Na Geweld, tegenwoordig zeggen we liever Actie of Adventure, bereikten we Seks, laten we zeggen: de categorie Erotiek uit de Videotheek. Vorige keer strandgenoegens van gezelschappen, vormen van rond de vorige eeuwwisseling, nu iets intiemere eenzamer beelden, geconcentreerd op individuele verleiding.

Zodra er nieuwe methoden en technieken beschikbaar komen om iets uit het universum af te beelden, maken mensen afbeeldingen van onbedekte vrouwelijke schoonheid. Het is een open deur, maar toch: prehistorische grotbewoners bewerkten keien tot onverhulde vrouwelijke vormen, uit marmer hakten Grieken eindeloze hoeveelheden schaars geklede Gratiën, tussen de miniaturen uit Middeleeuwse getijdenboeken werd ruim aandacht besteed aan badende Bathseba’s en Susannah’s zonder badpak en classicistische schilders raakten niet uitgekeken op vrouwen die hun toilet nog niet hadden voltooid. Boekdruk en fotografie: ze waren nog niet uitgevonden of de pioniers richtten de blik op onverbloemde vrouwelijke schoonheid; tijdschriften en films: ook daar waren meteen de onbedekte oogstrelende vrouwelijke charmes te bewonderen. Dus toen het prentbriefkaartenmedium zijn intrede deed, volgden al snel de vrouwen in verschillende stadia van ontkleding. Alsof er geen belangrijker zaken zijn af te beelden?

Wat zijn de functies en verwachtingen bij een min of meer naakte vrouw op een prentbriefkaart? Beste familie, hoe is het thuis? Met ons gaat het goed. Hier in Parijs is het goed van eten en drinken. We hebben ook mooie naakte danseressen gezien. Tot gauw maar weer Willem en Toos – Jongens, kijk eens wat een mooie kaart van Willem en Toos uit Parijs! Zoiets? Of eerder bedekt door het blanco couvert en dan van man tot man, van jongens onder mekaar? Meestal helemaal niet gebruikt voor verzending, maar voor het privé-genot van de koper. De prentbriefkaart als educatief medium voor voorlichting, de Anatomische Les voor de na-schoolse tijden. Zeg maar lustopwekkende pornografie: prentbriefkaarten als een losbladige versie van Playboy. In plaats van de full color (mooie kleuren!) precisie-foto’s (mooi scherp!) van de hedendaagse huwelijksrijpe schoonheidsidealen (de onwaarschijnlijke combinatie van anorexia lijf en bulemia borsten), de Playmates van een eeuw geleden. Enorme stapels prentbriefkaarten waarop meer of minder obese dames met hun dikke billen, op de sofa en voor de spiegel, vaak ook groepsgewijs rotzooiend. Een heel verschil.

Kijk, dat bedoel ik nou

Maar soms werd de uitdagende (in goed Engels: risqué) prentbriefkaart wel degelijk gebruikt als communicatiemiddel. Er waren niet veel beelden beschikbaar, er waren niet veel fotografen, er waren niet veel foto’s in tijdschriften en kranten. Wie niet kon tekenen en ook geen fototoestel had en toch een beeldende gedachte, een verlangen, een wens aan anderen wilde overbrengen kon dat verbeelden aan de hand van een voorbeeld dat door anderen werd uitgebeeld: Hier op deze kaart zie je mij als Iwan de Verschrikkelijke, als Koning der Belgen, kapitein Grant. Bekend zijn de kaarten uit de Eerste Wereldoorlog met Nieuws Van Het Front: Kus van je dappere soldaat, ik denk alleen aan Vaderland en Jou – Ooh Kees, doe geen malle dingen! Maar ook in vredestijd waren er de afbeeldingen van levenslustige, aantrekkelijke stellen die als het ware mij en mijn lief van mij voor jou uitbeelden. Zeg het met beelden, woorden schieten al gauw te kort. Volgende keer meer daarover. Nu twee voorbeelden van meer traditionele foto’s van danseressen.

Kaart1. Danseuse 1. Gedrukte informatie: No. 114, Jo Paris, Wyndham, édit., Paris.

Donkere wolken op de achtergrond, maar een stralende stemming bij de hoofdpersoon. Zij doet een dans van dankbaarheid op het thema Oogst, in het bijzonder de druivenoogst oftewel Vendange. Een uitzonderlijk ranke verschijning voor haar historische context.

Nooit verstuurd.

Kaart 2. Danseuse 2. Gedrukte informatie; Maud Allan, GGCo, Ser. 505/1.

Nog geen angst voor Islamitisch terrorisme, Maud is prachtig Oosters gekleed en danst een Oosterse Dans in een harem-achtige setting. Een elegantje. De kaart werd op 16 juni 1913 uit Gent verstuurd naar Mr. Constant Peeters, Bylokervest No. 13 in Gent. De afzender was Herberg Rachel. Zozo. Met Maud vraagt Rachel Constant Peeters’ aandacht voor haarzelf. Om Constant niet op verkeerde gedachten te brengen heeft ze in Oost Indische inkt duidelijk de naam Rachel geschreven over de tors van Maud op de foto.