Wij leven in het holoceen en dat is albijna 12.000 jaar het geval. Zo denken tenminste geologen daarover. Maar kosmische krachten die het aanzien van de aarde bepalen zinken al geruime tijd in het niet bij menselijke invloeden. Volgens velen leven wij daarom thans in een nieuw geologisch tijdvak, namelijk het antropoceen. Er is verdeeldheid onder de geologen wanneer dit tijdvak een aanvang zou hebben genomen. Volgens sommigen al sinds het begin van het genoemde holoceen, dus al ruim voor de invoering van de landbouw, volgens anderen pas vanaf het midden van de vorige eeuw, toen de opwarming van de aarde in een grote versnelling geraakte. Tot zover is dit een strijdpunt tussen geowetenschappers

De term antropoceen heeft echter niet alleen de aandacht van de geologen, maar ook van de sociale wetenschappers. Zij vinden het voorvoegsel ‘antropo’ dat verwijst naar de gehele mensheid niet specifiek genoeg en zoeken de schuld voor de verwoesting van de aarde vooral bij de usual suspects. Zo vindt Oxfordprofessor Malhi (niet eens een sociale wetenschapper, maar wel een die zich op dit terrein begeeft) dat de term antropoceen een ‘eurocentrisch, elitair en technocratisch narratief over de omgang van de mens met zijn omgeving’ oproept (NRC van 1 en 2 oktober 2022). Er zijn veel rakere termen mogelijk, zoals ‘het Kapitoloceen, dat de rol van de kapitalistische economie benadrukt, het Plantationoceen, vanwege het kolonialisme en de slavernij’, om maar niet te spreken van het ‘Mantropoceen’, dat de mannelijke logica van grondstoffenuitbuiting belicht’ (idem).

Overigens heb ik de term ‘plantationoceen’ niet bij deze geleerde kunnen terugvinden, maar wel bij veel andere critici van de term antropoceen. ‘By indicting a homogeneous we, rather than a spent stage of history, the Anthropocene conceals a contested social system from scrutiny and shields it from culpability. Moreover, its species thinking masks the differential responsibility of colonizers and colonized, haves and have-nots, capitalists and workers, entrenched and excluded. Yet these distinctions are essential for understanding the etiology of a world beset by the crises of disparity, injustice, and ecology—and for fashioning a transformative politics.’

En: ‘…….explicating the Plantationocene concept offers several important openings. First, as Haraway stresses, it provides a means of decentering the Eurocentric narrative by which coal, the steam engine, and the industrial revolution constitute the epicenter of global environmental change, instead pointing to the crucial role of plantation ecologies and politics in shaping the present’ (Haraway, 2016, p. 48).

Maar goed, neem kapitoloceen bij voorbeeld: was het communistische Oostblok soms geen kampioenvervuiler? En zijn vrouwen geen enthousiast consumerende deelnemers aan onze economie? En wat die 17e- en18e-eeuwse plantagehouders ook op hun geweten mogen hebben (en dat is heel wat), de grote aanslag op de natuur heeft in hoofdzaak wel degelijk met de wereldwijde industrialisatie van doen. Jawel ‘plantationoceen’, we wisten het al: tot de slachtoffers van de woke-beweging behoren niet alleen de wetenschappen, maar ook de taal. De wetenschappen? Nee, de sociale wetenschappen die daarmee hun, toch al wankele, aanspraak op de titel wetenschap verder devalueren. Genderdiscriminatie, kolonialisme en slavernij (waarom eigenlijk niet ‘slaafgemaakternij’) vullen het curriculum en worden overal met de haren bijgesleept. 

Die woke-beweging zou beter zijn te pruimen als zij haar pijlen ook eens zou richten op hedendaagse slavernij zoals die zich heeft voorgedaan bij de voorbereiding van het binnenkort te houden voetbalkampioenschap in Qatar. Barbaarse arbeidsomstandigheden, werken bij 50 graden Celsius zonder drinkwater in de buurt, paspoorten ingenomen en lonen ingehouden om voortijdig vertrek van de Nepalese en andere Aziatische arbeiders te voorkomen. Volgens het blad The Guardian (23 feb. 2021) waren toen al ten minste 6500 doden op het conto te schrijven van de Qatarese slavenhouders en hun opzieners. 

Ik heb op Google, zowel in het Engels als in het Nederlands de combinatie van ‘woke’ en ‘Qatar’ ingevoerd, ook nog met ‘soccer’,  ‘football’ en ‘championship’ en ik vind dan ritsen van sites die gaan over speelschema’s en talloze andere die ingaan op het begrip woke, maar de combinatie levert bijzonder weinig op. Ik stuitte slechts op een enkel ‘woke alert’ in de Toronto Sun van 21 december 2021, waarin geageerd wordt tegen de verwijdering door de autoriteiten van regenboogkleurig speelgoed uit de Qatarese winkels. Dat is blijkbaar een grotere zonde dan het de dood injagen van 6500 arbeiders.

Beste lezers, laten we het gewoon houden op antropoceen en niet ook nog eens in het wokeoceen belanden!

----------

Het plaatje is van Marcia Meerum Terwogt.

Meer informatie: marciamt72@gmail.com