Bij de mobilisatie van 1914 kwamen de toen 34 jaar oude Evert Rinsema uit Drachten en de drie jaar jongere Theo van Doesburg elkaar tegen in een legerkamp in Noord-Brabant waar ze beiden werkten bij de veldpost. Ze raakten in gesprek over filosofie, Van Doesburg zocht naar nieuwe gedachten over de beeldende kunst en Evert Rinsema was iemand die meer wilde weten over van alles. Het werd een vriendschap die heel lang geduurd heeft en door ontmoetingen en een briefwisseling vorm kreeg en zo voor ons bewaard is gebleven. Bij zijn bezoeken aan Drachten leerde Van Doesburg ook Evert zijn oudere broer Thijs kennen, die door loting aan de dienstplicht was ontkomen. Waar Evert een denker en schrijver was, was Thijs een doener: hij werkte zijn hele leven als schoenmaker, opgeleid door zijn vader, en schilderde daarnaast.

Theo van Doesburg ontwikkelde zich tot een bekend kunstenaar, mede oprichter van De Stijl en tijdelijk docent aan het Bauhaus in Dessau. Ik zag nog een schilderij van hem in het Gulbenkian museum in Lissabon. Van internationale allure dus.

Het bijzondere van Evert Rinsema is dat hij door zijn ontmoetingen met Theo van Doesburg anders ging werken en dat steeds verder doorvoerde. Abstractie was onderdeel van dat nieuwe werk en soms beperkte hij zich tot de primaire kleuren van De Stijl en het Bauhaus. In deze tentoonstelling is die tegenstelling heel goed zichtbaar met als tussenvorm een grote serie composities, stillevens zonder bloemen, die langzamerhand overgaan van impressionistisch naar moderne kunst.

Evert en Thijs waren goed ingevoerd in de culturele kringen in Drachten en dat leidde ertoe dat hun vriend Theo van Doesburg zijn eerste grote opdracht kreeg van de gemeente-architect Cornelis Rienks de Boer. Hij mocht de kleuren aangeven waarin een complex nieuwe middenstandswoningen geschilderd zou worden. Hij deed dat niet alleen voor de buitenkant maar ook voor het interieur en gebruikte de primaire kleuren rood, geel en blauw voor de buitenkant aangevuld met wit, zwart en grijs voor de binnenkant. Zijn plan werd uitgevoerd en deed in Drachten zoveel stof opwaaien dat ze in 1922 al weer werden overgeschilderd. De inmiddels ontstane scheldnaam voor het woningblok bleef tot nu toe wel in gebruik.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw ontstond weer belangstelling voor het ontwerp en in 1988 werd het rijtje huizen aan de buitenkant weer in die kleuren geschilderd. Dat gebeurde toen met de kleuren van de Sikkens-kleurenwaaier en daarbij is iets misgegaan. Later onderzoek naar de kleur en de kwaliteit van de verf heeft ertoe geleid dat in 2016 een museumwoning zowel van buiten als van binnen helemaal in de oude kleuren en verfkwaliteit met de kwast is geschilderd en daarna zijn ook de overige huizen van het buurtje in de kleuren van de museumwoning gebracht.

Ik ben nu voor het eerst in de museumwoning geweest en het is een aparte ervaring om dat toch echt wel aparte kleurgebruik van Van Doesburg om je heen te hebben. Bovendien wordt het schilderwerk prachtig onderhouden en is het nu weer als nieuw.

----------

De schrijver heeft de plaatjes geleverd.