In Museum Drachten loopt nog korte tijd de tentoonstelling Vrouwenpalet die samen met Museum De Wieger in Deurne wordt georganiseerd. Het is een prachtige tentoonstelling met korte levensverhalen en vaak heel mooie schilderijen van vrouwelijke kunstenaars die werkten in een tijd dat het nog heel ongebruikelijk was dat vrouwen een kunstopleiding volgden of hun kunst belangrijk vonden.

Rond 1900 werden de eerste vrouwen als leerling toegelaten op de Amsterdamse Rijksacademie maar zeker de toenmalige directeur nam ze als kunstenaar niet serieus. De meeste vrouwelijke kunstenaars gingen dan ook tijdelijk naar Parijs waar veel particuliere opleidingen waren die graag vrouwen les gaven. Ook de Duitse Paula Modersohn bijvoorbeeld maakte vier reizen naar Parijs. Vanuit Nederland was het vooral Charlotte van Pallandt, uit een milieu waar het kunstenaarschap voor vrouwen zeker niet geaccepteerd werd, die lange en mooie jaren in Parijs woonde.

Else Berg

Vrouwenpalet Drachten opent terecht met een indrukwekkend zelfportret van Else Berg, geboren in 1877 in Ratibor in de Duitse deelstaat Opper-Silezië. Ze wil tekenen en schilderen en mag bij haar broer in Berlijn wonen waar ze is aangewezen op particuliere academies en privé-lessen. Ze hoort daar over de ontwikkelingen in Parijs en wil er ook heen, maar heeft zelf geen geld. Haar in de tabakshandel rijk geworden vader vindt het goed dat ze samen gaat met Samuel Schwartz, een Nederlandse graficus en schilder uit een aangetrouwde tak van de familie. Samen trekken ze in 1909 naar Parijs. Ze zien de modernisering van de beeldende kunst en maken kennis met Nederlandse schilders als Mondriaan, Sluijters en Leo Gestel met wie ze voor het leven bevriend blijven. Een jaar later trokken Else en Samuel met Leo Gestel naar Amsterdam dat haar thuisbasis zal blijven. Ze trouwt met Samuel “Mommie” Schwartz en krijgt zo de Nederlandse nationaliteit. Ze sluit vriendschap met Charley Toorop en is actief in de kunstwereld en krijgt waardering: Als in 1936 bij de opening van het Van Abbe-museum in Eindhoven de voorhoede van de Nederlandse kunst wordt getoond hangt zij er ook. Na de opkomst van de NSB wordt het steeds moeilijker en trekt ze zich terug in haar atelier in Amsterdam. In november 1942 wordt Else Berg samen met Mommie Schwartz uit haar huis gehaald en via de Hollandsche Schouwburg en Westerbork op transport gesteld naar Auschwitz. Direct na aankomst worden ze vermoord.
In Drachten hangen vier prachtige schilderijen van haar.

Nola Hatterman

Nola Hatterman, geboren 1899, was van een andere generatie maar kwam ook uit een welvarend gezin. Haar familie was betrokken bij de handel met Indië en als kind was ze boos over de manier waarop er thuis over de inlandse bevolking werd gesproken. Ze oriënteert zich breed in de kunsten en volgt privélessen in tekenen, beeldhouwkunst, kostuumkunde en schilderen. Ze exposeert bij De Onafhankelijken, een groep kunstenaars die onder meer samen exposeerden in het Stedelijk Museum. Er hangt een prachtige levensgrote foto waarop ze bezig is een tentoonstelling in te richten samen met Anneke van der Feer. Hatterman had contact met de Surinaamse gemeenschap in Nederland en ze bezoekt Suriname, waar ze onder meer het prachtige portret schildert van een verpleegster dat nu te zien is in Drachten.

Anneke van der Feer

Anneke van der Feer kwam uit Sneek en was een overtuigd communiste. Haar leven lang stond haar kunst in dienst van haar idealen. Ze raakt bevriend met Joris Ivens en reist met hem naar Moskou en legt Russische arbeiders vast. Later woont ze er vier jaar en werk van haar is te zien in het Poesjkin Museum. Ze maakt onder meer het affiche voor de film van Ivens over Philips dat in 2001 wordt gekozen als mooiste filmaffiche uit Nederland. Ook maakt ze deel uit van de Veerse joffers, negen vrouwen die elkaar ontmoetten in Zeeland en exposeerden in het Veers Museum. In Drachten hangen tekeningen van haar, een mooi schilderij van een ingebouwde stadswoning en natuurlijk het affiche.

Vrouwenpalet, nog tot 22 november in Drachten en Deurne, daarna in aangepaste vorm in de Kunsthal in Rotterdam. Er is een prachtig boek verschenen bij Uitgeverij Waanders met levensverhalen. Uiteraard heb ik daarvan gebruik gemaakt.

----------

De schrijver heeft de plaatjes geleverd.