Als ik tegenwoordig non-fictie consumeer is dat geen sociologische literatuur maar zijn dat voornamelijk historische boeken die gelukkig een rijk genre vormen. De boekwinkels liggen er vol mee en mijn e-reader staat er stijf van. Maar eigenlijk is geschiedenis volgens mijn AI-souffleur ook een sociale wetenschap, want ‘hoewel geschiedenis zich ook richt op specifieke gebeurtenissen en tijdperken, heeft het een sterke focus op de sociale context en de interacties tussen mensen, wat het in lijn brengt met andere sociale wetenschappen zoals sociologie en antropologie.’ Het zij zo. Ik lees die geschiedenisboeken als spannende verhalen ondanks het feit dat de afloop bekend is. Zij gaan over de Krimoorlog of over Dzjengis Khan of over het Wener Congres en ik word daarin niet aangeklaagd voor feiten waaraan ik part noch deel heb en niet steeds om de oren geslagen met diversiteit en inclusie. Ik lees ze puur recreatief, niet om er wijzer van te worden of om de wereld beter te begrijpen.

Dat houdt niet in dat ik de wereld niet beter zou willen begrijpen, maar dan de fysieke wereld en niet die van intermenselijke relaties. Het hindert mij dat ik van de hedendaagse technologie geen kaas heb gegeten. Het is natuurlijk een manco dat ik met miljarden medemensen deel waarvan de overgrote meerderheid dit niet als een gemis ondergaat. Zij maken, net als ik, gebruik van deze technologie door op de juiste knoppen te drukken voor een gewenst resultaat. Het fijne van de elektronica die zich schuilhoudt in het binnenste van hun telefoon, hun laptop, hun televisie, hun wasmachine, hun elektrobike, hun thermostaat boeit hen niet, evenmin als het programma dat aan hun routeplanner ten grondslag ligt. Ik heb niet de illusie dat ik zelf verder kom dan dit soort knoppenknapte. Ook zal mijn begrip van wetenschappen als biochemie, kwantummechanica, astronomie of van welke exacte wetenschap, inclusief de toepassingen daarvan, minimaal blijven. Ik mag als blij zijn als ik met mijn middelbare-schoolkennis de natuurkunde en de technologie uit vroeger eeuwen nog enigermate kan bevatten: Newtoniaanse mechanica ter berekening van valsnelheden, de werking van lenzen in optische apparaten, het periodiek systeem der elementen, het principe van de evolutie der soorten en dat soort kennis.

Kennis ligt opgeslagen in de collectiviteit. De daarvan deel uitmakende individuen bezitten slechts een snipper van het totaal, of in het geval van technische genieën en wetenschapsjournalisten, een brokstukje. Sinds de oertijd is de kenniskloof tussen collectiviteit en individu gestaag toegenomen. Met de komst van de elektronica en met de grootschalige digitalisering van productieprocessen, van apparaten en van communicatie is die groter dan ooit tevoren. Wie onderhoudt nog zelf zijn van software aan elkaar hangende auto? We beschikken individueel hooguit over de armzalige, maar even goed onmisbare, kennis die ik aanduid als knoppenknapte.

----------

De tekening is van Coc van Duijn.

Meer informatie: http://www.cocvanduijn.nl/