige aardappelpuree. Lekker met een entrecôte of rundervink en pak-soi. Op maandag, met een glaasje Shiraz uit Zuid-Afrika.