archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 20
23 maart 2023
Bezigheden > Feuilleton delen printen terug
Baksteen 6 Dik Kruithof

2012BZ Baksteen 11
Op de wiki pagina van Baksteen staan onder literatuur twee boeken. Het ene gaat over Baksteen van 1850 tot 2000 en het andere heet Brick, A World History. Dat laatste boek heb ik dus gekocht en het is geweldig. Schrijver James W.P. Campbell en fotograaf Will Pryce hebben samen een erg mooi overzicht gemaakt van baksteen over de hele wereld. En voor wie dat nog niet weet: baksteen is een wereldwijd verschijnsel, voor het eerst toegepast in het Midden-Oosten in de vorm van zongedroogde kleitabletten. Bij de bouw van de toren van Babylon werd al in ovens gebakken, omdat de stenen dan langer mee gaan. Overigens werd gebakken steen ook al gevonden in opgravingen bij Jericho die uit 7000 voor onze jaartelling stammen. Dat waren meer gebakken keien, met als nadeel dat ze niet goed op elkaar pasten. Passende stenen zijn pas ontwikkeld door de oude Egyptenaren en op grote schaal toegepast in Mesopotamië. In Babylon werd daar ook de geglazuurde sierbaksteen aan toegevoegd.

De Romeinen werden de grote verspreiders van de baksteen die in de Mohammedaanse gebieden ook veel werd toegepast. Na de val van het Romeinse Rijk ontstond wat Campbell noemt ‘The riddle of northern brickmaking’: hoe komt het dat de baksteen na 400 verdween en rond 1200 weer opdook in Denemarken, Engeland, Nederland en Noord Duitsland? De voor Nederland meest gehoorde oplossing, via de kloosters die banden hadden met Italië, noemt hij echter niet. Opvallend is wel dat de grote Deense kathedraal in Roskilde rond 1150 klaar was en dat past niet goed in die klooster-theorie.

Nederland

Nederland komt zes keer opvallend in het boek voor. Het begint met een onderwerp in het hoofdstuk Verlichtingsidealen over de baksteen en de gevormde gevels in Noord Europa. Hier worden gevels aan de Brouwersgracht in Amsterdam, de Vleeshal en trapgevels in Haarlem2012BZ Baksteen 12 als voorbeeld genoemd.
In hoofdstuk 6 over mechanisatie en industrialisatie staat een stuk van twee bladzijden over Petrus Cuypers en de Gotische Revival in Nederland met het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam (maar de vele kerken die Cuypers gebouwd heeft blijven ongenoemd).

In hoofdstuk zeven over de twintigste eeuw staan vier bladzijden over Michel de Klerk en de Amsterdamse school. Uiteraard staan hier foto’s van het scheepvaarthuis en de Dageraad bij. Vlak daarna worden nog eens vier bladzijden aan Dudok en het Stadhuis van Hilversum gewijd met prachtige foto’s waarop de gele steen van het papier spat.

De boektekst sluit af met wat ik zie als een groot eerbetoon: een grote foto van de ingang van het Openluchtmuseum in Arnhem, ontworpen door Francine Houben. ‘It consists of a 143m long wall forming one boundary of the site, built out of a patchwork quilt of bricks. 40 Different types of bricks are laid in 28 bonding patterns, forming a dramatic permanent exhibition of the versatility of bricks’.

James W. P. Campbell en Will Pryce, Brick. A World History, 2016. ISBN 9780500343197. Uitgevers Thames @ Hudson.

-----------

Voorop het boek staat de kathedraal van Albi in Frankrijk, naast kerk ook vesting. De foto van de muur komt uit de Collectie Nederlands Openluchtmuseum Arnhem. Met dank. 


© 2023 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Feuilleton" -
Bezigheden > Feuilleton
Baksteen 6 Dik Kruithof
2012BZ Baksteen 11
Op de wiki pagina van Baksteen staan onder literatuur twee boeken. Het ene gaat over Baksteen van 1850 tot 2000 en het andere heet Brick, A World History. Dat laatste boek heb ik dus gekocht en het is geweldig. Schrijver James W.P. Campbell en fotograaf Will Pryce hebben samen een erg mooi overzicht gemaakt van baksteen over de hele wereld. En voor wie dat nog niet weet: baksteen is een wereldwijd verschijnsel, voor het eerst toegepast in het Midden-Oosten in de vorm van zongedroogde kleitabletten. Bij de bouw van de toren van Babylon werd al in ovens gebakken, omdat de stenen dan langer mee gaan. Overigens werd gebakken steen ook al gevonden in opgravingen bij Jericho die uit 7000 voor onze jaartelling stammen. Dat waren meer gebakken keien, met als nadeel dat ze niet goed op elkaar pasten. Passende stenen zijn pas ontwikkeld door de oude Egyptenaren en op grote schaal toegepast in Mesopotamië. In Babylon werd daar ook de geglazuurde sierbaksteen aan toegevoegd.

De Romeinen werden de grote verspreiders van de baksteen die in de Mohammedaanse gebieden ook veel werd toegepast. Na de val van het Romeinse Rijk ontstond wat Campbell noemt ‘The riddle of northern brickmaking’: hoe komt het dat de baksteen na 400 verdween en rond 1200 weer opdook in Denemarken, Engeland, Nederland en Noord Duitsland? De voor Nederland meest gehoorde oplossing, via de kloosters die banden hadden met Italië, noemt hij echter niet. Opvallend is wel dat de grote Deense kathedraal in Roskilde rond 1150 klaar was en dat past niet goed in die klooster-theorie.

Nederland

Nederland komt zes keer opvallend in het boek voor. Het begint met een onderwerp in het hoofdstuk Verlichtingsidealen over de baksteen en de gevormde gevels in Noord Europa. Hier worden gevels aan de Brouwersgracht in Amsterdam, de Vleeshal en trapgevels in Haarlem2012BZ Baksteen 12 als voorbeeld genoemd.
In hoofdstuk 6 over mechanisatie en industrialisatie staat een stuk van twee bladzijden over Petrus Cuypers en de Gotische Revival in Nederland met het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam (maar de vele kerken die Cuypers gebouwd heeft blijven ongenoemd).

In hoofdstuk zeven over de twintigste eeuw staan vier bladzijden over Michel de Klerk en de Amsterdamse school. Uiteraard staan hier foto’s van het scheepvaarthuis en de Dageraad bij. Vlak daarna worden nog eens vier bladzijden aan Dudok en het Stadhuis van Hilversum gewijd met prachtige foto’s waarop de gele steen van het papier spat.

De boektekst sluit af met wat ik zie als een groot eerbetoon: een grote foto van de ingang van het Openluchtmuseum in Arnhem, ontworpen door Francine Houben. ‘It consists of a 143m long wall forming one boundary of the site, built out of a patchwork quilt of bricks. 40 Different types of bricks are laid in 28 bonding patterns, forming a dramatic permanent exhibition of the versatility of bricks’.

James W. P. Campbell en Will Pryce, Brick. A World History, 2016. ISBN 9780500343197. Uitgevers Thames @ Hudson.

-----------

Voorop het boek staat de kathedraal van Albi in Frankrijk, naast kerk ook vesting. De foto van de muur komt uit de Collectie Nederlands Openluchtmuseum Arnhem. Met dank. 
© 2023 Dik Kruithof
powered by CJ2