Bij mijn laatste bezoek duurde het slechts 30 minuten voor ik bekwaam verlost werd van mijn portefeuille door een paar armoedige shirtverkopers. Ik dacht ze een ruimere mogelijkheid van bestaan te verschaffen door de aanschaf van enkele shirts die ik absoluut niet nodig had. Ach, je wilt de medemens graag enthousiast houden. Nou, dat is me volledig gelukt.

Nooit zal ik het groepje lachende jongeren vergeten dat gespannen zat te wachten tot ik hun proeve van zelfredzaamheid zou ontdekken. Dat moment kwam al gauw: op weg naar de geldautomaat aan de overzijde van de straat. Na een verwoede zoektocht in mijn tas, speurde ik de laatste 50 meters af of ik mogelijk de portefeuille onderweg had laten vallen. Het moment dat ik mijn oog op het groepje shirtverkopers liet vallen, en mij voorzichtig in hun richting bewoog, werd als startsein voor een wedloop opgevat. Hoewel ik juist aanzienlijk lichter was geworden, ging ik de wedloop niet aan maar beging mijn 2^e fout, namelijk door de politieman die op 20 meter van plaats delict post gevat had in te schakelen. Deze poging om het recht te doen zegevieren kwam me op enkele uren tijdverlies te staan: eerst al een kwartier op straat met 25 toeschouwers eromheen en daarna nog eens uitgebreid bij enkele functionarissen op het bureau, die ook wel eens met een Hollander wilden praten.

Zonder passen en cash is het bijzonder lastig om in Tanzania rond te komen. Hoewel niet alleen in Tanzania, denk ik. Maar ook MET pasjes en cash valt het niet mee, is me de afgelopen week weer eens gebleken. Hoewel alle geldautomaten pretenderen mastercards te accepteren, heb ik er geen kunnen vinden. Noch RABO noch ING schijnen bekend te zijn, of vertrouwd te worden. Dat laatste herken ik overigens, maar het dwingt je als reiziger om het geld om te wisselen bij de hotelbalie, en die weten daar wel raad mee. Zeker als je met euro’s aan komt zetten. De minachting voor Europa spiegelt zich onverbiddelijk af in de wisselkoers. Gelet op de koersverhouding euro / dollar wordt er in principe uitgekeerd volgens 1800 / 2025 TSH per euro/dollar. Dat ik vervolgens nog genept werd door de receptie, die me op basis van 1700 wisselgeld uitkeerde, is een fout die ik mezelf moet aanrekenen. Immers, bij elke geldtransactie in Tanzania MOET je zelf alles al vooraf uitgerekend hebben, dan wel achteraf narekenen.

Gelukkig wint mijn voorliefde voor het spelen met getallen het ruim van mijn aangeboren naïviteit. Zo wordt op de nota voor het diner twee flesjes bier berekend, terwijl je je er zelf maar één kunt herinneren. Bestel je een lunch op je kamer, dan blijken de bedragen op de menukaart opeens sterk verouderd. Na correctie van de bon blijkt bij het uitchecken dat niets met de correctie gedaan is. Wil je met creditcards betalen, prima, maar dan komt er natuurlijk 5% bij. Wil je je hotelnota met Tanzaniaanse Shillings betalen, dat kan, maar dan eerst wel even die shillings zien te krijgen tegen ongunstige koersen. Per creditcard dan maar. Daarvoor wordt de nota eerst omgerekend naar dollars volgens de wisselkoersen van het hotel.

Tanzanianen zijn ondernemend. Iedereen is bezig om op geheel eigen wijze geld te verdienen en liefst zoveel mogelijk. Men heeft haast. Vergelijkbaar met Indonesië en Brazilië worden bij transacties bepaald geen kinderachtige marges berekend. Subtiele marges als 5-10%, zoals we in Europa (met uitzondering van de banken en verzekeraars) gewend zijn, zijn in Tanzania ook onbekend. Zelfs banken vragen voor een lening van een maand 240% rente op jaarbasis, en bij 6 maanden een rente van 100% op jaarbasis. Met gevolg is dat men geen leningen kan afsluiten en er jaren over doet om een huis te bouwen dat alles inclusief slechts 7500 euro dan wel $ 10.000 moet kosten.

Het commerciële gevoel van de Tanzaniaan laat zich goed beschrijven aan de hand van een specerijenexcursie die ik mocht meemaken. Bij de boeking in Dar es Salaam werd keurig $40 afgerekend, de ‘all-inclusive’ som.

Ik kreeg een exclusieve excursie aangeboden. Hoewel als groot voorrecht gebracht, bleek later dat dit genoegen vooral te danken was aan het feit dat de organisator niet meer boekingen had. De excursie hield het bezoek in aan een park van ca 2,5 ha, waar alle soorten planten groeiden die de ons zo bekende kruiden voortbrengen. Mijn rondleider werd bijgestaan door een assistent. Gedrieën kwamen we al wandelend de kruiden tegen die mij ook vanuit Indonesië heel bekend voorkwamen, maar waarvan ik de bloei- en groeiwijze niet altijd wist. Zo is daar de machtige ‘Jackfruit’, die vruchten van wel 25 kg per stuk produceert, en waarvan je er wel 50 of meer rondom de stam ziet hangen. Zo kom je de vanilleplant tegen als een klimplant. Zo zie je daar de rode, witte en zwarte pepers parasiterend groeien in kleine trosjes op een boom. De bloemetjes die omgetoverd worden in kruidnagelen en die stuk voor stuk uit een hoge boom geplukt moeten worden. En niet te vergeten: de kaneelboom, waarvan de wortels de basis vormen voor menthol.

Halverwege werd ik verrast door een demonstratie kokosnoot-uit-de-boom-halen.

Assistent-kokosnootboomklimmer Gumba beklom met lenige tred beklom als een aap de stam, enkel met behulp van een touw om zijn voeten. De tocht naar boven was lang. De hoogtevrees werd weggezongen met een paar inheemse hymnen. Boven aangekomen wist Gumba inderdaad een paar kokosnoten van de groei te verlossen, en kon ik me de heerlijke kleurloze drank laten smaken. Gumba liet op hoogte nog wat levensgevaarlijke staaltjes zien om zijn fooi wat aan te sterken, en ik kwam tot de stille conclusie dat alle aandacht nu wel erg op mij gericht was, en met name op de waar-is-mijn-portefeuille-blik in mijn ogen. Kortom, de demo moest beloond worden.

We liepen 100 m verder en toen bleek reeds het moment aangebroken te zijn dat we afscheid gingen nemen van de assistent van de rondleider, wiens taak er kennelijk op zat. Een soort publiekswissel. Had ik me twee dagen eerder nog erg verbaasd over het vertrek van een contactpersoon zonder enige groet, dat was hier uitdrukkelijk niet de bedoeling. Neen, want was het niet zo dat de assistent toch af en toe een paar vruchten en blaadjes tot mors gedrukt had ter adstructie van de explicatie van de rondleider? En was dat dan niet iets om bijzonder dankbaar voor te zijn? Wel, betalen dus. Ook in Afrika weten ze dat gespreide betaling makkelijker is dan alles in een keer te vangen.

Een minuut na het afscheid van onze waardevolle assistent was de excursie afgelopen, maar werd ik nog even terzijde genomen door de rondleider. Hij wilde nog even mijn aandacht vragen voor een ouderproject, waarbij door arme bejaarden van kruiden allerlei nuttige producten gemaakt werden en te koop aangeboden. Okay, weer een aantal zeepjes erbij.

Maar dan had ik nog geen rekening gehouden met de fruitsnijder, die ook voor zijn leven afhankelijk leek te zijn van de omzet bij excursiegangers. Ik had weliswaar zeer genoten van de vruchten maar niet minder mijn beide begeleiders. Ik besloot dezelfde fooi te geven als mijn begeleiders zouden doen. De pijnlijke blik in de ogen van de fruitsnijder kon me niet lang bezighouden want er kwam nog een afsluitend onderdeel van de excursie, zijnde het bezoek aan de kruidenkraam waar alle gedemonstreerde kruiden, en de rest, lagen te wachten om voor spotprijzen van eigenaar te wisselen. Het was, zoals mijn touroperator, Alik, mij in vertrouwen meedeelde: absoluut de enige plek in Tanzania waar ik zo goedkoop kruiden kon kopen. Dat soort van uitspraken doet natuurlijk wonderen bij een Nederlander.

De kraambediener was enigszins geshockeerd dat er maar een enkele toerist voor zijn omzet moest zorgen, maar daardoor liet hij zich niet ontmoedigen. Vol verwachting werd elke blik van mijn ogen gevolgd en werd het koopmandje vervaarlijk dicht onder mijn neus gehouden. Wat doe je, als zich er dan eindelijk een kans voordoet om iets exotisch als het ware voor niets mee te kunnen nemen? Je koopt wat zakjes om die arme mensen enthousiast te houden.

Dat het wel heel arme mensen waren, die zich zelfs geen vliegreisje naar het vasteland konden veroorloven, bleek me de volgende dag op het vliegveld, toen ik dezelfde kruiden voor de helft van de prijs aangeboden zag worden.

 

****************************