Het woord beleid laat zich gemakkelijk koppelen aan andere woorden en dat gebeurt dan ook vaak, te vaak als je het mij vraagt. Mijn woordenboek, een oude druk van de Van Dale, somt zo al 44 van die op ‘beleid’ eindigende, samengestelde woorden op. En dat is dan bij wijze van voorbeeld! Volgens dezelfde bron kan het eerste deel van de samenstelling een beleidskwestie of –zaak aanduiden of een beleidsdoelstelling. Volgens mij is het ingewikkelder, want die twee dingen zijn vaak moeilijk te scheiden.

Zo wordt ‘verzuim’ genoemd als voorbeeld van een mogelijke beleidskwestie. Maar verzuimbeleid impliceert toch een bepaalde doelstelling? In theorie zou het weliswaar gericht kunnen zijn op een toename van het verzuim, maar dat is natuurlijk onzin. Beleidskwesties zijn nu eenmaal vaak niet los te denken van een globale doelstelling. Iets makkelijker ligt het bij zaken als onderwijsbeleid en kunstbeleid. Toch veronderstellen zelfs die een zekere welwillendheid van de beleidsmaker ten aanzien van het aangeduide terrein, hoewel de oppositie ons soms wil doen geloven dat afbraak het enige oogmerk is.

Als voorbeeld van samenstellingen met een doelstelling pur sang worden onder andere bevorderings- en ontmoedigingsbeleid genoemd. Taalkundig lijkt me daartegen niets in te brengen. Wat mij daarbij wel opvalt is hoe ‘vaag’ deze doelstellingen zijn.

En het kan nog veel erger!

Zo langzamerhand zijn we in een situatie beland waarin het woord beleid naar believen achter een, al dan niet vermeend, probleem wordt geplakt. Of het nu leegstand, hangouderen, zwerfvuil, of zelfs kippenstront is, we hebben een … beleid nodig! Voorlopig ontwijk je daarmee de noodzaak aan te geven wat je eraan wilt gaan doen. Dat komt later wel. Het nadeel is natuurlijk dat de taal vervuild wordt met allerlei vormen van beleid die de naam niet verdienen.

Zouden we ook zonder beleid kunnen? De hoofdpersoon van Anthony Trollope’s roman ‘The prime minister’ Plantaganet Pallisser dacht van wel. Hij vocht er een conflict over uit met Sir Orlando Drought, een van zijn ministers.

‘Don’t you think, ……we should try and arrange among ourselves something of a policy?’ vraagt Sir Orlando in hoofdstuk 20. Hij krijgt het volgende verbluffende antwoord:

‘Things to be done offer themselves, I suppose, because they are themselves desirable; not because it is desirable to have something to do!’

Hoofdstuk 38 van het boek heet: ‘Sir Orlando Drought retires.’

Zo ver kan de afkeer van beleid blijkbaar gaan, al moet wel vermeld worden dat mevrouw Pallisser om andere redenen ook niet zo gediend was van Sir Orlando.

De regering die wij nu hebben wordt wel verweten dat ze te weinig beleid voert. Achteraf blijkt vaak dat het niet de slechtste regeringen zijn waar dat van wordt gezegd. Maar het is op het moment natuurlijk niet leuk om te horen. Misschien kunnen ze een beleid ‘instigeren’ (een woord dat daar helemaal bij hoort!) dat gericht is op het terugdringen van de verslaving aan het woord beleid.

 

*******************************