28 juni 2018 schreef ik in De Leunstoel over het Steinhaus in Bunde, dat we toen net van buiten hadden bekeken: “Het Steenhuis in Bunde is te bezichtigen, maar alleen op donderdag en zaterdag. We gaan er nog een keer heen.”

In april zijn we er geweest. We waren op de goede tijd voor een rondleiding door de toren en het barokke woonhuis dat er omstreeks 1735 tegenaan werd gebouwd.

De toren is 7,6 meter bij 11,40 meter en 17 meter hoog en de muren zijn 60 tot 90 centimeter dik. Volgens de huidige kennis dateert de kasteeltoren uit de 14e eeuw. Het drie verdiepingen tellende gebouw werd gebruikt als een veilig toevluchtsoord met genoeg ruimte om te wonen en voorraden in te bewaren. Daaromheen lag een brede gracht zodat het indertijd een bijna onneembare vesting was.

Het is niet bekend hoe oud de toren precies is. Er staat een verhaal op internet waar de tiende eeuw genoemd wordt maar dat is bijna niet mogelijk want toen werden er nog geen bakstenen gemaakt in Noord Europa. De bakstenen die er gebruikt zijn worden ‘klostersteinen’ genoemd en zijn dus van na 1200. De huidige eigenaar, 'Die Ostfriesische Landschaft', houdt het op de dertiende eeuw.  

Er zijn in de grote bakstenen buitenmuren nog veel details van de geschiedenis van het gebouw te zien: in de loop van de tijd zijn schietgaten vervangen door vensters of dichtgemetseld wat je terugziet in een verticaal opgestapeld rijtje halve bakstenen midden in de muur.  (Zie foto 2.) Op de hogere verdiepingen zijn in latere tijd, omstreeks de achttiende eeuw, drie grotere vensters met zandstenen dorpels aangebracht.

In de eerste helft van de zestiende eeuw heeft het Steinhaus langzamerhand zijn functie als verdedigingstoren verloren: het werd een woonhuis voor de familie en op de eerste verdieping werd omstreeks 1550 een plaats gebouwd voor een open haard met vloer en muurtegels. Uit onderzoek naar de datering van het gebruikte hout blijkt dat in die tijd de toren ingrijpend verbouwd is. Bij die zelfde verbouwing is aan de westkant een toegangsgebouw met houten trappen gebouwd: voor die tijd bevond de ingang zich ‘gewoon’ op drie meter hoogte op de eerste verdieping. Die ingang was bereikbaar met een trap die omhoog getrokken kon worden. Van die aanbouw is nu bijna niets meer te zien, want in 1735 is op die plaats het woonhuis gebouwd van de nieuwe eigenaar, de Nederlandse familie Van Fleteren.

In 1976 was de toestand van toren en woning slecht en dreigden ze zelfs gesloopt te worden. Maar het Ostfriesische Landschaft, een soort natuurmonumenten van Oost Friesland, trok zich het complex aan, werd eigenaar en wist de gebruikelijke subsidiebronnen aan te boren in Europa en Berlijn. Samen met de gemeente Bunde zorgen ze nu voor het in stand houden en toegankelijk houden van dit monument dat bekend staat als een van de oudste burchten van Duitsland.

----------

De foto's zijn van de schrijver.