De Leunstoel - internetmagazine voor rustige mensen


		archiefvorig nr.lopend nr.
			Nummer 2 Jaargang 21 19 oktober 2023

Beschouwingen > De verbazing		delen printen terug


	Namen	Carlo van Praag
	Die kleine vrouwen: ze raken vaak zoek, zoals ook de mijne toen in Turijn. Maar achter mij hoorde ik gelukkig roepen: Carlo, Carlo! Ik was niet de enige die omkeek, want in Italië heten er meer zo. Hoe kom ik aan die exotische naam? Waren mijn ouders al in 1939 losgezongen van de traditie die nieuwgeborenen de naam van een grootouder voorschrijft? Geenszins! Zij hadden voor mij de naam Carla in gedachten naar mijn grootmoeders die allebei Clara heetten. Maar ik bleek, zoals meteen na mijn geboorte werd vastgesteld, een kind van het mannelijk geslacht en toen zat er niets anders op dan van Carla Carlo te maken. In die tijd was dat een naam die door de Burgerlijke Stand niet zomaar werd geaccepteerd. De toegestane namen werden nog geregeld volgens een wet uit de Napoleontische tijd waarbij slechts toen bestaande namen, namen van heiligen en namen uit de oudheid werden toegestaan. De ambtenaar van de Burgerlijke Stand beschikte echter wel over enige beoordelingsruimte, zodat ik kwam te heten zoals ik heet. Intussen is de naam niet meer zo exotisch. Bijna 3000 ingezetenen van Nederland heten zo. Nieuwe wet Pas in 1970 veranderde de wet. Vanaf dat jaar gold een ja, tenzij. Alle voornamen die ouders maar bedachten, waren toegestaan, behalve ongepaste namen en namen die als achternaam in omloop waren. Je mocht je dochter dus wel Poekie of Hemeltje noemen, maar geen Kutje of Vagina, hoe aardig of welluidend die namen ook zijn. Ook namen als Hoekstra, Omtzigt, Schouten of Dijkgraaf kunnen niet als voornamen dienen. Wat is echter ongepast? Dat was ter beoordeling van de dienstdoende ambtenaar. Hoe gaat uw dochter heten? Nutella? Weet u dat zeker? Vooruit dan maar! Euthanasia? Nee, dat kunnen wij niet toestaan. De omslag in gekozen voornamen (NB het gaat steeds om eerste namen dan wel volgnamen) was voordien al duidelijk gaande, zeg vanaf de jaren vijftig. De traditie die namen als Hendrika, Cornelis of Geertruida voorschreef, handhaafde zich nog enigszins in afgekorte vormen, maar voorheen zeer populaire namen als Jan, Willem, Grietje en Truus zakten na afloop van de jaren veertig helemaal weg. De naam Johanna werd in 1946 nog aan bijna 9500 jonggeborenen toegekend, terwijl in 2017 slechts 162 meisjes zo kwamen te heten. Later, in de jaren zeventig werden Jeroen, Martijn, Maaike, Sanne en Merel binnengehaald. Daarna deden Scandinavische namen als Lars, Sven en Jens het goed, maar die zijn inmiddels weer minder in trek. De laatste tijd staat merkwaardigerwijs in het teken van Bijbelse namen, maar dan niet meer zoals vroeger Abraham, Jacob, Jozef of Aron, maar exclusief joods aandoende namen als Sarah, (Sara, Saar) Levi, Boaz, Moos, Sem of Noah (Angelsaksische spelling van Noach). En dat niet bij joden of orthodoxe christenen, maar bij seculiere stedelingen. Verder Slavische namen, zoals Milo of Milan en een enkele Keltische naam als Liam. Het wachten is op Deirdre en Siobhan voor meisjes. Gijs en Thijs zijn terug van weggeweest en sommige namen waren nooit uit de gratie, maar beleven nu weer een hausse: evergreens als Emma, Sofie en Julia. Verder vermelden de geboorteadvertenties nogal eens Fleur, Fenna, Myrthe en Jasmijn, Nederlands maar toch een tikje exotisch. Immigratie Zoals bekend leidt immigratie tot culturele verrijking van het ontvangende land (en ook tot een paar probleempjes). Namen als Ali, Ibrahim en Fatima (Fatma) tellen inmiddels al boven de 5000 dragers of draagsters. Mohammed (Mohammed) scoort nog aan zienlijk hoger: vermoedelijk al boven de 20.000 (mijn bron gaat niet verder dan 2017). Dat is echter nog steeds niets vergeleken bij de namen Maria (1,4 miljoen) Johanna (723.000), Jan (376.00), Hans (283.000) of Willem (225.000). Maar deze traditionele Nederlandse namen zijn, zoals gezegd, op de terugtocht, terwijl de islamitische namen juist talrijker worden. Naamgeving is één van de vele indicatoren van sociale verandering, in dit geval individualisering. Voorschriften en traditie hebben plaats gemaakt voor vrijheid van keuze. Kinderen hoeven niet meer naar grootouders of andere familieleden vernoemd te worden en ouders kunnen hun fantasie laten gelden. Soms gebruiken zij deze fantasie ook met merkwaardige gevolgen: zij rijgen wat klanken aan elkaar en produceren daarbij soms een eigen, niet bepaald handzame, spelling. Naar de mening van de pasgeborene wordt niet gevraagd. Die zit er wel levenslang mee opgescheept. Maar de meeste ouders laten zich minder door fantasie dan door heersende modes leiden. Dat blijkt al uit de hierboven vermelde namen, maar ook popsterren, filmdiva’s en topvoetballers blijken een bron van inspiratie (Jordi, Xavi). Vrijheid is een groot ding, maar er wordt soms wel eens wat al te gretig gebruik van gemaakt (bij voorbeeld in de sociale media). Nou is het geen ramp als ouders hun spruiten opzadelen met namen als Ashley, Jayden, Madison of Britt. Ik vind het hooguit een kleine esthetische zonde. Pas echt erg zijn tatoeages die de mens fysiek aankleven. Bent u verder geïnteresseerd in naamgeving of wilt u weten hoe uniek uw voornaam is, ga dan te rade bij de voornamenbank van het Meertens Instituut. ---------- De illustratie is van Katharina Kouwenhoven.

meer Carlo van Praag - meer "De verbazing" -

Beschouwingen > De verbazing
Namen	Carlo van Praag
Die kleine vrouwen: ze raken vaak zoek, zoals ook de mijne toen in Turijn. Maar achter mij hoorde ik gelukkig roepen: Carlo, Carlo! Ik was niet de enige die omkeek, want in Italië heten er meer zo. Hoe kom ik aan die exotische naam? Waren mijn ouders al in 1939 losgezongen van de traditie die nieuwgeborenen de naam van een grootouder voorschrijft? Geenszins! Zij hadden voor mij de naam Carla in gedachten naar mijn grootmoeders die allebei Clara heetten. Maar ik bleek, zoals meteen na mijn geboorte werd vastgesteld, een kind van het mannelijk geslacht en toen zat er niets anders op dan van Carla Carlo te maken. In die tijd was dat een naam die door de Burgerlijke Stand niet zomaar werd geaccepteerd. De toegestane namen werden nog geregeld volgens een wet uit de Napoleontische tijd waarbij slechts toen bestaande namen, namen van heiligen en namen uit de oudheid werden toegestaan. De ambtenaar van de Burgerlijke Stand beschikte echter wel over enige beoordelingsruimte, zodat ik kwam te heten zoals ik heet. Intussen is de naam niet meer zo exotisch. Bijna 3000 ingezetenen van Nederland heten zo. Nieuwe wet Pas in 1970 veranderde de wet. Vanaf dat jaar gold een ja, tenzij. Alle voornamen die ouders maar bedachten, waren toegestaan, behalve ongepaste namen en namen die als achternaam in omloop waren. Je mocht je dochter dus wel Poekie of Hemeltje noemen, maar geen Kutje of Vagina, hoe aardig of welluidend die namen ook zijn. Ook namen als Hoekstra, Omtzigt, Schouten of Dijkgraaf kunnen niet als voornamen dienen. Wat is echter ongepast? Dat was ter beoordeling van de dienstdoende ambtenaar. Hoe gaat uw dochter heten? Nutella? Weet u dat zeker? Vooruit dan maar! Euthanasia? Nee, dat kunnen wij niet toestaan. De omslag in gekozen voornamen (NB het gaat steeds om eerste namen dan wel volgnamen) was voordien al duidelijk gaande, zeg vanaf de jaren vijftig. De traditie die namen als Hendrika, Cornelis of Geertruida voorschreef, handhaafde zich nog enigszins in afgekorte vormen, maar voorheen zeer populaire namen als Jan, Willem, Grietje en Truus zakten na afloop van de jaren veertig helemaal weg. De naam Johanna werd in 1946 nog aan bijna 9500 jonggeborenen toegekend, terwijl in 2017 slechts 162 meisjes zo kwamen te heten. Later, in de jaren zeventig werden Jeroen, Martijn, Maaike, Sanne en Merel binnengehaald. Daarna deden Scandinavische namen als Lars, Sven en Jens het goed, maar die zijn inmiddels weer minder in trek. De laatste tijd staat merkwaardigerwijs in het teken van Bijbelse namen, maar dan niet meer zoals vroeger Abraham, Jacob, Jozef of Aron, maar exclusief joods aandoende namen als Sarah, (Sara, Saar) Levi, Boaz, Moos, Sem of Noah (Angelsaksische spelling van Noach). En dat niet bij joden of orthodoxe christenen, maar bij seculiere stedelingen. Verder Slavische namen, zoals Milo of Milan en een enkele Keltische naam als Liam. Het wachten is op Deirdre en Siobhan voor meisjes. Gijs en Thijs zijn terug van weggeweest en sommige namen waren nooit uit de gratie, maar beleven nu weer een hausse: evergreens als Emma, Sofie en Julia. Verder vermelden de geboorteadvertenties nogal eens Fleur, Fenna, Myrthe en Jasmijn, Nederlands maar toch een tikje exotisch. Immigratie Zoals bekend leidt immigratie tot culturele verrijking van het ontvangende land (en ook tot een paar probleempjes). Namen als Ali, Ibrahim en Fatima (Fatma) tellen inmiddels al boven de 5000 dragers of draagsters. Mohammed (Mohammed) scoort nog aan zienlijk hoger: vermoedelijk al boven de 20.000 (mijn bron gaat niet verder dan 2017). Dat is echter nog steeds niets vergeleken bij de namen Maria (1,4 miljoen) Johanna (723.000), Jan (376.00), Hans (283.000) of Willem (225.000). Maar deze traditionele Nederlandse namen zijn, zoals gezegd, op de terugtocht, terwijl de islamitische namen juist talrijker worden. Naamgeving is één van de vele indicatoren van sociale verandering, in dit geval individualisering. Voorschriften en traditie hebben plaats gemaakt voor vrijheid van keuze. Kinderen hoeven niet meer naar grootouders of andere familieleden vernoemd te worden en ouders kunnen hun fantasie laten gelden. Soms gebruiken zij deze fantasie ook met merkwaardige gevolgen: zij rijgen wat klanken aan elkaar en produceren daarbij soms een eigen, niet bepaald handzame, spelling. Naar de mening van de pasgeborene wordt niet gevraagd. Die zit er wel levenslang mee opgescheept. Maar de meeste ouders laten zich minder door fantasie dan door heersende modes leiden. Dat blijkt al uit de hierboven vermelde namen, maar ook popsterren, filmdiva’s en topvoetballers blijken een bron van inspiratie (Jordi, Xavi). Vrijheid is een groot ding, maar er wordt soms wel eens wat al te gretig gebruik van gemaakt (bij voorbeeld in de sociale media). Nou is het geen ramp als ouders hun spruiten opzadelen met namen als Ashley, Jayden, Madison of Britt. Ik vind het hooguit een kleine esthetische zonde. Pas echt erg zijn tatoeages die de mens fysiek aankleven. Bent u verder geïnteresseerd in naamgeving of wilt u weten hoe uniek uw voornaam is, ga dan te rade bij de voornamenbank van het Meertens Instituut. ---------- De illustratie is van Katharina Kouwenhoven.
© 2023 Carlo van Praag

	powered by CJ2