Over Veehandel en Veemarkten in Friesland is een dik boek verschenen van drie schrijvers. Eigenlijk zijn het drie boeken in één band, over Veehandel, over Veemarkten en het derde deel is de familiegeschiedenis van een familie waarin veel en verschillende veehandelaren voor kwamen. Want, zoveel wordt wel duidelijk als je erin kijkt en leest: veehandel is veel meer dan koeien kopen en verkopen.

De periode van 1840 tot 1914 is het mooist om te lezen want dan verandert alles.Wegen, markten en spoorlijnen etc worden allemaal aangelegd of verbeterd. Er ontstaan koopmansfamilies die zich specialiseren in de veehandel en taken overnemen die vroeger bij de boer, de vervoerder of de slager lagen.  ‘De handelaar overbrugt de verschillen in hoeveelheid, kwaliteit, tijd en plaats’ is de formulering van het Landbouw Economisch Instituut.

Het onderhandelen bij handslag – hantsjebakke in het Fries, handjeklap in het Nederlands – waarbij het loven en bieden met een handslag wordt afgesloten is altijd het symbool van de veehandel geweest, in elk geval in Friesland. In 1978 werd een beeld van David van Kampen van de handslag in Leeuwarden geplaatst en na wat verhuizingen is dat op 1 juni weer teruggeplaatst op de hoek van wat vroeger de oude veemarkt was, en wat nu het centrum van de Friese financiële sector is, bij de ingang van de Achmea-toren.

De veemarkt in Leeuwarden had vroeger een wereldreputatie: er staat een tweetalig affiche in het boek van de ‘wereldmarkt voor Friesch vee’ in het Nederlands en in het Frans, met een jaarlijkse aanvoer van ongeveer 300.00 stuks. Een aantal dat overigens maar één keer, in het topjaar 1927, is gehaald. Nu is het met Purmerend nog de enige weekmarkt in Nederland.

In de jaren dertig van de vorige eeuw waren er nog veel meer veemarkten in Friesland en ook meer gespecialiseerde. Sneek was de tweede veemarkt, maar Harlingen, Dokkum en Bolsward telden ook mee. Wolvega had een tijd lang de grootste varkensmarkt en Buitenpost was beroemd door de jaarlijkse paardenmarkt.

Het familieverhaal gaat over de familie Pilat, waarvan de overgrootvader varkenshandelaar was, de grootvader als handelaar in schapen en koeien bij de boeren langs ging en de vader schorser was in jongvee. Schorser is een veehandelaar die vroeg op de markt koopt en later weer verkoopt. In een bijlage over de familie blijkt dat er in vier generaties in totaal twintig als veehandelaar actief zijn geweest.

Het is een prachtig boek met heel veel passende illustraties en persoonlijke verhalen in de zijlijn.

Minie Baron, Arjen J. Dijkstra en Dirk-Jan Pilat. Geschiedenis van de Veehandel en Veemarkten in Friesland, gebonden. 27 x 25 cm, 375 bladz. Uitgave Noordboek

--------

De  illustraties zijn geleverd door de auteur.