De wrede en op geen enkele manier te rechtvaardigen oorlog die Rusland voert tegen Oekraïne, roept uiteraard felle reacties op. Er wordt veel geld ingezameld ten behoeve van vluchtelingen, mensen zijn bereid zelf vluchtelingen in huis te nemen, en soms zelfs om ze op te halen aan de Pools-Oekraïense grens. 

Westerse landen tonen zich ook bereid meer geld aan defensie te besteden, met Duitsland voorop. PvdA en GroenLinks komen terug op hun voorstel de defensie-uitgaven juist te verlagen. Het lijkt alsof er consensus is dat de eerder overeengekomen norm van 2% BBP voor de defensie-uitgaven toch echt gehaald moet worden. Soms vraag ik mij af of ik de enige ben die het daar niet mee eens is, maar laat ik dan toch maar opschrijven waarom ik dat vind.

Zo krijg je soms de indruk dat Rusland meer aan zijn defensie uitgeeft dan de NAVO, maar het tegendeel is waar. Volgens het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) gaf in 2019 alleen Amerika al $731,8 miljard uit aan zijn defensie, tegen Rusland $65,1 miljard. Negen andere NAVO landen besteedden samen nog eens $217,1 miljard, meer dan driemaal zoveel als Rusland. Nu kun je dat niet één op één vertalen in militaire kracht, bijvoorbeeld omdat in het ene land een soldaat meer verdient dan in het andere. Ook heeft Rusland één leger, terwijl binnen de NAVO elk land zijn eigen leger heeft, al is er wel een gezamenlijke commandostructuur. Maar ik zie al die generaals niet opgelucht ademhalen wanneer niet meer elk land zelf kan beslissen over de aanschaf van straaljagers.

Wie graag van Europa één land wil maken, zoals Guy Verhofstadt, wijst erop dat het ondoelmatig is wanneer elk land zijn eigen defensie heeft. Daar zit misschien iets in, maar wanneer dat de reden zou zijn dat de NAVO lijdzaam toeziet hoe Rusland Oekraïne terroriseert, werken die generaals wel heel slecht samen. Daar zouden ze dan toch op moeten worden aangesproken wanneer ze klagen dat veel landen de arbitraire norm van 2% van het BBP voor hun defensiebudget niet halen. 

En ze moeten ook niet klagen dat Nederland zijn eigen grondgebied niet kan verdedigen. Dat is sinds de tachtigjarige oorlog altijd al zo geweest, en zal ook altijd zo blijven. Daarom zijn we lid van de NAVO. Tegen wie zouden we ons moeten verdedigen? De Verenigde Staten kennen de The Hague Invasion Act, die het leger de bevoegdheid geeft om wanneer een Amerikaanse militair in opdracht van het Internationaal Strafhof wordt gearresteerd en voor het Hof in Den Haag terecht moet staan, hem/haar met geweld te bevrijden. Zo’n operatie zal Nederland nooit kunnen verhinderen. Ter wille van de lieve vrede (!) hebben we het daar maar niet over.

Die 2% norm is ook heel arbitrair. Stel dat er op het Nederlandse grondgebied maar half zoveel mensen zouden wonen. Dan zou het BBP bij benadering ook half zo groot zijn, en zouden we bij het huidige defensiebudget die 2% norm royaal halen. Maar het verdedigen van ons grondgebied zou dan even duur zijn.Het valt ook op dat, ondanks dat het budget zogenaamd tekort schiet, Defensie er als de kippen bij is om andere taken te vervullen, van hulp bij vaccinatie tot digitale oorlogvoering.

Maar waarom is de NAVO met zoveel militaire kracht niet in staat geweest de Russische inval te verhinderen? Dat is niet door een gebrek aan militaire slagkracht, maar omdat Rusland atoombommen heeft. Daarom heeft Biden ook heel nadrukkelijk gezegd dat de NAVO niet tussenbeide zal komen, want dan riskeren we een nog veel groter drama dan zich nu in Oekraïne afspeelt.

Je kunt dus ook niet verwachten dat met een sterker leger de NAVO Poetin wel had kunnen tegenhouden, want ook dan had Poetin atoomwapens gehad. Aan verhoging van de defensiebudgetten zit eerder het risico van een nieuwe wapenwedloop. Door versterking van de NAVO zou Poetin zich extra bedreigd kunnen voelen. Dat de NAVO een defensief bondgenootschap is, zal daarbij geen geruststelling zijn. Dat was geen reden om niet in Irak en Libië naar regime change te streven, met overigens dramatische consequenties. 

Het paradoxale van de huidige ontwikkeling, waarbij Poetin steeds agressiever en autoritairder wordt, is dat daarmee het verlangen in het westen naar een regime change in Rusland ook toeneemt, al is dat niet realiseerbaar vanwege de Russische atoombommen. Niet voor niets hebben Iran en Noord-Korea uit de invasie van Irak de conclusie getrokken dat je als dictator zonder atoombom je leven niet zeker bent, met dank aan G.W. Bush. In reactie op die ontwikkeling in het westen zal Poetin zijn leger verder willen versterken en dan komen onze generaals met de boodschap dat de twee procent er toch echt drie moeten worden. Zo ontstaat het bekende mechanisme van de bewapeningswedloop.

Doordat Rusland een atoommacht heeft, roept de inval in Oekraïne een gevoel van machteloosheid op. Dat is niet nieuw, dat beleefden we ook bij het neerslaan van de opstand in Oost-Berlijn in 1953, in Boedapest in 1956, in Praag in 1968 en in Polen in 1981. Meer geld naar defensie is dan een reflex om uiting te geven aan je verontwaardiging. Dat gebeurde in Nederland ook in 1968, maar er was toen veel verdeeldheid over. Het was midden in de Koude Oorlog, maar oppositieleider Den Uyl sprak toen in een televisietoespraak zijn afkeuring daarover uit. 

We mogen hopen dat het in Oekraïne nog goed afloopt, al ben ik daar nu ik dit schrijf erg pessimistisch over. Maar meer defensie-uitgaven zullen niet helpen. Dat geld kunnen we beter besteden aan de wederopbouw van Oekraïne, wanneer het daar ooit van komt.

----------

Het kunstwerk rechtsboven is van Linda Hulshof.

Meer informatie: lindahulshof71@gmail.com