‘Als de economie langzaam maar zeker weer aantrekt, ontstaat er al snel zoveel behoefte aan hardere materialen, dat de uit het buitenland aangevoerde natuursteen te weinig is om aan de groeiende vraag te voldoen. Volgens de belangrijkste heersende opvattingen begonnen Friese kloosterorden daarom in het begin van de twaalfde eeuw zelf bakstenen te bakken.  Daarvoor wonnen ze kennis in Italië in, waar de baksteentechniek in de loop der eeuwen bewaard was gebleven. Toch was voor de zeeklei die in Friesland gebruikt werd, een iets ander bakproces nodig. Mogelijk hebben de Friese monniken dat proces zelf ontwikkeld. Vanaf de dertiende eeuw verspreidde deze techniek zich verder over Nederland. De ‘kloostermop’, ook wel monnikssteen genoemd, was geboren.’

In de twaalfde eeuw bouwden monniken van de cisterciënzer orde vijftien kilometer verder, in Rinsumageest op een bestaande terp een abdij die snel groeide en van waaruit veel andere kloosters werden opgericht. In 1580 kwam er een eind aan de kloostertijd: de gebouwen werden afgebroken, de bibliotheken gingen verloren. In 1939 begon men met de afgraving van de terpen waarop het klooster had gestaan en dreigden de laatste sporen verloren te gaan. Mensen kwamen in actie en alles wat aan het licht kwam werd vastgelegd, zo zijn er foto’s van restanten metselwerk. Dit leidde tot veel meer belangstelling en uiteindelijk tot nieuwe archeologische onderzoeken vanaf 2010. De laatste kennis is vastgelegd in het boekje ‘Klaarkamp’ van Erwin Boers, een uitgave in de serie Archeologie yn Fryslân.

Klaarkamp is wel beschreven als het eerste middeleeuwse baksteengebouw in Nederland, maar daar zijn later wel argumenten tegenin gebracht. Tot de twaalfde eeuw kwam baksteen nauwelijks voor in Nederland, hoewel de techniek al veel langer bekend was in Europa was de technische kennis die daarvoor nodig was in Noord-Europa verloren gegaan. Door de wijde verspreiding van kloosters, vooral ook in Friesland, is de benodigde kennis via die kloosterorden waarschijnlijk overgebracht. En de omstandigheden, de aanwezigheid van klei voor de baksteen en turf als brandstof, waren gunstig in dit gebied. Op de website van het Fries Museum staat een kloostermop afkomstig van het norbertijner klooster Mariëngaarde bij Hallum, niet ver van Klaarkamp. En dat klooster werd gesticht in 1163.

----------

De foto van Nijenbeek komt van wikipedia (door Apdency - Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7595553), de kloostermop staat op de website van het Fries Museum.